• Buradasın

    Ünlü daralmasını nasıl ayırt ederiz?

    Yazeka

    Arama sonuçlarına göre oluşturuldu

    Ünlü daralmasını ayırt etmek için şu özelliklere dikkat edilebilir:
    • Geniş ünlülerin değişimi: Türkçede a, e ünlüleri ile biten fiillerin şimdiki zaman çekiminde, söyleyişte de yazımda da a ünlüsü ı, u; e ünlüsü i, ü olur 125.
    • Çok heceli fiillerde eğilim: Birden çok heceli ve a, e ünlüleri ile biten fiiller, ünlüyle başlayan ek aldıklarında bu fiillerdeki a, e ünlülerinde söyleyişte yaygın bir daralma (ı ve i’ye dönme) eğilimi görülür 1.
    • Tek heceli istisnalar: "Demek" ve "yemek" fiillerinde, söyleyişteki i ünlüsü yazıya da geçirilir 12.
    Örnekler:
    • başlıyor (<başla-yor) 15;
    • oynuyor (<oyna-yor) 15;
    • doymuyor (<doyma-yor) 1;
    • izliyor (<izle-yor) 1;
    • diyor (<de-yor) 15.
    5 kaynaktan alınan bilgiyle göre:

      Yanıtı değerlendir

      5 kaynak

      1. foyfoy.net
        1
      2. yazi-stilleri.com
        2
      3. sesbilgisi.net
        3
      4. turkceci.net
        4
      5. cnnturk.com
        5

    Konuyla ilgili materyaller

    Dolaşma ünlü daralması mı?

    Dolaşma kelimesi, Türkçede ünlü daralmasına örnek olarak gösterilebilir. Ünlü daralması, Türkçede geniş ünlülerin (a, e) dar ünlülere (ı, i, u, ü) dönüşmesi şeklinde gerçekleşen bir ses olayıdır. Ancak, tek heceli olan "demek" ve "yemek" fiillerinde, söyleyişteki "i" ünlüsü yazıya da geçirilir. Bu nedenle, "dolaşma" kelimesinde ünlü daralması değil, "dolaş + yor" şeklinde bir kullanım söz konusudur.
    5 kaynak

    Ünlü daralmasında hangi eklere bakılır?

    Ünlü daralmasında dikkat edilen ekler şunlardır: -yor şimdiki zaman eki; -ma/-me olumsuzluk ekleri; -ecek/-acak gelecek zaman ekleri (konuşma dilinde daralsa bile yazılışta daralma olmaz). Örnekler: sakla + yor > saklıyor; dile + yor > diliyor; koşma + yor > koşmuyor. Tek heceli olan "demek" ve "yemek" fiillerinde ise "y" kaynaştırma ünsüzü geldiğinde "e" harfi hem okunuşta hem de yazılışta "i"ye dönüşür. de + y + ecek > diyecek; ye + y + en > yiyen.
    5 kaynak

    Ünlü daralmasına örnek cümleler nelerdir?

    Ünlü daralmasına örnek cümleler: Ağla-yor → ağlıyor. Anla-yor → anlıyor. Ara-yor → arıyor. Başla-yor → başlıyor. Bekle-yor → bekliyor. Dile-yor → diliyor. Düşle-yor → düşlüyor. Hopla-yor → hopluyor. İzle-yor → izliyor. Oyna-yor → oynuyor. Birden çok heceli ve a, e ünlüleri ile biten fiiller, ünlüyle başlayan ek aldıklarında bu fiillerdeki a, e ünlülerinde söyleyişte yaygın bir daralma (ı ve i’ye dönme) eğilimi görülür. Örnekler: başlayan, yaşayacak, atlayarak, saklayalı, atmayalım. gelmeyen, izlemeyecek, gitmeyerek, gizleyeli, besleyelim. "Demek" ve "yemek" fiillerinde, söyleyişteki i ünlüsü yazıya da geçirilir. Örnekler: diyen, diyerek, diyecek, diyelim, diye. yiyen, yiyerek, yiyecek, yiyelim, yiye, yiyince.
    5 kaynak

    Değil neden ünlü daralması?

    "Değil" kelimesi, ünlü daralmasına uğramaz çünkü bu tür bir daralma, sadece "a" ve "e" harfleriyle biten kelimelerde, -yor eki geldiğinde gerçekleşir.
    5 kaynak

    Geniş ve dar ünlü nedir?

    Geniş ünlüler ve dar ünlüler, Türkçedeki ünlülerin (sesli harflerin) sınıflandırılma türlerinden ikisidir. Geniş ünlüler: Ağız boşluğu geniş ve alt çene açıkken çıkan ünlülerdir. Dar ünlüler: Ağız boşluğu dar ve alt çene daha az açıkken çıkan ünlülerdir.
    5 kaynak

    Ünlü daralması ve ünlü düşmesi aynı şey mi?

    Ünlü daralması ve ünlü düşmesi farklı ses olaylarıdır. Ünlü daralması, Türkçede "a" ve "e" geniş ünlüleri ile biten fiillere "-yor" eki getirildiğinde, bu ünlülerin daralarak "ı", "i", "u" veya "ü" dar ünlülerine dönüşmesi durumudur. Ünlü düşmesi ise, son hecesinde dar ünlü bulunan (ı, i, u, ü) bir kelime ünlüyle başlayan bir ek aldığında, son hecedeki dar ünlünün düşmesidir.
    5 kaynak

    Ünlü daralması ve ünlü değişimi aynı şey mi?

    Hayır, ünlü daralması ve ünlü değişimi aynı şey değildir. Ünlü değişimi, kelime köklerinde ses değişmesine nadiren rastlanır ve yalnızca "sen" ve "ben" zamirlerine yönelme hali eki eklendiğinde meydana gelir. Ünlü daralması ise, -e, -a ünlüsüyle biten fiillere -yor eki geldiğinde bu kelimelerde daralma meydana gelmesi ve -ı, -i, -u, -ü şeklinde değişmesidir. Örnekler: bekle + yor → bekliyor (e daralarak i olur); anla + yor → anlıyor (a daralarak ı olur); dile + yor → diliyor.
    5 kaynak