AsenkronMotor

Asenkron motor, elektrik enerjisini mekanik enerjiye dönüştüren bir elektrik motorudur. Asenkron motorun bazı özellikleri: Çalışma prensibi: Asenkron motorda, rotora elektrik bağlantısı gerekmez; rotorda tork, stator sargısının manyetik alanından elektromanyetik indüksiyonla elde edilir. Rotor tipleri: Asenkron motorlarda sincap kafesli rotor veya sargılı rotor kullanılabilir. Kullanım alanları: Endüstride, taşıma araçlarında, kompresörlerde, pompalarda, konveyör sistemlerinde ve benzeri birçok uygulamada kullanılır. Avantajları: Bakım gerektirmez, yük altında devir sayısı değişmez, devir sayısı kolaylıkla değiştirilebilir, ucuzdur, çalışma sırasında elektriksel ark oluşumu meydana gelmez. Dezavantajları: Hızı sınırlı şekilde değiştirilebilir, hız şebeke frekansına ve kutup sayısına bağlıdır.

Zaman rölesi ile asenkron motoru çalıştırmak için aşağıdaki adımlar izlenir: 1. Kumanda Devresi Kurulumu: Start butonuna basıldığında C kontaktörü ve zaman rölesi enerjilenir. 2. Mühürleme İşlemi: C kontaktörünün açık kontağı, start butonuna paralel bağlı olduğu için mühürleme gerçekleşir. 3. Zaman Ayarı: Zaman rölesinin ayarlandığı süre dolduğunda, zaman rölesinin açık kontağı kapanır ve M kontaktörü enerjilenir. 4. Güç Devresi Bağlantısı: M kontaktörünün açık kontakları, asenkron motorun bağlantı noktalarına bağlanır ve motor çalışmaya başlar. 5. Durdurma: Motoru durdurmak için stop butonuna basılır. Bu süreçte, zaman rölesinin bobin beslemesinin ana sargıya paralel bağlanması ve çalışma süresinin 2-6 saniye arasında ayarlanması önerilir.

Asenkron motorun çift yönlü çalışması için dahlander bağlantı yapılabilir. Çift yönlü asenkron motor bağlantısı için adımlar: 1. Faz gruplarının orta uçlarında değişiklik yapma: Aynı dönüş yönünü elde edebilmek için, iki fazın orta uçlarının işaretlerinde değişiklik yapılır. 2. Sargıların bağlanması: 1U-1V-1W uçları köprü edilerek, faz sargıları orta uçlarına (2U-2V-2W) üç fazlı gerilim uygulandığında, sargılar paralel yıldız bağlanır ve küçük kutup sayısı ile motor yüksek hızda döner. Bu bağlantı türünde, klemens kutusunda fazla uç olması karışıklığa ve kumanda etme güçlüğüne neden olduğundan kullanılmaz.

Asenkron motorlara uygulanan yol verme yöntemlerinden bazıları şunlardır: Doğrudan yol verme. Yıldız-üçgen yol verme. Oto trafosu ile yol verme. Dirençle yol verme. Yumuşak yol verme. Sürücü ile yol verme.

Asenkron motorlarda yıldız-üçgen yol verme akımı, motorun kalkış anında yıldız bağlı çalıştırılması sırasında şebekeden çekilen akımın, üçgen bağlantıya geçildiğinde 1/3 oranında düşmesi anlamına gelir. Yıldız bağlantıda, hattan çekilen akım üçgen bağlantıya göre üçte bir oranında daha azdır.

Asenkron motor kumanda tekniklerinden bazıları şunlardır: Kesik çalıştırma. Bir yönde sürekli çalıştırma. Birden çok kumanda merkezinden çalıştırma. Asenkron motor kumanda teknikleri, koruma devreli otomatik kumanda sistemleri ile sağlanır. Asenkron motor kumanda tekniklerinin uygulanması uzmanlık gerektirdiğinden bir uzmana danışılması önerilir.

Küçük güçlü elektrik motorları şu şekilde sınıflandırılabilir: 1. Tek Fazlı Asenkron Motorlar: Ev ve küçük işletmelerde yaygın olarak kullanılır, tek fazlı güç kaynağından enerji alır. 2. Üniversal Motorlar: Hem DC hem de AC güç kaynaklarından çalışabilen çok yönlü motorlardır, ev aletleri ve el aletlerinde sıkça kullanılır. 3. Step Motorlar: Dijital sinyallerle kontrol edilen, pozisyonlama ve hassas hareket kontrolü gerektiren uygulamalarda kullanılır. 4. Fırçalı ve Fırçasız DC Motorlar: Doğru akım ile çalışır, genellikle hız kontrolü gerektiren uygulamalarda tercih edilir. Ayrıca, servo motorlar da küçük güçlü motorlar arasında yer alır ve elektronik yapılı sürücülerle birlikte kullanılır.

Bir fazlı asenkron motor çeşitleri şunlardır: Yardımcı sargılı asenkron motorlar: Direnç yol vermeli, kondansatör yol vermeli, tek kondansatörlü, çift kondansatörlü ve daimi kondansatörlü. Üniversal (seri) motorlar. Yardımcı kutuplu (gölge kutuplu) asenkron motorlar. Repülsiyon motorlar. Relüktans motorlar. Senkron motorlar. Ayrıca, santrifüj anahtarlı kalkış kondansatörlü (kondansatör yol vermeli), sürekli (daimi) çalışma kondansatörlü ve sürekli çalışma (çift) kondansatörlü motor çeşitleri de bulunmaktadır.

Asenkron motorlarda kumanda devreleri, çalışma şekline ve kullanım amacına göre farklı şekillerde sınıflandırılabilir. İşte bazı örnekler: Çalışma şekline göre: Kesik çalıştırma: Motor, start butonuna basıldığı sürece çalışır. Sürekli çalıştırma: Motor, bir yönde kesintisiz olarak çalışır. Kullanım amacına göre: Birden çok kumanda merkezinden çalıştırma: Motor, farklı yerlerden kumanda edilebilir. Zaman ayarlı çalıştırma: Motor, belirli zaman aralıklarında çalışır veya zamana bağlı olarak başlar/durur. Ayrıca, kumanda devreleri koruma ve güvenlik önlemlerine göre de ayrılabilir, örneğin butonsal veya elektriksel kilitleme devreleri gibi.

Bir fazlı asenkron motorun çalışma prensibi, stator sargılarına uygulanan alternatif gerilimin oluşturduğu döner manyetik alan sayesinde rotorun dönmesine dayanır. Çalışma adımları şu şekildedir: 1. Döner Manyetik Alan Oluşumu: Stator sargılarına 120 derece faz farkı ile alternatif gerilim uygulandığında döner bir manyetik alan oluşur. 2. Akım Geçişi: Bu manyetik alan, rotor sargılarındaki çubuklardan akım geçmesini sağlar. 3. Kuvvet ve Dönme: Çubuklar manyetik alanın dışına doğru itilir ve bir kuvvet meydana gelir, bu da rotoru döndürür. Sonuç olarak, asenkron motorlarda rotor, statorun manyetik alanının arkasında kalarak döner ve bu durum "slip" olarak adlandırılan hız farkına yol açar.

Senkromotor ve asenkron motor arasındaki temel farklar şunlardır: 1. Rotor Hızı: Senkromotorda rotor hızı, stator manyetik alanının hızıyla aynıdır (senkron hız). 2. Başlangıç Kaynağı: Senkromotorun rotorunu başlangıçta senkron hıza yakın döndürmek için ek bir DC güç kaynağı gereklidir. 3. Kayma: Senkromotorda kayma yoktur, kaymanın değeri sıfırdır. 4. Verimlilik ve Maliyet: Senkromotor, asenkron motora kıyasla daha yüksek verimliliğe sahiptir ancak daha maliyetlidir. 5. Kullanım Alanı: Senkromotorlar, elektrik santrallerinde ve imalat sanayinde kullanılırken, asenkron motorlar santrifüj pompa ve fanlarda, üfleyicilerde kullanılır.

3 fazlı asenkron motora ileri geri yol vermek için kontaktör ve röle kullanımı yaygın bir yöntemdir. Bu yöntemde: K1 kontaktörü, motora giden üç fazlı güç kaynağını anahtarlayarak motorun saat yönünde çalışmasını sağlar. K2 kontaktörü, motorun saat yönünün tersine çalışmasını sağlar. Röle, motorun dönüş yönünü kontrol eder; ileri çalışma kontakları enerjilendiğinde kapanır ve K1 kontaktörü devreye girerek motorun ileri yönde çalışmasını sağlar. Anahtar veya PLC gibi bir kontrol cihazı, rölenin ilgili çalışma kontaklarına enerji vererek motorun istenen yönde çalışmasını sağlar. Bu tür elektriksel işlemler uzmanlık gerektirdiğinden, bir elektrik teknisyenine danışılması önerilir.

Çift sargılı asenkron motoru çalıştırmak için aşağıdaki adımlar izlenir: 1. Düşük devir için: b1 butonuna basıldığında C1 kontaktörü enerjilenir ve e1 termik rölesi üzerinden motor klemensindeki 1U-1V-1W uçlarına enerji verilir. 2. Yüksek devir için: b2 butonuna basıldığında C2 kontaktörü enerjilenir ve e2 termik rölesi üzerinden motor klemensindeki 2U-2V-2W uçlarına enerji verilir. Önemli not: C1 ve C2 kontaktörleri aynı anda çalışmamalıdır, aksi halde güç devresinde kısa devre tehlikesi oluşur.

Asenkron motorun yıldız bağlantıdaki akımının nasıl hesaplandığına dair bilgi bulunamadı. Ancak, yıldız-üçgen yol verme yönteminde, motorun yıldız bağlantıda çalışırken şebekeden çektiği akımın, üçgen bağlantıdaki akımın üçte biri kadar olduğu bilinmektedir. Yıldız-üçgen yol verme yönteminde, motorun yıldız bağlantıda normal devrine yaklaşabilmesi için belli bir süre gereklidir. Daha fazla bilgi için aşağıdaki kaynaklar incelenebilir: megaplc.com.tr; elektrikport.com; emo.org.tr.

Asenkron motorda frenleme akımının nasıl bulunacağına dair bilgi bulunamadı. Ancak, asenkron motorların frenleme yöntemlerinden bazıları şunlardır: Mekanik frenleme. Ters akımla frenleme. DC dinamik frenleme.

Gamak asenkron motorların rotoru, motorun dönen kısmıdır. Rotor, genellikle lamine demir çekirdeklere gömülü bakır veya alüminyum çubuklardan oluşur.

Üç fazlı asenkron motorlar, iki çeşit rotor tipine sahiptir: 1. Sincap kafesli rotor: Rotor yüzeyine açılan oluklara dökme alüminyumdan oluşan kısa devre çubukları yerleştirilir ve bu çubuklar her iki taraftan kısa devre edilir. 2. Sargılı rotor (bilezikli): Rotor üç fazlı bir sargıya sahiptir ve her bir sargı terminali ayrı bileziklere bağlıdır. Bu nedenle, üç fazlı asenkron motorlar iki çeşit olarak çalıştırılabilir.

Asenkron motorun PLC ile çalıştırılması için gereken giriş-çıkış sayısı, motorun kontrol edilmesi için gerekli butonlar, sinyal lambaları ve aşırı akım rölesi gibi elemanlara bağlıdır. Örneğin, bir asenkron motoru START butonu ile sürekli çalıştırmak ve STOP butonuna basıldığında durdurmak için gerekli giriş-çıkış sayısı, aşağıdaki gibidir: Girişler: I0.0 (B6 butonu), I0.1 (B1 butonu), I0.2 (B2 butonu), I0.3 (B3 butonu), I0.4 (B4 butonu), I0.5 (B5 butonu). Çıkışlar: Q0.0 (M1 kontaktörü), Q0.1 (M2 kontaktörü), Q0.2 (M3 kontaktörü), Q0.3, Q0.4, Q0.5. Daha karmaşık sistemlerde, örneğin dört adet asenkron motoru çalıştırmak için gerekli giriş-çıkış sayısı daha fazla olacaktır. PLC seçimi yaparken, sistemin gelecekteki olası ek gereksinimlerini de göz önünde bulundurmak ve yeterli sayıda giriş-çıkışa sahip bir PLC tercih etmek önemlidir.

İki fazlı asenkron motor bir fazlı asenkron motor çeşitlerinden değildir.

İndüksiyon motoru (asenkron motor) ve senkron motor arasında seçim, spesifik uygulamaya ve operasyonel gereksinimlere bağlıdır. İndüksiyon motorlarının (asenkron motorların) avantajları: - Basit ve sağlam yapı: Bakımı daha az gerektirir. - Yüksek güç yoğunluğu ve verimlilik: Özellikle değişken hızlarda iyi performans gösterirler. - Maliyet etkinliği: Daha düşük maliyetle üretilebilirler. Senkron motorların avantajları: - Sabit hız ve hassas kontrol: Güç şebekesiyle senkronize bir hızda çalışabilirler. - Reaktif güç desteği: Güç faktörünün iyileştirilmesine ve kayıpların azaltılmasına yardımcı olur. Bu nedenle, asenkron motorlar genel olarak daha geniş bir kullanım alanına sahipken, senkron motorlar sabit hızın ve hassas kontrolün önemli olduğu uygulamalarda tercih edilir.