Kumukların kökeni, genellikle Oğuz ve Kıpçak Türklerinin karışmasıyla ortaya çıkan bir kol olarak kabul edilir. Ayrıca, bazı araştırmacılar Kumuk adının, Kazı/Gazi-Kumuklar'ın yoğun biçimde bulundukları Kumuk kasabasından geldiğini öne sürmektedir. Tarihî olarak, Kumukların yerleşim bölgelerinin Hazar Devleti sınırları içinde kaldığı ve Hazarların yıkılmasından sonra bu boyların Dağıstan'da feodal bir beylik kurdukları bilinmektedir.