Aydınlanmanın diyalektiğinin temel tezi, Aydınlanmanın bir mit haline gelerek kendi kendisini yok etmesidir. Bu tez, Eleştirel Kuram tarafından ortaya atılmıştır. Eleştirel Kuram'a göre, Aydınlanma metafiziği, batıl inançları yok etmiş, ancak kendisi bir mit haline gelmiştir. İkinci kuşak Eleştirel Kuram temsilcisi Habermas, Aydınlanmanın bazı eleştirilerini benimsese de, Aydınlanmanın özünde özgürleştirici olduğunu savunur.