Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Her Şeyin Başı Sağlık" programında sunucu ve geriatri uzmanı Profesör Dr. Deniz Suna Erdinçler arasında geçen bu bilgilendirici röportajda, yaşlılarda beslenme ve sağlık konuları ele alınmaktadır.
- Video, geriatri bilim dalının tanıtımıyla başlayıp, yaşlılık beslenmesi, diyet kavramı ve yaşlıların beslenme ihtiyaçları hakkında detaylı bilgiler sunmaktadır. Yaşlanma sürecinde yaşanan kas kaybı (sarkopeni), D vitamini ve kalsiyum eksikliğinin sağlık üzerindeki etkileri, üç öğün beslenmenin önemi ve protein ihtiyacının değişimi gibi konular ele alınmaktadır. Ayrıca yaşlılarda ideal vücut kitle indeksi, kilo yönetimi ve egzersizin önemi de vurgulanmaktadır.
- Röportajda yaşlılarda yaşanan kabızlık, düşme riski ve hareket kabiliyetinin azalması gibi yaşlanma ile ilgili sorunlar ve bunların önlenmesi için öneriler sunulmaktadır. Günlük yarım saat yürüyüş, dışarı çıkma, sosyalleşme ve evde yapılabilecek direnç egzersizleri gibi basit aktivitelerin kas gücünü artırma, kemik yapımını destekleme ve bilişsel fonksiyonları koruma gibi faydaları vurgulanmaktadır.
- 00:35Geriatri Bilim Dalı Hakkında
- Geriatri, 65 yaş üstü bireylerin sağlıklarıyla ilgilenen, iç hastalıkların üzerine yapılan bir üst ihtisastır.
- Geriatri, yaşlılık tıbbı olarak da adlandırılır ve yaşlıların yaşam kalitesini artırmaya yönelik tedbirlerle uğraşan bir bilim dalıdır.
- Türkiye'de 22 devlet üniversitesinde geriatri bilim dalı bulunmaktadır ve 1995'ten sonra daha çok kurulmaya başlanmıştır.
- 02:50Geriatri ve Beslenme İlişkisi
- Geriatri sadece beslenme üzerine değil, yaşlıların tüm hastalıklarını kapsar; diyabet, kalp hastalığı, hipertansiyon, kemik erimesi ve Alzheimer gibi hastalıkların tedavisinde de yer alır.
- Geriatin mottosu "yaşama yıllar değil, yıllara yaşam katmak"tır ve yaşam kalitesini artırmayı amaçlar.
- Beslenme, ileri yaşlara kadar sağlıklı ulaşabilmek için çok önemlidir, ancak sadece beslenme değil, sağlıklı yaşam kalitesi için dengeli beslenme de gereklidir.
- 04:42Doğru Beslenme ve Diyet
- Beslenme doğumdan ölüme kadar bir bütündür ve özellikle ileri yaşlara kadar sağlıklı ulaşabilmek için bebeklik, çocukluk, gençlik ve erişkinlik dönemlerinde de dikkat edilmelidir.
- Dengeli beslenme, vücudumuz için ihtiyacımız olan besinleri almak anlamına gelir ve her yaş grubunda farklılık gösterir.
- Diyet genellikle kısıtlayıcı bir beslenme şekli olarak algılanırken, asıl anlamı vücut için gerekli olan besin öğelerini almak ve besin ihtiyacını karşılamaktır.
- 07:24Yaşlılarda Beslenme Sorunları
- Yaş ilerledikçe beslenme ile ilgili problemler ortaya çıkar ve yetersiz beslenme bizi daha çok endişelendiren bir durumdur.
- Yaşlılarda yetersiz beslenme, hastalıklara, fiziksel kısıtlılıklara, kas kaybına ve hareketteki azalmaya yol açar.
- Yaşlıların bir hekime danışmadan beslenmelerini kendilerine göre düzenlemelerini veya zayıflama diyetleri yapmalarını önermezler.
- 10:24Yaşlılarda Beslenme Önerileri
- Yaşlılarda dengeli beslenmenin temel prensiplerinden biri üç öğün yemek yemektir.
- Yaşlanma ile beraber protein ihtiyacı artar; genç birinin kilogram başına 0,80 gram proteine ihtiyacı varken, yaşlıların bu ihtiyacı kg başına 1,20-1,50 grama kadar çıkabilir.
- Yaşlıların protein ihtiyacını günde üç öğünde alması, proteinin kas yapımında daha etkili olarak kullanılabilmesi için önemlidir.
- 13:09Yaşlılarda Beslenme Alışkanlıkları
- Üç öğün beslenme sadece yaşlılara özgü değil, dengeli ve yeterli beslenme temeldir ve bu alışkanlık genç ve erişkin yaşlardan itibaren edinilmelidir.
- Üç öğün beslenmenin önemini hem yaşlara hem de bakım verenlere öğretmek gerekir.
- Geriatri'nin amaçlarından biri yaşlıların ileri yaşa kadar sağlıklı ulaşmasıdır ve bunun için beslenme önemlidir.
- 14:37Yaşlılarda Beslenme İhtiyaçları
- Yaşlılarda protein alımı artırılmalı, ancak kalori ihtiyacı azalır çünkü hareket azalır ve kas kütlesi düşer.
- Yaşlılar için kilogram başına 25-30 kilokalori gibi hesaplanır.
- Posalı yiyecekler (tahıllar, kuru baklagiller, sebze ve meyveler) kabızlık şikayetini önler, bağırsak pasajını artırır ve kalın bağırsak kanser riskini azaltır.
- 16:51Yaşlanma ve Beslenme Eğilimleri
- Yaşlanma ile beraber kolay tüketilen, hazırlaması kolay karbonhidratlı yemeklere eğilim artar ve sebze-meyve tüketimi azalır.
- Karbonhidratlı yemekler kolay emilir, kan şekerini çabuk yükseltir ve posada bırakmaz.
- Yaşlıların özellikle posalı yiyecekleri tüketmeleri daha da önemlidir.
- 18:14Kas Kaybı ve Etkileri
- Yaşla beraber kas kitlesi azalır (sarkopeni) ve kas gücü ve fonksiyonelliği azalır.
- Kas güçsüzlüğü yaşlıların çabuk yorulmasına, güçsüzlüğe, takassızlığa ve düşme riskine yol açar.
- Düşme riski arttığında yatağa bağımlılık artar ve hareketsizliğe bağlı olarak kas kaybı daha da hızlı ilerler.
- 19:51Kas Kaybını Engelleme Yöntemleri
- Yaşlılardaki kas kaybını engellemek için beslenme ve egzersiz çok önemlidir.
- Sadece yeterli protein almak yeterli değildir, egzersiz de yapılması gerekir.
- Hareketli olmak günlük işleri kendisinin yapmasını önerir ve kas kaybını engeller.
- 20:56D Vitamini ve Önemi
- D vitamini son senelerde kemik ve kas sağlığı için çok önemlidir, özellikle beyin fonksiyonlarında ve bilişsel fonksiyonlarda.
- D vitamini kas sentezinde ve kemik gelişiminde önemli rol oynar.
- Yaşlanma ile beraber D vitamini seviyesi düşer çünkü yaşlılar güneşe daha az maruz kalır, ciltte değişiklikler meydana gelir ve böbreklerdeki değişiklikler nedeniyle aktif hale gelmesi azalır.
- 23:01D Vitamini Eksikliği ve Kalsiyum
- D vitamini fazlası da zararlıdır, bu nedenle önerilen düzeylerde alınması gerekir.
- Yaşlılarda rutin olarak D vitamini seviyeleri kontrol edilir ve eksikliği varsa replasman yapılır.
- Kalsiyum eksikliği yaşlarda ne gibi sıkıntılara yol açar ve nasıl yerine getirilmeli olduğu konusu ele alınmıştır.
- 23:39Yaşlarda Kalsiyum ve D Vitamini İhtiyacı
- Kalsiyum eksikliği kemiklerde en büyük etkisini gösterir ve D vitamini ile birlikte kemik erimesini hızlandırır.
- Kemikler 30'lu yaşlara kadar yapımı artar, 30'lu yaşlarda maksimum seviyeye ulaşır, 40'lı yaşlardan sonra yapım azalırken yıkım artmaya başlar.
- Yaşlılar günlük 1200-1500 mg kalsiyum almalı, besinlerle yeterli sağlanamıyorsa takviye olarak kalsiyum alınmalıdır.
- 24:53Kalsiyum ve D Vitamini Kaynakları
- Bir bardak yoğurt veya süt yaklaşık 240 mg kalsiyum sağlar, 2,5 kibrit kutusu beyaz peynir de 240 mg kalsiyum içerir.
- Kalsiyumu alırken D vitamini yeterli değilse bağırsaklardan emilmez, bu nedenle D vitamini de alınmalıdır.
- Yaşlılarda D vitamini ihtiyacı erişkinlerden daha yüksektir, genellikle 8 ünite gibi daha yüksek dozlarda kullanılması gerekir.
- 25:52Yaşlarda İştah Kaybı
- İleri yaşla beraber iştahın azalması sık rastlanan ve hekimleri zorlayan bir durumdur.
- Yaşlanma ile sindirim sisteminde değişiklikler meydana gelir, tat ve kokuyu ayırt edebilme yeteneği azalır, bu da iştahı etkiler.
- Yaşlılar tatları ve kokuyu ayırt edemedikleri için daha fazla tuzlu ve tatlı yeme eğiliminde olurlar.
- 27:41İştah Kaybının Nedenleri
- Ağız kuruluğu, hastalıklar ve kullanılan ilaçlar iştahı olumsuz etkiler.
- Ağız hijyenin bozukluğu ve protez kullanımı iştahı ve yemeği olumsuz etkiler.
- Yaşlanmayla beraber az miktarda yemek yediklerinde hemen tokluk hissi oluşur ve midenin boşalma zamanı uzar.
- 29:34İştah Kaybının Tedavisi
- İştahsızlığın tedavisi kolay değildir, hemen iştahı açacak bir ilaç yoktur.
- İştahı azalmış yaşlarda besin içeriği yüksek olan besinler tüketilmelidir.
- Çorba ile başlamak yerine önce proteinden zengin yiyecekler (et, süt, yumurta, kuru baklagiller) tüketilmelidir.
- 31:59Yaşlarda Uyku Düzeni
- Yaşlılarda uyku her yaşta olduğu gibi önemlidir, ancak yaşlanmayla beraber uykunun süresi ve kalitesi bozulur.
- Yaşlanma ile beraber uyku süreleri çoğunlukla kısalır ve sık bölünmeler nedeniyle gündüze sarkabilir.
- Uyku ile ilgili problemler depresyon veya bilişsel fonksiyonlarda bozukluk (demans, Alzheimer) belirtisi olabilir.
- 34:13Yaşlarda Kilo ve Egzersiz
- Yaşlının ideal kilosu vücut kitle indeksi (VKİ) ile hesaplanır: kilo bölü boyun metre karesine bölünür.
- Gençlerde VKİ 19'un altındaysa zayıf, 19-25 arasında normal kilolu, 25-30 arasında kilolu, 30'un üzerinde obezite olarak kabul edilir.
- Yaşlılarda VKİ 22'nin altındaysa zayıf, 22-30 arasında normal kilolu, 30'un üzerinde obezite olarak kabul edilir, gençlerdeki aşırı kilo yaşlılıkta ideal kiloya denk gelir.
- 36:16Yaşlılarda Vücut Kitle İndeksi ve Kilo
- Kadınlarda 5-8 cm, erkeklerde 5 cm kadar boy kısalması yaşlanır ve bu nedenle vücut kitle indeksi artar.
- Yaşlılarda ideal vücut kitle indeksi 25-30 aralığındadır, bu aralıkta olanlar daha çok arzu edilen gruptur.
- Aşırı kilo (obezite) eklemleri bozar, kireçlenmeyi artırır, kalp damar hastalıklarına, diyabete ve bazı kanserlerin sıklığını artırır.
- 37:19Zayıflık ve İdeal Kilo
- Zayıflık da yaşlılarda istenmeyen bir durumdur, yetersiz beslenmenin olumsuz etkileri vardır.
- Hafif normal veya normalin üzerinde kilosu olan yaşlılar daha iyi fonksiyonellik gösterir, daha bağımsız yaşar ve hastalıklardan daha kısa sürede toparlanır.
- Yaşlılarda ideal kilo değerleri gençlerden farklıdır.
- 38:13Yaşlılarda Egzersiz ve Faydaları
- Yaşlılarda özel spor salonu egzersizi gerekmez, önemli olan hareketli olmak ve kendi işlerini yapabildiğiniz kadar kendiniz yapmaktır.
- Her gün dışarı çıkıp 15 dakika veya yarım saat yürümek iyi bir egzersizdir, kas gücünü artırır ve kalp-akciğerler üzerinde olumlu etkisi vardır.
- Düzenli egzersiz sosyalleşmeyi sağlar ve bilişsel fonksiyonları korur, bunamamak için beslenme ve egzersiz önemlidir.
- 40:16Direnç Egzersizleri
- Direnç egzersizleri ağırlıkla yapılan egzersizlerdir, kas gücünü ve kemik yapımını artırır.
- En basit direnç egzersizleri sandalyeden kalkıp oturma, su şişesi veya lastiklerle yapılan germe egzersizleridir.
- Pilates ve yüzme yaşlı için faydalı egzersizlerdir ancak Türkiye şartlarında herkesin ulaşabilmesi zordur, bu nedenle yürüyüş ve evde yapılan direnç egzersizleri daha yaygın olarak önerilir.