Türetilmiş ve dolaylı ölçme arasındaki temel fark, ölçülmek istenen özelliğin doğrudan gözlenip gözlenememesidir.

Dolaylı ölçme, doğrudan gözlem yapılarak ölçülemeyen bir değişkenin, onunla ilgisi olduğu bilinen ya da sanılan başka bir değişken gözlenerek ölçülmesidir 135. Örneğin, bir öğrencinin matematik dersindeki başarısı doğrudan gözlemlenemez, ancak var olduğu düşünülen başarı, öğrencinin sorulara verdiği cevaplarla gözlemlenmeye çalışılır 1.

Türetilmiş ölçme ise, bir niteliğin, iki ya da daha fazla özelliğin arasındaki matematiksel bir bağıntı yardımıyla ölçülebilmesidir 135. Örneğin, hız, "yol / zaman" formülü ile ölçülür 13.

Dolayısıyla, dolaylı ölçmede başka bir değişken aracılığıyla ölçüm yapılırken, türetilmiş ölçmede iki veya daha fazla değişken arasında matematiksel bir işlem yapılır 35.