Muallim Naci'nin edebi kişiliği şu şekilde özetlenebilir: Yenileşme dönemi şairi: Tanzimat sonrası Türk edebiyatının ikinci kuşağı içinde yer alır. Eski-yeni tartışması: Eski şiirin temsilcisi olarak anılsa da, eski ile yeni arasında bir denge kurmaya çalışmıştır. Aruz ve divan edebiyatı: Aruz veznini Türkçeye kusursuzca uygulamaya çalışmış, divan edebiyatının hemen her türünde şiirler yazmıştır. Yenilikçi anlayış: Yenilikçi şiirin kuralları yıkan anlayışına karşı çıkmış, Türkçe kelimelerin gücünü ve yeterliliğini göstermesiyle Mehmet Akif ve Tevfik Fikret’e yol göstermiştir. Batı edebiyatı: Batı edebiyatını tanımış, bu edebiyattan çeviriler yapmış ve yeni nazım şekillerini kullanmıştır. Dil anlayışı: Dilde sadeleşme fikrini savunmuş, halk dilinde kullanılmayan eski kelimeleri ahenk yaratmak için seçmiştir. Eleştirel yaklaşım: Şiirde dilbilgisi ve aruz kurallarına bağlı kalınması gerektiğini savunmuş, Recaizade Mahmut Ekrem ve çevresindeki genç şairlerle tartışmalar yaşamıştır. Etkilediği şairler: Yahya Kemal gibi şairler üzerinde etkili olmuştur.