19.Yüzyıl

Dekadanlık, 19. yüzyıl sonlarında Fransa'da natüralistlere karşı ortaya çıkan sembolizm akımına öncülük eden sanatçılara, edebiyatı soysuzlaştırdıkları ima edilerek verilen isimdir. Akım, o zamana kadar gelen edebiyat geleneklerini yıkmayı ve toplumsal-sanatsal düzenin dışına çıkmayı planlamıştır. Türk edebiyatında dekadan ifadesi, Ahmet Mithat Efendi tarafından Servet-i Fünûn sanatçıları için kullanılmıştır.

Düvel-i Muazzama, 19. yüzyılın ortasından I. Dünya Savaşı’na kadar (1914) şu devletleri ifade etmek için kullanılmıştır: İngiltere; Fransa; Almanya; Avusturya-Macaristan; Rusya; İtalya.

19. yüzyılda inşa edilen bazı yapı türleri: Saraylar: Dolmabahçe Sarayı, Beylerbeyi Sarayı, Çırağan Sarayı, Yıldız Sarayı. Kışlalar: Taksim Topçu Kışlası, Kuleli Süvari Kışlası, Gümüşsuyu Kışlası, Taşkışla. Sanayi tesisleri: Hereke Fabrika-i Hümayunu, Feshane-i Amire, Askeri Debbağ Fabrikaları. Eğitim yapıları: Mektebi Harbiye, Mühendishane-i Bahri-i Hümayun, Mühendishane-i Berri-i Hümayun. Resmi yapılar: Darphane-i Amire, Harbiye Nezareti. Sağlık kuruluşları: Şifahaneler. Ticaret ve konaklama yapıları: Ticaret hanları. Liman ve iskele yapıları: Haydarpaşa İskelesi, Beşiktaş İskelesi. Dini yapılar: Camiler, kiliseler. 19. yüzyıl mimarisinde eklektik tarz ön plandadır; farklı mimari üsluplar aynı yapıda bir araya gelir.

Gustave Doré, 19. yüzyılın en önemli sanatçılarından biri olarak kabul edilir çünkü: Teknik ustalık ve dramatik anlatım: Eserlerinde teknik ustalık ve dramatik anlatımı birleştirmiştir. İllüstrasyon sanatı: Edebi eserlerin görsel boyutunu yeniden inşa ederek illüstrasyon sanatına önemli katkılarda bulunmuştur. Detaycılık ve teatral kompozisyonlar: Eserlerinde yoğun detaycılık ve teatral kompozisyonlar kullanmıştır. Çeşitli tarzlar: Hem gerçekçi hem de fantastik dünyaları resmetmiştir. Etkisi: Vincent Van Gogh, Terry Gilliam ve Tim Burton gibi birçok sanatçı ve yönetmeni etkilemiştir. Gustave Doré, özellikle gravür tekniğiyle yaptığı çalışmalarla tanınır ve bu eserler, kitap resimlemesinde bir mihenk taşı olarak değerlendirilir.

Turgenyev'in Rudin adlı eseri, zayıf iradeli Rus aydınlarının, serflerin yaşantısının, toprak sahibi soyluların aşklarının ve yazarın kendini yakın hissetmediği radikal genç kuşağın tarafsız ve gerçekçi bir dille aktarıldığı bir romandır. Romanın baş kahramanı Dmitrii Nikolayeviç Rudin, entelektüel bir aydın ve zeki bir konuşmacıdır. Turgenyev, bu karakterini oluştururken yakın dostu olan Mihail Bakunin’den etkilenmiştir. Rudin, 1855 yılında yazılmıştır.

Evet, 19. yüzyılda geçen birçok anime vardır. İşte bazı örnekler: Moriarty the Patriot. Rurouni Kenshin. Les Miserables: Shoujo Cosette. Hakuouki. Emma: A Victorian Romance.

"Sefiller" (Les Misérables) romanı, 19. yüzyıl Fransası'nda geçmektedir.

19. yüzyıl İngiliz piyade üniforması, kırmızı renkli uzun bir paltodan oluşuyordu. Bazı diğer özellikler: Pantolonlar: Lacivert veya beyazdı, İskoç alaylarında ise genellikle damalı etek kullanılıyordu. Apoletler: Subay rütbelerini belirtmek için omuzlarda apoletler bulunuyordu. Takviyeler: Kırmızı tunik, uzun saçaklı bir gömlek, tricorn şapka ve siyah binicilik botları ile tamamlanıyordu. 1902 yılında, haki renkli Servis Elbisesi'nin benimsenmesiyle birlikte geleneksel kırmızı üniformalar tören kıyafetleri olarak korundu.

"Slow West" (Sakin Batı), 17 yaşındaki İskoç genç Jay Cavendish'in, aşık olduğu kadın Rose'u bulmak için Vahşi Batı'ya yolculuğunu anlatır. Öne çıkan unsurlar: Western ve yol hikayesi: Film, western ve yol filmi unsurlarını bir araya getirir. Durağan tempo: Başlangıçtaki sakin ilerleme, bir finale doğru sürüklenme hissi yaratır. Güçlü oyunculuklar: Kodi Smit-McPhee ve Michael Fassbender'in performansları dikkat çeker. Not: Film, şiddet, çıplaklık ve küfür gibi unsurlar içerebilir.

Jane Austen'in "Akıl ve Tutku" (Sense and Sensibility) adlı romanı, akıl ve tutku arasındaki dengeyi ve bu iki zıt karakterin yaşamlarındaki etkilerini anlatır. Romanın ana karakterleri Elinor ve Marianne Dashwood üzerinden, aşk, aile, akrabalık ilişkileri ve dönemin toplumsal ön yargıları işlenir. Elinor, sağduyulu ve mantıklı bir yapıya sahiptir. Marianne ise duygusal ve tutkulu bir karakterdir. Romanda, bu iki kardeşin karşılaştıkları zorluklar ve bu zorluklardan çıkardıkları dersler işlenirken, 19. yüzyıl İngiliz toplumunun özellikleri de ele alınır. Austen, eserde derin gözlem, zarif bir üslup ve ince bir ironi kullanır.

Osmanlı'da Turancılık fikri, 19. yüzyılın ilk çeyreğinden itibaren etkili olmaya başlamıştır.

Patırtılı elbise, 19. yüzyılın sonlarına doğru Avrupa'da popüler hale gelmiştir.

"Kızıl ile Kara" romanı, 19. yüzyılın en büyük romancılarından Stendhal tarafından yazılmış olup, yoksul, yakışıklı ve yetenekli bir taşralı gencin Paris sosyetesine yükselişini ve düşüşünü anlatır. Eserde, Julien Sorel karakteri üzerinden toplumda yükselmenin yolları ve Fransız toplumundaki ikiyüzlülük ve çıkarcılık eleştirilir.

Troppau ve Laibach kongreleri, "Troppau Protokolü" adlı bir antlaşmayı hazırladı. Bu protokol, devrimlere karşı ortak eylem yapma niyetini ilan ediyordu ve 19 Kasım 1820'de imzalanmıştı.

Washington Square romanı, Henry James tarafından 1880 yılında yayımlanmış ve 19. yüzyıl New York'unda geçen bir aşk hikayesini anlatır. Romanın ana karakterleri: - Catherine Sloper: Zengin bir genç kadın, Dr. Sloper'ın kızı. - Morris Townsend: Catherine'in aşık olduğu, yakışıklı ve çekici bir genç adam. Hikaye özeti: - Catherine, bir kuzeninin nişan partisinde Morris ile tanışır ve aralarında bir ilişki başlar. - Dr. Sloper, Morris'in sadece Catherine'in mirası için peşinde olduğunu düşünerek bu ilişkiye karşı çıkar. - Morris'in bir işi ve geliri olmadığını öğrenen Dr. Sloper, Catherine'e eğer Morris ile evlenirse onu mirastan çıkaracağını söyler. - Bu durum karşısında Catherine, Morris'ten ayrılır ve uzun yıllar boyunca başka bir evlilik yapmaz. Romanın temaları: - Aile dinamikleri ve toplumsal beklentiler. - Aşk, görev ve kişisel bağımsızlık mücadelesi.

"Peşin Satan, Veresiye Satan" tablosu, 19. yüzyılda Avrupa'da ortaya çıkmıştır.

"Vecihi'nin Maceraları: Kötü Adamlar Peşimizde" kitabı, evliliklerdeki sadakatsizliği konu almaktadır. Romanda, kocasını seven ve ona bağlı olan Mehcure, çapkın Mükerrem ve mesire yerlerinde erkek avlamaya çıkan Rana gibi karakterler üzerinden hazin evlilik öyküleri anlatılmaktadır.

Ilya Yefimovich Repin, 19. yüzyılın en tanınmış Rus ressamlarından biridir. Başlıca faaliyetleri: Resim: Gerçekçi tarzda birçok önemli eser üretmiştir. Portreler: Leo Tolstoy, Modest Mussorgsky, Pavel Tretyakov gibi dönemin önde gelen edebi ve sanatsal figürlerinin portrelerini yapmıştır. Eğitim: 1893'te St. Petersburg Sanat Akademisi'ne üye seçilmiş, 1894'te profesör, 1898-99'da ise rektör olmuştur. Siyasi Faaliyetler: 20. yüzyılın başlarında demokratik hareketlere katılmış, Anayasa Demokratik Partisi'ne üye olmuş ve Duma'da yer almak üzere teklif almıştır.

Ahmet Mithat Efendi'nin "Çengi" kitabı, yanlış yönlendirmelerin doğurabileceği olumsuz sonuçları mizahi bir dille anlatan bir romandır. Kitabın konusu, hurafelerle büyütülen Daniş Çelebi, babasını kısıtlayıcı sevgisi, mirasyedi Cemal Bey, keyfine düşkün Sümbül Hanım ve bir melek etrafında şekillenir. Eserde, sınıf farkları, ahlaki değerler ve aşkın gücü gibi temalar işlenirken, 19. yüzyıl İstanbul'u canlı bir şekilde tasvir edilir.

Kölelik, Batı dünyasında 19. yüzyılda kademeli olarak kaldırıldı.