Ziya Gökalp'in "mefkure" kavramı, toplumların büyük kriz zamanlarında kendi kimliklerini idrak etmeleri ve ferdi kimliklerin silinip milli kimliğin egemen olması şeklinde tanımlanır. Gökalp'e göre mefkure, toplumu dirilten, uyuşukları harekete geçiren, tembelleri çalışkan, bencilleri diğerkam kılan bir güç kaynağıdır. Ayrıca, mefkure millî ülkü anlamında da kullanılmış ve Gökalp bu terimi sosyolojiye kazandırmıştır.