Evren ve insan kavramları, farklı inanç ve düşünce sistemlerinde çeşitli şekillerde ele alınmıştır. Ferihan Diril'in bakış açısına göre: Evren ve insan, birbirine benzer ve uyum içinde yaratılmış varlıklardır; her ikisi de 4 elementten var olmuş ve gelişime açıktır. Sümer mitolojisinde: İnsan, tanrılara hizmet etmek amacıyla çamurdan yaratılmıştır. Mevlâna'ya göre: İnsan, evrenin odak noktası ve makrokozmik bir varlıktır; evrenle Yaradan arasında bir kavşak rolünü üstlenmiştir. Erzurumlu İbrahim Hakkı'nın Marifetname eserinde: İnsan bedeni küçük âlem, ruhu ise büyük âlem olarak tanımlanır; âlemde ne yaratılmışsa, insan vücudunda bir örneği bulunur. Osman Aktaş'ın düşüncesine göre: İnsan, evrenin merkezine koyan bir anlayışla yaklaşır; evrenin sonsuzluğu, insanın varlığıyla anlam kazanır.