AsenkronMotor

Asenkron motor, statoruna uygulanan elektrik enerjisini rotorunu çevirerek mekanik enerjiye dönüştüren bir elektrik motorudur. Özellikleri: - Basit tasarım ve düşük maliyet nedeniyle yaygın olarak tercih edilir. - Dayanıklı ve verimli enerji dönüşümü sağlar. - Az bakım gerektirir ve güvenilirdir. Kullanım alanları: - Sanayi: Pompalar, fanlar, kompresörler ve taşıyıcı bantlar. - Ev aletleri: Çamaşır makineleri, buzdolapları, vantilatörler. - Tarım ve sulama sistemleri.

3 fazlı asenkron motorun paket şalterle çalıştırılması kumanda devresini kurmak, motorun paket şalter kullanılarak doğrudan çalıştırılmasını sağlamak anlamına gelir. Kumanda devresinin kurulumu şu adımlarla yapılır: 1. Fazdan sigorta kontağının girişine bağlantı yapılır. 2. Sigorta kontağı çıkışından aşırı akım rölesi kapalı kontağının girişine bağlanır. 3. Kapalı kontak çıkışından stop butonu girişine, stop butonu çıkışından start butonu girişine bağlanır. 4. Start butonu çıkışından kontaktör bobin girişine, kontaktör bobin çıkışından da nötre bağlanılır. 5. Start butonu girişinden kontaktör normalde açık kumanda kontağı girişine bağlanır. 6. Kontaktör normalde açık kontağı çıkışından da start butonunun çıkışına bağlantı yapılır (mühürleme işlemi). Bu şekilde, paket şalterin bir konumuna alındığında tüm kontakları kapanır ve motor çalışır.

Zaman rölesi ile asenkron motoru çalıştırmak için aşağıdaki adımlar izlenir: 1. Kumanda Devresi Kurulumu: Start butonuna basıldığında C kontaktörü ve zaman rölesi enerjilenir. 2. Mühürleme İşlemi: C kontaktörünün açık kontağı, start butonuna paralel bağlı olduğu için mühürleme gerçekleşir. 3. Zaman Ayarı: Zaman rölesinin ayarlandığı süre dolduğunda, zaman rölesinin açık kontağı kapanır ve M kontaktörü enerjilenir. 4. Güç Devresi Bağlantısı: M kontaktörünün açık kontakları, asenkron motorun bağlantı noktalarına bağlanır ve motor çalışmaya başlar. 5. Durdurma: Motoru durdurmak için stop butonuna basılır. Bu süreçte, zaman rölesinin bobin beslemesinin ana sargıya paralel bağlanması ve çalışma süresinin 2-6 saniye arasında ayarlanması önerilir.

Asenkron motorun çift yönlü çalışması için dahlander bağlantı yapılır. Bu bağlantıda, motorun statoruna farklı kutup sayılı iki ayrı sargı sarılır ve bu sargıların klemens tablosuna üçer uç çıkarılır. Ayrıca, motorun dönüş yönünü değiştirmek için fazlardan biri sabit tutulup diğer ikisi yer değiştirilir.

Asenkron motorlara yol verme yöntemleri şunlardır: 1. Doğrudan Yol Verme: Kontaktör, paket şalter veya termik şalter üzerinden asenkron motoru doğrudan şebekeye bağlayarak çalıştırma yöntemidir. 2. Yıldız-Üçgen Yol Verme: Motorun ilk kalkış anında yıldız bağlı çalıştırılıp, devir sayısı anma devrine yaklaştığında üçgen bağlantıya geçilmesi yöntemidir. 3. Oto Trafosuyla Yol Verme: Üçgen çalışma gerilimi şebeke gerilimine eşit olmayan motorlarda kullanılır. 4. Dirençle Yol Verme: Şebeke gerilimini düşürerek motorun gereğinden düşük kalkınma akımı çekmesini sağlama yöntemidir. 5. Yumuşak Yol Vericiler (Soft Starter): Mikroişlemci tabanlı kontrol sistemi ile motorun devreye girmesini darbesiz hale getirme yöntemidir. 6. Sürücü İle Yol Verme: Frekans değiştirerek asenkron motorun hızını ayarlama yöntemidir.

Asenkron motorlarda yıldız-üçgen yol verme akımı, motorun kalkış anında şebekeden çektiği normal akımın 3-4 katı kadar olan demeraj akımını ifade eder. Yıldız bağlantıda ise motor daha az akım çeker ve bu akım, üçgene göre daha düşük olur.

Küçük güçlü elektrik motorları şu şekilde sınıflandırılabilir: 1. Tek Fazlı Asenkron Motorlar: Ev ve küçük işletmelerde yaygın olarak kullanılır, tek fazlı güç kaynağından enerji alır. 2. Üniversal Motorlar: Hem DC hem de AC güç kaynaklarından çalışabilen çok yönlü motorlardır, ev aletleri ve el aletlerinde sıkça kullanılır. 3. Step Motorlar: Dijital sinyallerle kontrol edilen, pozisyonlama ve hassas hareket kontrolü gerektiren uygulamalarda kullanılır. 4. Fırçalı ve Fırçasız DC Motorlar: Doğru akım ile çalışır, genellikle hız kontrolü gerektiren uygulamalarda tercih edilir. Ayrıca, servo motorlar da küçük güçlü motorlar arasında yer alır ve elektronik yapılı sürücülerle birlikte kullanılır.

Asenkron motor kumanda teknikleri şunlardır: 1. Kesik Çalıştırma: Operatörün kontrolü altında çalışan makinelerde, motorun sadece start butonuna basılı olduğu sürece çalışması sağlanır. 2. Bir Yönde Sürekli Çalıştırma: Motorun bir yönde (sağ-sol veya ileri-geri) çalışması için mühürleme yapılır. 3. Birden Çok Kumanda Merkezinden Çalıştırma: Motorun farklı yerlerden kumanda edilebilmesi için, devredeki tüm stop butonlarının seri, tüm start butonlarının paralel bağlanması gerekir. 4. Paket Şalteri ile Çalıştırma: Paket şalter, butonların yerine kullanılarak motorun çalıştırılması sağlanır. Ayrıca, asenkron motorlara yol verme yöntemleri arasında doğrudan yol verme, yıldız üçgen yol verme, oto trafosu ile yol verme, dirençle yol verme, yumuşak yol verme ve sürücü ile yol verme gibi teknikler de bulunmaktadır.

Asenkron motorlarda kumanda devreleri iki ana kısma ayrılır: 1. Kumanda Devresi: Kumanda elemanlarının (butonlar, kontaktörler, röleler vb.) bulunduğu devredir. 2. Güç Devresi: Motorun çalışması için gerekli olan elektrik akımının geçtiği devredir.

1 fazlı asenkron motor çeşitleri şunlardır: 1. Yardımcı Sargılı Motorlar: Bu motorların bir başlatma sargısı ve bir çalıştırma sargısı vardır. 2. Kondansatör Başlatmalı Motorlar: Yüksek başlatma torku sağlamak için bir başlatma sargısı ve bir kapasitöre sahiptirler. 3. Kondansatör Çalıştırmalı Motorlar: Tek fazlı elektrik motorunda iki kondansatör, bir başlatma kondansatörü ve bir çalıştırma kondansatörü bulunur. 4. Kalıcı Split-Kapasitörlü Motorlar: Yardımcı sargıya bağlı bir kondansatör içerir ve yüksek başlangıç torku ile verimli çalışma sağlar. 5. Ek Kutuplu (Gölge Kutuplu) Motorlar: Küçük güçlü, yapımı ucuz ve basit motorlardır.

Bir fazlı asenkron motorun çalışma prensibi, stator sargılarına uygulanan alternatif gerilimin oluşturduğu döner manyetik alan sayesinde rotorun dönmesine dayanır. Çalışma adımları şu şekildedir: 1. Döner Manyetik Alan Oluşumu: Stator sargılarına 120 derece faz farkı ile alternatif gerilim uygulandığında döner bir manyetik alan oluşur. 2. Akım Geçişi: Bu manyetik alan, rotor sargılarındaki çubuklardan akım geçmesini sağlar. 3. Kuvvet ve Dönme: Çubuklar manyetik alanın dışına doğru itilir ve bir kuvvet meydana gelir, bu da rotoru döndürür. Sonuç olarak, asenkron motorlarda rotor, statorun manyetik alanının arkasında kalarak döner ve bu durum "slip" olarak adlandırılan hız farkına yol açar.

Senkromotor ve asenkron motor arasındaki temel farklar şunlardır: 1. Rotor Hızı: Senkromotorda rotor hızı, stator manyetik alanının hızıyla aynıdır (senkron hız). 2. Başlangıç Kaynağı: Senkromotorun rotorunu başlangıçta senkron hıza yakın döndürmek için ek bir DC güç kaynağı gereklidir. 3. Kayma: Senkromotorda kayma yoktur, kaymanın değeri sıfırdır. 4. Verimlilik ve Maliyet: Senkromotor, asenkron motora kıyasla daha yüksek verimliliğe sahiptir ancak daha maliyetlidir. 5. Kullanım Alanı: Senkromotorlar, elektrik santrallerinde ve imalat sanayinde kullanılırken, asenkron motorlar santrifüj pompa ve fanlarda, üfleyicilerde kullanılır.

220 volt ile çalışan motorlar arasında 1 fazlı asenkron motorlar ve standart elektrik motorları bulunmaktadır.

3 fazlı asenkron motora ileri geri yol vermek için aşağıdaki yöntemler kullanılabilir: 1. Paket Şalter ile: Motorun devir yönünü değiştirmek için özel olarak üretilmiş paket şalterler kullanılır. 2. Kontaktör ve Röle ile: Bu yöntemde iki kontaktör (K1 ve K2) ve röle kullanılır. Bu yöntemler dışında, yumuşak yol vericiler ve sürücüler gibi mikroişlemci tabanlı kontrol sistemleri de kullanılarak asenkron motorların ileri geri çalıştırılması mümkündür.

Çift sargılı asenkron motoru çalıştırmak için aşağıdaki adımlar izlenir: 1. Düşük devir için: b1 butonuna basıldığında C1 kontaktörü enerjilenir ve e1 termik rölesi üzerinden motor klemensindeki 1U-1V-1W uçlarına enerji verilir. 2. Yüksek devir için: b2 butonuna basıldığında C2 kontaktörü enerjilenir ve e2 termik rölesi üzerinden motor klemensindeki 2U-2V-2W uçlarına enerji verilir. Önemli not: C1 ve C2 kontaktörleri aynı anda çalışmamalıdır, aksi halde güç devresinde kısa devre tehlikesi oluşur.

Asenkron motorda yıldız bağlantıda akım, hat akımına eşittir (Ihat = Ifaz).

Asenkron motorda frenleme akımı, stator sargılarına uygulanan doğru gerilim ve bu sargılardan geçecek akımın değeri dikkate alınarak bulunur. Frenleme akımının hesaplanması için aşağıdaki formüller kullanılır: - Yıldız bağlı motor: UF = (I / 1,11) (3R / 2). - Üçgen bağlı motor: UF = (I / 1,73) R. Frenleme sırasında sargılardan geçen akımın, motorun normal çalışma akımını geçmemesi gerekir, aksi takdirde stator sargıları yanabilir.

Gamak asenkron motorların rotoru, motorun dönen kısmıdır. Rotor, genellikle lamine demir çekirdeklere gömülü bakır veya alüminyum çubuklardan oluşur.

Üç fazlı asenkron motorlar iki çeşit çalıştırılır: kısa devre çubuklu (sincap kafesli) asenkron motorlar ve sargılı rotorlu (bilezikli) asenkron motorlar.

Asenkron motoru çalıştırma yöntemleri şunlardır: 1. Doğrudan Yol Verme: Motor, şebekenin anma geriliminin anahtar aracılığıyla doğrudan başlatma ekipmanına bağlanmasıyla çalıştırılır. 2. Düşük Gerilimle Yol Verme: Motorun düşük akımla çalıştırılması için yıldız-üçgen yol verme, oto trafosu ile yol verme ve dirençle yol verme yöntemleri kullanılır. 3. Frekans Dönüşümü: Modern güç kaynaklarında frekans dönüştürücüler kullanılarak motor çalıştırılır. 4. Yumuşak Yol Vericiler (Soft Starter): Mikroişlemci tabanlı kontrol sistemleriyle motorun devreye girmesi darbesiz hale getirilir. 5. Sürücü ile Yol Verme: Motorun kutup sayısı ve frekansının değiştirilmesiyle hız ayarı ve yol verme işlemi yapılır.