Cemil Meriç, eleştirilerinde genellikle Batı ve Doğu toplumlarının özelliklerini, ideolojileri, toplumsal tabakaları ve sınıfları ele alır. Meriç'in kritiklerinde öne çıkan bazı konular şunlardır: Türk aydınının körü körüne Batılılaşması: Meriç, Türk aydınlarını, kendi ülkelerine yabancılaştıkları ve Batı'ya körü körüne bağlandıkları için eleştirir. Taklit, intihal ve tercüme: Aydınların, modernleşme adı altında Batı'nın abeslerine iştigal etmelerini ve bu süreçte kendi irfanlarına kucak açmamalarını eleştirir. Sosyoloji ve ideoloji: Sosyolojiyi ve ideolojileri, tabuları yıkan ve her türlü düşünce, kurum ve kişileri insafsızca eleştiren bir bakış açısıyla değerlendirir. Dil ve kültür: Fransızcanın onun için hem bir geçim vasıtası hem de bir dünya görüşü olmasını, dil bilgisinin farklı dünyalara açılmasındaki etkisini ve Türkçenin de dâhil olduğu dört dilli bir entelektüel olmasını vurgular.