Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan Türkçe edebiyat ve Divan şiiri dersidir. Eğitimci, ekran paylaşarak konuları anlatmaktadır.
- Video, Türkçe edebiyat sınavlarına hazırlık amacıyla çeşitli konuları ele almaktadır. İlk bölümde beyit analizi ve söz sanatları (tezat) incelenmekte, ikinci bölümde Divan şiiri sanatları ve türleri (cinas, mürekkep cinnas, irsal-i mesel, tarih düşürme, taştır, rubai, müreddef, mukafa, müzeyyel, müselsel, musammat) detaylı şekilde açıklanmaktadır. Son bölümde ise Taşköprüzade'nin "Şakayık-ı Numaniye" eseri ve beş dizeli bentlerden oluşan nazım şekilleri (taştır, tahmis, tardiy) anlatılmaktadır.
- Videoda ayrıca dini içerikli türler (münacaat, nat, hilye, miraçname) ve melhame gibi dini içerikli olmayan türler de ele alınmakta, ÖSYM sınavlarında çıkabilecek soru tipleri örneklerle desteklenmektedir.
- 00:01Deneme Çözümü Giriş
- Kanalda bir deneme çözümü paylaşılacak ve geçmiş denemelerin çözümlerine yer verilecek.
- Geçen denemede çözülen bir beyit tekrar edilecek, bu beyitte Fuzuli'nin mahlasını "boş, değersiz sözler" anlamında kullanması hüsnü tahallüs olarak değerlendirilmiştir.
- Su kasidesi ve Fuzuli, sınavlarda önemli bir şair olduğu için onun meşhur gazelleri ve şiirlerini bilmek faydalı olacaktır.
- 02:19İlk Soru Çözümü
- "Hac yollarında meşale-i kervan gibi erba aşk içinde nüma yansın ey gönül" beyitinde "ey gönül" ifadesi müşebbehtir ve mecaz-ı mürsel sanatı kullanılmıştır.
- Mecaz-ı mürsel, iş söylenerek mekan kastedilmesi veya mekan söylenerek iş kastedilmesi durumudur (örneğin "hac yollarında" ifadesi aslında Mekke'nin yoludur).
- Beyitte "nümayan olmak" benzetme yönüdür ve "teşbih edatı" olarak değerlendirilmelidir.
- 07:34İkinci Soru Çözümü
- "Inmeden vuslat icraa erişk amma vuslat kavuşma, hicran, ayrılık" beyitinde ilk dizede vuslat (kavuşma) ve hicran (ayrılık) tezatı yapılmıştır.
- İkinci dizede de hidayet ve nihayet sözcüklerinin tezat olduğu belirtilmiştir.
- 08:23Üçüncü Soru Çözümü
- Yazar-eser eşleştirmelerinden "Ahmed-i Dai ve Hurşidname" eşleştirmesi yanlıştır, Hurşidname Şeyhoğlu Mustafa'ya aittir.
- Süleyman Çelebi'nin meşhur eseri Vesile-i Necat'tır, Hamdullah Hamdi'nin Tuhfetül Uşak adlı mesnevisi vardır.
- Kemal Ümmi'nin Kırk Armağan adlı bir eseri vardır ve Yazıcıoğlu Mehmet Muhammedi'nin Hz. Peygamberin hayatını anlatan önemli bir eseri vardır.
- 10:36Cinas Sanatı
- Cinas, yazılışları ve okunuşları aynı olan, ses yapıları aynı olan ama anlamları farklı olan iki unsurun bir beyitte veya ben de bir arada kullanılması yapılan bir sanattır.
- Cinas tek sözcüklerle yapılabildiği gibi, yapı bakımından birden fazla sözcüklerde de değerlendirilebilir ve mürekkep cinnas adı verilen bir cinna çeşidi vardır.
- "Devran'dan öğrenir" yapısı cinnası meydana getirmiş olup, bu tarz cinnası oluşturan yapılardan bir tanesi veya her ikisi iki sözcükten oluşuyorsa bu cinnaslara mürekkep cinnas adı verilir.
- 12:30Şiir Türleri ve Özellikleri
- Meselemiz gazel, atasözlerine yer verilen gazellerdir ve bir beyitte ya da ben de bir atasözü kullanma sanatı olarak irsali mesel de söz konusudur.
- Mesnevilerde asıl konunun işlendiği bölüme agazı destan, agazı kıssa, matla destan, matla kısa gibi çeşitli isimler verilir.
- Müstezat, gazelin uzun beyitlerine yani beyitti oluşturan uzun mısraların altına birer kısa mısra yazarak ekleyerek oluşturulmuş bir nazım şeklidir ve tarih düşürmede tercih edilmez.
- 14:01Şiir Türleri ve Özellikleri
- Kıta nazım şekli tarih düşürmede en çok kullanılan nazım şeklidir.
- Taştır, bir şairden alınan beytin arasına yeni dizeler eklemek suretiyle oluşturulur; iki dize eklendiğinde dörtlü taştır, üç dize eklendiğinde beşli taştır oluşur.
- Rubai'de hezec bahri'nin ahreb ve ahrem kalıpları tercih edilir ve bunlara rubai kalıpları da denir.
- 15:00Şiir Türleri ve Özellikleri
- Musammat, iki eşit parçaya bölünen aruz kalıplarıyla yazılan ve iç kafiye taşıyan şiirlere denir, daha çok gazelde kullanılır.
- Musammat gazel örneği olarak Mahir Fuzuli'nin "De güldüm ben sana" gazeli verilmiştir.
- Musammat şiir, ahenk için tercih edilen şiirdir ve gazel musammat gazel, kaside musammat kaside adı verilir.
- 17:41Dini İçerikli Şiir Türleri
- Divan şiirinde bazı türler doğrudan dini içeriklidir ve kitaplarda Allah'la ilgili türler, Hz. Peygamberle ilgili türler şeklinde ayrı ayrı nitelendirilir.
- Münacaat, Allah'a yakarış ifade eden manzumeler eserlerin genel adıdır.
- Nat, Hz. Peygamber'i öven Hz. Peygamber örgüsüne yer verilen eserlerin genel adıdır.
- Hilye, Hz. Peygamber'in dış görünüşünü daha çok konu alan, ahlakına da değinen eserlere ve bu tarzda yazılmış tablolara verilen isimdir.
- Miraçname, Hz. Peygamberin miraç mucizesini konu alan eserlerin genel adıdır.
- Melhame, doğa olaylarından hareketle geleceğe dair çıkarımlarda bulunan eserlerin genel adıdır.
- 19:28Su Kasidesi
- Su kasidesinin kendi içinde bir kompozisyonu vardır ve pek çok kasidede olduğu gibi hangi bölümden alınmış olabilir.
- "Umduğum olur ki, ruz-i mahrum olmayan çeşmeyi vasl birre men teşne-i idare su" beyiti, Hz. Peygamber'den şefaat bekleyen ve ona kavuşmayı dileyen bir şairin dua bölümünde yer alabilir.
- 20:34Taşköprüzade'nin Şakayık-ı Numani Eseri
- Taşköprüzade'nin yazdığı Şakayık-ı Numani eseri, Osmangazi'den Kanuni Sultan Süleyman zamanına kadar yaşamış bilginler, şairler, kültür adamları ve mutasavvıflar hakkında bilgi veren bir biyografik eserdir.
- Aslı Arapça olan eser büyük ilgi görmüş ve 19. yüzyıla kadar ilaveli tercümeleri yapılmaya başlanmış, bu tercümelerde eserde bulunmayan kişilerle ilgili bilgiler yer almıştır.
- Eserin zeyl sebebi çok tutulmuş olmasına ve biyografik bir eser olması nedeniyle, yazıldığı tarihten 50 yıl sonra ilk zeyl yazılmış, ardından 25 yıl ve 75 yıl sonra da zeyller eklenmiştir.
- 21:58Nedim'in Taştır Örneği
- Nedim, 18. yüzyıl şairi olup, 17. yüzyıl şairlerinden Nedimi Kadim'in beş beyitli gazelini alarak her beytin iki mısra arasına aynı vezin ve kafiyede üç'er mısra ekleyerek beş bentli bir taştır meydana getirmiştir.
- Taştır, tahise benzer ancak tam olarak farklıdır; beş dizeli bentlerden kurulan nazım şekilleridir.
- Beş dizeli bentlerden kurulu nazım şekillerine muhammed denir; tekrar dizesi taşıyanlara mütekerr, taşımayanlara müzdeviç adı verilir.
- 27:10Teşbihi Veli Edebi Sanatı
- "Deryayı aşka etmeyen serden cuda" ifadesinde kullanılan "aşk deryası" benzetmesi teşbihi veli (güzel benzetme) edebi sanatını göstermektedir.
- Teşbihi veli, iki unsurdan oluşan benzetmelere verilen isimdir ve kısalarak sadece benzeyenin ve kendisine benzetilenlerin kullanıldığı teşbihlere ulaşılır.
- Teşbihi velilerde izafet terkibi ile verilen (derya'yı aşk, aşk ateşi, aşk çölü, aşk ayrılık ateşi, aşk nar-ı firkat gibi) takip halinde verilen teşbihler de birer teşbihdir.