Antropoloji

Peter Bellwood'un "Beş Milyon Yıl: Maymundan Tarıma Uzun ve Maceralı Bir Yolculuk" adlı kitabı, insanın evrim sürecini arkeolojik, biyolojik, antropolojik ve dilbilimsel kanıtlar ışığında anlatıyor. Kitapta ele alınan bazı konular: 5 milyon yıl önce primatlar arasında insansı soyların ortaya çıkması; Bu soyların 2,5 milyon yıl önce Homo soyuna, ardından Homo sapiens türüne evrilmesi; Sapiens'in tüm dünyaya yayılması; Sapiens kültürünün ilk işaretleri olan ölü gömme, süs eşyaları yapma, resim ve heykel yapma gibi faaliyetlerin ortaya çıkması; Tarım ve hayvancılığın gelişmesiyle uygarlık kurma sürecinin başlaması.

Antropolojinin en önemli bilim insanlarından bazıları şunlardır: Claude Lévi-Strauss. Franz Boas. Margaret Mead. Bronislaw Malinowski. Ruth Benedict. Marcel Mauss. İbn-i Haldun. Bu isimler, antropolojinin farklı dallarında önemli katkılarda bulunmuş ve disiplinin gelişiminde kritik rol oynamışlardır.

Yerleşik ve göçebe hayat arasındaki bazı farklar şunlardır: Yaşam tarzı ve ekonomi: Göçebe toplumlar hayvancılıkla, yerleşik toplumlar ise tarımla geçinir. Göçerler, hayvanlarının otlaklarına yakın bölgelerde mevsimsel olarak göç ederler. Sosyal ve siyasi yapı: Göçebelerde liderlik esnek ve hiyerarşik değildir, yerleşiklerde ise merkezi otorite ve sosyal tabakalaşma daha belirgindir. Göçebelerde küçük kabileler veya aşiretler arasında dayanışma esastır, yerleşiklerde ise devlet yapısı ve yasalar gelişmiştir. Kültür ve sanat: Göçebelerde taşınabilir sanatlar (halı dokuma, deri işçiliği, metal işlemeciliği) gelişmiştir. Yerleşiklerde mimari, heykel ve yazılı edebiyat öne çıkar. Yerleşim ve mimari: Göçebeler taşınabilir barınaklar (çadır veya yurt) kullanırken, yerleşikler kalıcı yapılar inşa eder. Ticaret ve iletişim: Göçebeler, hayvan ürünlerine dayalı ticaret yapar ve farklı toplumlarla ticaret yapabilme esnekliğine sahiptir. Yerleşik toplumlar, kalıcı pazarlar kurarak daha geniş ticaret ağları oluşturur.

Sandık tipi mezar, taştan, ağaçtan veya kerpiçten yapılan, dikdörtgen veya kare şeklinde olan ve genellikle dört tarafı taşla çevrili bir mezar türüdür. Bu mezarlarda, bir veya daha fazla ölü "hocker" pozisyonunda (ana rahmindeki pozisyona benzer şekilde) gömülür. Eğer mezar üzeri kapatılmamışsa "megalit", dış cephesi figürlerle süslenmişse "lahit" olarak sınıflandırılır.

Ateşin ne zaman bulunduğu kesin olarak bilinmemektedir, çünkü tarih öncesi dönemde, yazı öncesi zamanlarda ortaya çıkmıştır. İlk defa ateşle tanışma: İnsanoğlunun ilk defa ateşle tanışmasının, binlerce yıl önce yıldırım düşmesi sonucu gerçekleştiği düşünülmektedir. Kontrollü kullanım: Ateşin kontrollü bir şekilde kullanılması, yaklaşık 1,7 milyon yıl önce Homo Erectus tarafından gerçekleştirilmiştir. Yaygın kullanım: Ateşin insanlık tarafından iyice benimsenip kullanılmaya başlanması ve kontrol altına alınması, günümüzden yaklaşık 125.000 yıl önceye denk gelmektedir. Neolitik dönemde kullanım: M.Ö 7000 yılına gelindiğinde, Neolitik insanın çakmak taşı ve pirit kullanarak ateş yakmayı bildiği bilinmektedir.

Ateşin ne zaman kurulduğu kesin olarak bilinmemektedir, çünkü ateş tarih öncesi dönemde bulunmuştur. Tesadüfen kullanımı: Yaklaşık 1,7 milyon yıl öncesine dayanmaktadır. Kontrollü kullanımı: M.Ö 400.000 civarında başlamıştır. Yaygın kullanımı: Modern insanlar tarafından yaklaşık 125.000 yıl önce kontrol altına alınmıştır.

Kano, Karayiplilerin dilindeki "kenu" kelimesinden türemiştir ve İspanyolcaya "canoa" olarak geçmiştir. Kanonun kökeni, tarih öncesi çağlara dayanmaktadır. Ayrıca, Çin'de bulunan ve MÖ 5300 ile 3950 yılları arasına tarihlenen ağaçtan oyma kanolar da kanonun eski bir geçmişe sahip olduğunu göstermektedir.

Ebony cilt rengi, siyah ten rengine sahip insanları (zencileri) ifade eden bir terimdir. Ayrıca, cilt alt tonunu tanımlamak için de kullanılır. "Ebony" kelimesi, aslen "abanoz ağacı" anlamına gelir ve abanoz ağacının gövde içi yoğun şekilde siyah olduğundan bu anlamda da kullanılır.

Bedeviler, çölde yaşayan göçebe bir halktır. Bedeviler, Büyük Sahra'nın Atlas Okyanusu kıyısından Batı Çölü, Sina Yarımadası ve Necef Çölü üzerinden Arap Çölü'ne kadar uzanan bölgede yaşarlar. Bedeviler, kabileler halinde yaşar ve ataerkildir. Günümüzde birçok Bedevi yerleşik hayata geçmiş olsa da, Orta Doğu'da hala pastoral, yani yarı göçebe olarak yaşayan yaklaşık %5'lik bir topluluk bulunmaktadır.

Poligami ve poliandri arasındaki temel fark, evlilikteki eşlerin cinsiyetine dayanır: Poligami: Bir erkeğin birden fazla kadınla evlenmesi durumudur. Poliandri: Bir kadının birden fazla erkekle evlenmesi durumudur. Poliandri, genellikle kıtlık veya yoksulluk gibi nedenlerle, kadınların erkek kardeşlerle evlenmesi şeklinde ortaya çıkar ve Himalayalar'daki bazı dağ toplumlarında görülür.

Buz Adam Ötzi, donmuş halde bulundu çünkü yaklaşık 5300 yıl önce Alp Dağları'nda buzulların arasında doğal bir mumya olarak korunmuş şekilde kalmıştı. Ötzi'nin donmuş halde bulunmasının bazı nedenleri: Soğuk iklim koşulları: Ötzi, deniz seviyesinden 3210 metre yükseklikte bir tepede bulunmuştu. Buzulların koruyucu etkisi: Vücudu ve eşyaları, dağlardaki kar ve buzla korunmuştu. Ötzi'nin başlangıçta donarak öldüğü düşünülse de, daha sonra omzuna saplanan ve hayati bir damarını kopartan ok ucu keşfedildi.

Türk geleneksel tiyatrosu, antropolojik açıdan şu şekilde değerlendirilebilir: Şamanizm ve köy seyirlik oyunlar. Meddah, Karagöz ve Ortaoyunu. Batılılaşma etkisi. Bu değerlendirme, sosyo-kültürel antropoloji ve gösterim antropolojisi yöntemleriyle yapılabilir. Bu konuda, Aslıhan Ünlü'nün "Türk Tiyatrosunun Antropolojisi" ve "Türk Tiyatrosunun Kimlik Sorununa Antropolojik Bir Yaklaşım" adlı çalışmaları örnek olarak gösterilebilir.

Sapiens sesli kitabı, İsrailli yazar ve tarih profesörü Yuval Noah Harari'nin "Hayvanlardan Tanrılara: Sapiens" adlı eserinin sesli versiyonudur. Sesli kitabın anlattığı bazı konular: Bilişsel Devrim. Tarım Devrimi. Bilimsel Devrim. Para ve din. İnsanlığın geleceği.

Kaya mezar ve kuyu mezar arasındaki temel farklar şunlardır: Giriş ve Yapı: Kaya mezar: Ana kayaya oyularak yapılan, genellikle tek veya çok odadan oluşan mezarlardır. Kuyu mezar: Taştan inşa edilmiş, yukarıdan girişi olan ve oval bir şekle sahip mezarlardır. Konum: Kaya mezar: Yüksek dağ yamaçları veya kayalık tepelere kurulan kalelerin yakınlarına yapılır. Kuyu mezar: Genellikle toprak altına veya kısmen toprak altına inşa edilir. Boyut: Kaya mezar: Boyutları, tek odalı olanlarda 4x1,5 m ile 1x2 m arasında değişir. Kuyu mezar: Derinlikleri 2 m'ye kadar ulaşabilir. Kapatma: Kaya mezar: Sahte kemer, sahte tonoz veya sahte kubbe ile kapatılır. Kuyu mezar: Sal taşlarıyla kapatılır.

R1b haplogrubu, en yoğun olarak Batı Avrupa'da görülmektedir. Bazı ülkelerdeki yaygınlık oranları: Türkiye: %16. Afganistan Özbekleri: %11. Karakalpaklar: R1b haplogrubu çeşitli alt dallarıyla mevcuttur. Tacikler: R1b haplogrubu çeşitli alt dallarıyla mevcuttur. R1b haplogrubu, genel olarak Avrupa kökenli toplumlarda daha sık görülmektedir.

Türklerin asıl kökeni hakkında farklı görüşler bulunmaktadır. Orta Asya: Türklerin kökeni, Orta Asya'da yaşayan ve MÖ 6000'lerde koyun yetiştiriciliğine başlayan topluluklara dayanmaktadır. Mu Kıtası: Bazı iddialara göre, Türkler, 14 bin yıl önce yok olan Mu Kıtası üzerinden Orta Asya'ya geçmiştir. Ayrıca, Türk kelimesinin kökeni, "türemek" anlamına gelen "türük" fiiline dayanmaktadır.

Eskimolar, Kuzey Kutbu'nda avcılık ve balıkçılıkla geçinmek için yaşarlar. Bu bölgede yaşamalarının diğer nedenleri: İklim koşullarına uyum: Vücutları soğuk iklimlere uyum sağlamıştır ve bu iklimin yağ dengesine sahiptirler. Tarihsel yerleşim: Ataları çeşitli bölgelere yerleştikleri için farklı kültür özellikleri geliştirmişlerdir. Kaynakların bolluğu: Kuzey Kutbu, fok, balina ve ren geyiği gibi zengin hayvan popülasyonuna sahiptir.

Etnografya, kavimleri karşılaştırarak inceleyen ve kültür oluşumlarını araştıran bir bilim dalıdır. Etnografya kelimesi, Yunanca "ethnos" (cins, topluluk) ve "grapho" (yazma, çizme) kelimelerinin birleşiminden türetilmiştir. Etnografyanın tarihle ilişkisi: Etnografya, tarih bilimi açısından önemlidir çünkü toplulukların yaşayış biçimlerini ortaya çıkararak tarih bilimine katkıda bulunur. Etnografik araştırmalar, bir topluluk hakkında yeni veriler ve teoriler ortaya çıktıkça kendini günceller.

Antropoloji, insanın kökenini, biyolojik yapısını, bedensel ve kültürel özelliklerini, toplumsal davranışlarını inceleyen bilim dalıdır. İnsan kökeni ayrıca fiziksel antropoloji, paleoantropoloji, primatoloji, arkeoloji, genetik ve embriyoloji gibi bilim dallarının da araştırma konularındandır.

İlkel toplumlarda iki ana yaşam şekli bulunmaktadır: 1. Avcı-toplayıcı yaşam tarzı. 2. Yerleşik hayata geçmiş toplumlarda tarım ve hayvancılık. Ayrıca, ilkel toplumlar genellikle kabile yapısı içinde örgütlenmiştir.