Buradasın

Türk Dili ve Bilimsel Terimlerin Korunması Üzerine Bir Sunum

youtube.com/watch?v=qTPWrDeP7uk

Yapay zekadan makale özeti

Kısa
Ayrıntılı

Bu video, 1970'lerden beri dil ve edebiyat alanında çalışmalar yapan, Türk Dil Kurumu ile ilgili bilgiler veren ve fiziksel kimya terimleri sözlüğü hazırlayan bir uzmanın sunumudur. Konuşmacı aynı zamanda bir öğretmen olarak da kendini tanıtmaktadır.
Sunum, Türk dilinin tarihsel gelişimi, bilimsel terimlerin türetimi ve yabancı dil istilasına karşı korunması konularını ele almaktadır. Video, Osmanlıca'dan Öztürkçe'ye geçiş sürecinden başlayarak, İngiliz dilinin gelişimi, İrlanda'nın dil mücadelesi ve Türkiye'deki eğitim sistemindeki yabancı dil öğretimine geçişe kadar uzanan bir anlatım sunmaktadır.
Konuşmacı, Türk dilinin matematiksel yapısı ve sözlük türetme yeteneğinin korunmuş olduğunu vurgulayarak, yabancı dil eğitiminin Türkçeye zarar verdiği görüşünü dile getirmektedir. Video, Türk dilinin korunması için 12 adet öneriden oluşan bir liste sunarak, yabancı dil eğitiminin yasaklanması, Türkçe isimlerin kullanılması ve tişörtlerdeki İngilizce yazıların değiştirilmesi gibi pratik çözümler önermektedir. Ayrıca, Türk Dil Kurumu uzmanlarıyla barışmanın ve Türk dünyasının ortak yazı dilinin geliştirilmesinin önemi de vurgulanmaktadır.

Türk Dili ve Osmanlıca: Türkler bir nesil içerisinde Osmanlıca'dan Öztürkçe'ye, oradan "anglomancı" olarak tabir edilecek yeni bir dile geçmiştir.
Bu dil değişimi kendiliğinden değil, iyi tasarlanmış ve uygulamaya geçirilmiş bir planın sonucudur.
Türkler 8. yüzyıldan sonra İslam medeniyetine büyük bir Asya kültürü katkısıyla girdiler ve üst tabakanın diline bol miktarda Arapça-Farsça girmesi birkaç yüz yıl sürdü.
01:39Osmanlıca'nın Doğuşu: "Osmanlıca" lafı ne zaman ve nereden çıktığı konusunda bir tuhaflık vardır.
Anadolu Selçuklu Devleti resmi dilini Farsça seçmiş ve sultanları İslam'dan değil Fars efsanelerinden isimlerini almışlardır.
Karamanoğlu Mehmet Bey'in Türkçe için yaptığı çalışmalar iyi bilinir ve Osmanlıların ilk dönemlerinde Türkçe yeniden devletin dili olmuştur.
02:17Türkçe'nin Gelişimi: Okuryazar takımının dilinde Arapça-Farsça kökenli sözcük yoğunluğunun artışı 20. yüzyılın başlarına kadar sürmüştür.
Sonuna doğru Türkçe aydınları yeni kavramlar için gereken yeni terimlere Arapça-Farsça dil kurallarına göre dillerindeki kökenlerden kendileri türetmişlerdir.
Bu bilimsel ve teknik terimlerin bir kısmı bugün Arapça'da, Farsça'da yoktur, bir kısmı ise Araplar öğrenmiş ve kullanmaktadır.
03:07Bilimsel Terimlerin Türetilmesi: Her dilde bilimi ve tekniğin gelişen ihtiyaçlarını karşılamak için yeni terimler türetme icap eder.
Bu türetmeyi genellikle ciciler değil, o bilimsel ya da teknik konuyu icat eden bilim adamı yapar.
Bilimin ön safhalarında vuruşan bilim adamının, gereken yabancı dil ve diller kadar kendi dilinin yapısını, sözcük terim türetme kurallarını iyi bilmesi gerekir.
04:49Almanca ve Keltler: Fransızca, İtalyanca, Portekizce, İspanyolca Latin kökenlidir ve terimler genellikle Latince kurallara göre, bazen de eski Yunan köklerinden türetilir.
Almanca konuşan ülkelerin dili Latin gibi bir Hint-Avrupa ana öbeğinden olmakla beraber çok farklılaşmış bir alt öbek Cermen türündendir.
Roma İmparatorluğu'nun en geniş döneminde fütuhatla dahil edilmiş Gaul, İberya gibi ülkelerin dili Roma egemenliğinden önce Latince gibi değildi, çoğu Kelt kavimlerinin dilini konuşuyorlardı.
06:23Roma İmparatorluğu ve Keltler: Bugün hala birçok tanınmış Avrupa kentinin ismi Keltçe'den gelmektedir, örneğin Leipzig (Laik Leon) Kelt tanrısı Lug'tan, Milano ise Kelt Milanomas'tan gelmektedir.
Roma daha çok küçükken Keltlerle uğraşa uğraşa askeri yöntemler geliştirmiş, ancak Sezar döneminde kentlerde devamlı uğraşmaları gerekiyordu.
Roma, Keltlerle uzun vadeli bir şekilde kurtulmak için onları katliamdan geçirmek, tüm ülkelerini istila etmek yerine "Latinleştirmek" yani kültürlerini, törelerini, dillerini unutturmak yolunu seçmiştir.
08:12İngilizce ve Amerikanca: İngilizce çok yeni bir dildir, mazisi beşyüz seneyi pek geçmez.
1066 yılında İngiltere Fransa'dan gelen ormanların istilasına uğradığında Anglo-Sakson yerliler ormanlarda sırık ve otlardan yapılmış kulübelerde oturuyorlardı.
Kendi evlerinin bir kıyısından diğer kıyısına dosdoğru geçecek kadar bile denizcilikleri yoktu.
08:59İngiltere'nin Tarihi ve Dil Yapısı: İngiltere'nin güneydoğusunda Romalıların yaptığı yollar hala kullanılırken, kuzeyinde, batısında ve Eren Adası'nda Latinleşmemiş Keltler, İskoclar, Wells'ler ve İrlandalılar bulunuyordu.
İngilizler Roma'nın eyaleti oldukları dönemde Latinleşmemiş, ancak dillerini büyük ölçüde Latince karışmıştır.
Norman istilasından sonra İngiliz dili daha da Fransızca ile karışmış, bugünkü İngiliz üst tabaka ve asilzadeleri daha çok Norman kökenlidir.
10:39İngilizce ve Türkçe'nin Karşılaştırılması: İngilizce, beş kadar dilin rastgele ve kuralsız karışımından oluşmuş, bu dillerin hiçbiri dilin temel yapısını sağlamamıştır.
İngilizce'de belli kurallara göre yeni terim türetme yeteneği hemen hemen yoktur.
Türkçe binlerce yıldır matematiksel yapısını, sözlük türetme yetenek ve kurallarını korumuştur, bu olağanüstü yapısı sayesinde Osmanlıca'daki Arapça-Farsça alıntılara rağmen hakim yapı olarak almıştır.
12:12İngilizce'nin Yozlaşması ve Yeni Terim Türetme: İngilizce ve Amerikanca'da yeni terim türetme yeteneğinin kalmamış olması, son yüzyılda birçok yeni bilim ve teknik kavram yaratmış olan bu milletlerin bulduklarına İngilizce karşılıklar bulmalarına neden olmuştur.
İngiliz bilim adamları Latince ve Eski Yunancadan yeni terim türetebiliyorlardı çünkü liselerinde bu diller zorunlu dersler olarak öğretiliyordu.
1960'lardan sonra Amerika'da Latince ve Yunanca dersleri kaldırılmış, bu durumda bilim teknik adamları yeni terim ve ad koyma yöntemi olarak birkaç kelimelik uzun laf edip her kelimenin baş harflerini birleştirerek yeni sözlük icat etmeye başlamışlardır.
15:38Türkçenin Önemi ve Eğitim Sistemi: Türkçe, yozlaşmaya gereği olmayan türetme yeteneği matematikçileri parmak ısırtacak düzeyde, bilimcisini de halkını da kafaca ve gönülce birleştirebilecek nitelikte nadir bir dildir.
Türkçede yeni kavramlara karşılıklar, dilinin özelliklerini iyi öğrenmişlerse kolayca bulunur.
Batılı sessiz oyunlar sonucu eğitim dili resmi dil veya ana dilden olmazsa, kişi Türkçe terimler türetmek, konuşurken, yazarken aklına mevcut Türkçe sözcükler bile gelmez ve yarım yamalak İngilizce laflar söyleyebilir.
17:28Milli Kimlik ve Dil: Milli kimlik bir ırk meselesi değil, bir gelenek, görenek, kültür, töre ve özellikle bir gönül ve onu gemiye yüzdüren, su gibi batmadan üstünde tutan dil meselesidir.
Dilini unutan kavimler tarihten adları bile silip gider.
İrlanda'nın batısındaki Eren Adası'na sığınıp yaşamını kimlikleri içerisinde sürdürebilen son kentler İrlandalılar olmuştu ve 500 yılından itibaren bin yıl kadar büyük bir medeniyet kurmuşlardı.
18:39İrlanda'nın Dil Mücadelesi: Roma sonrası Avrupa'da karanlığa bürünmüşken, İrlanda'da şair sınıfı toplumda büyük itibarla anadilleri geliştiriyordu.
15. yüzyıldan itibaren İngilizler İrlanda'yı kendi eyaletleri yaptılar, şair sınıfını katlettiler ve coğrafya isimlerini İngilizce'ye çevirdiler.
İngilizler 1890'a gelindiğinde İrlandalıların kimliklerinden vazgeçirememişlerdi, bu nedenle milli eğitim kurulu oluşturarak tüm okullarda derslerin İngilizce olmasına karar verdiler.
20:22İrlanda'nın Bağımsızlık Mücadelesi: Bir nesil sonra İrlanda halkının %90'dan fazlası İngilizce konuşurken, Velik bilenlerin sayısı %30'a düştü ve bu %30'da dağdaki çobanlar ve kentteki hamallar kaldı.
Ciğeri yananlar dillerine, şiirlerine ve töresine aşık olmuş, haysiyetli kişiler tükenmemişti.
Eğitimciler, doktorlar, yazarlar ve çizerler "Gayri Birliği" adlı bir dernek kurarak yetişkinlere anadilleri yeniden öğretmek için dershaneler açtılar ve bu bilinçlenme ile bağımsız İrlanda Cumhuriyeti kuruldu.
21:17Avrupa Birliği'ndeki Dil Kavgası: Avrupa Birliği'nde dil egemenlik kavgası pek göze bakmamaya çalışırken, özellikle İngilizce, Fransızca ve Almanca arasında sürmektedir.
İkinci Dünya Harbi sonrası İngiliz ve Amerikan etkisi azaldıkça, irili ufaklı birçok dilin önemi artmakta ve herkes kendi dinine verdiği önemi arttırmaktadır.
Yabancı dil öğrenme yöntemlerinin gelişmiş olması ve dilden dile çevirilerin bilgisayarlarca yapılmaya başlanması, çeşitli dillerin yaşayıp serpilmelerini kolaylaştırmaktadır.
22:45Japonların Dil Politikası: Japon Meiji Tanzimatı 1868'de başladı ve "Batı tekniği, Japon ruhu" sözünü kendilerine düstur edindiler.
1868'den itibaren bütün eğitim Japonca olarak büyük bir hassasiyetle tutuldu ve bilim ve teknik terimleri hep Japonca'dan türetildi.
Japonca'nın Ural-Altay dili olduğu dolayısıyla Türkçe ile akrabalığı 1975'te ispatlanmış, bu akrabalık Japonya'da ve Türkiye'de de bilinmiştir.
24:18Osmanlıca-Türkçe Karmaşası: Osmanlı dönemi aydınlarının bilimsel ve teknik terimler türettiğinden bahsedilirken, Cumhuriyet'te dildeki Arapça ve Farsça sözcükler fazlalığı temizlendi.
Atatürk, bilim dilinin Türkçe olmasına büyük özen göstermiş, 1934'te bir geometri kitabı yazmış ve bugün kullandığımız üçgen gibi terimleri kendi türetmişti.
1953'te TED Yenişehir Lisesi'nde dersler İngilizce'ye çevrildi ve okula Ankara Koleji dendi, bu olaydan sonra Anadolu Lisesi ve benzeri okullar açıldı.
26:34Yabancı Dil Eğitiminin Tehlikeleri: Ortadoğu Teknik Üniversitesi toptan Amerikancı oldu ve bahanesi olarak "Orta Doğu'dan yabancı öğrenciler gelecek" denildi.
Boğaziçi, Bilkent, Koç gibi üniversitelerin açılması için artık bahane düz görünmüyor çünkü kamuoyu yeterince uyuşturulmuş.
Bu durumun sonu bir iki nesil sonra Türkçe'ye bay bay demek olacaktır ve bu Türk tarihine, Türk egemenliğine, Türk dünyasına ve Müslüman ülkeler önderliği emellerine bay bay demektir.
28:21Türkçenin Gelişimi: 155 yıllık İslam döneminde bazı Arapça-Farsça kökenli sözcükler ve bunların Türkçeye uyarlanmış şekillerinde Türkçeye alt diline kadar geçmiş ve Türkçeye mal olmuş olması olağandır.
Bu ortak sözcükleri Kazak, Azeri, Tatar, Başkır, Özbek, Karaçay, Çeçen, Uygur Türkleri de kullanıyor.
İbni Sina, Gazali gibi büyük alimlere göre gerçek bilim adamı, dış dünya bilimcilerinde değil, aynı oranda iç aleminin gönlünde de bilimlerinde yetişmiş olmalıdır.
29:25Türkçenin Önemi ve Batı'nın Eksikliği: Batılı dillerde "gönül" gibi kelimelerin karşılığı yoktur çünkü batıda böyle kavramlar hala yoktur.
Sanayide ilerlemiş ve madden zenginleşmiş olmalarına rağmen batı'nın insanları ve toplumları huzursuzluk ve mutsuzluk içerisindedir.
Türkçenin kurallarına uygun olarak türetildiği güzel yeni terimleri "öztürkçe" diyerek ayrım yapmak ve uydurmacı demek büyük bir hatadır.
31:08Türkçenin Tehlikeleri ve Çözüm Önerileri: Türkçenin karşısındaki asıl tehlike, İngiliz ile eğitimin gitgide hızlandırıldığı İngilizce istilasıdır.
1970'lerde Türk Dil Kurumu, bilim ve teknik sözcükleri Türkçe karşılıklar üretme işine ağırlık verilmesini önermiştir.
1978'de hazırlanan fiziksel kimya terimleri sözlüğü kısa süre sonra piyasada garip bir şekilde kaybolmuştur.
33:22Yabancı Dillerin Türkçeye Etkisi: 1930'lardan 1980'e kadar dilin sadeleştirilmesi ve devletin halkın dili ile bütünleşmesi hareketi yaygınlaşmıştı.
Son 5-10 yılda halk diline kadar geçmiş, iyice yerleşmeye başlamış Türkçe terimlerinin yerine garip Avlamalıca sözcüklerin kullanılması adet olmuştur.
İngilizce ve Fransızca laflar moda olmuş, İngilizce yazılış ve telaffuzu kullanmakla birlikte kendilerinelenme fırsatı çıkaranların sayısı artmaktadır.
35:49Türkçenin Kurtuluş Savaşı: Türkçenin son birkaç bin yılda birkaç kez böyle saldırılara maruz kalmış ama kendini kurtarabilmiştir.
Şimdi de Türkiye Türkçesi, İngiliz, Kazak, Kırgız, Tatar Türkçeleri, Rus, Güney Azerbaycan Türkçesi, İran dil kültür soykırımı taarruzundan kendini kurtaracaktır.
Dilimize olan son saldırının altında yabancı dille eğitim temel silah olarak yatar.
36:21Çözüm Önerileri: Kamuoyu, yabancı dil yalnız böyle öğrenilir diye aldatılmıştır, konunun vahametini kavrayanlar gerçeği anlatmalıdır.
Hazırlık sınıfı diye bir uygulamanın başka ülkelerde olmadığını, bunun büyük bir israf olduğunu duyursunlar.
Hangi yabancı dillerin hangi mesleklerde faydalı olduğunu en az öğrenilmesi gerektiği tespit edilsin.
37:36Eğitim Sisteminde Değişiklikler: Hukukçular yabancı dille eğitimin anayasaya aykırı olduğu açısından gereken mercileri uyarmalı, hatta toplu davalar açılmalıdır.
Orta ve yüksek eğitimin tümünde yabancı dilde eğitim devlet tarafından yasaklanmalıdır.
Özel veya devletin tüm okullarında yabancı diller yalnızca yeni bir yöntemlerle öğretilmeli, yaz kursları açılmalı, hazırlık sınıfı uygulaması kesinlikle kaldırılmalıdır.
39:00Milli Olma ve Türkçenin Korunması: İktidardakiler ve hükümetleri gerçekten Türkiye, Türk dünyası, Türk halkının beka ve çıkarlarını ön plana almalıdırlar.
Türkiye ve Türk dünyasının baş sorunu eğitim sorunudur, bu konuya eğilmeye yanaşmayan bir iktidar milli olamaz.
Konuşurken İngilizce laflar katmak övünülecek bir şey değildir, ayıplanacak bir şey olmalıdır.
39:45Türkçenin Korunması İçin Eylemler: Belediyeler, sorumlu kuruluşlar, işleri ya da dükkanları güzel Türkçe isimler koymaya teşvik etmeli, yarışmalar açmalı, törenlerde ödüller dağıtılmalıdır.
Milli iktidarın yetkili mercileri, basın, yayında, vergi, gazete, televizyon, radyo isimlerinin Türkçe olmasını sağlamalıdır.
Dergilere abone olanlar, yayıncıları toplu çok imzalı mektuplar yazmalı, isim türkçeleşmediği taktirde abone olmayacaklarını bildirmelidirler.
40:53Avlulaştırma ve Milli Bilinç: Avlulaştırma yolunda dış kaynakların 1970'lerde başlattığı tişört dedikleri mintan seferberliği önemli birer beyin yıkama aracıdır.
Esnaf, küçük imalatçı kuruluşlar bu konuda toplantılar yapmalı, önce bu yazı ve resimlerin kimlerce sokuşturulduğu saptanmalıdır.
Türk dünyasının bekasını isteyen, Türk dilini seven herkes, diğer siyasi, ülküsel görüşleri ne olursa olsun dilimizin, eğitimimizin kurtarılmasını en önemli birinci milli dava olarak görmeli.
42:46Türk Dili ve Bilim Dili Geliştirme: Eski Türk Dil Kurumu uzmanlarıyla barışmalı ve birlikte gerçek Türk bilim dilinin geliştirilmesi için çalışılmalıdır.
Türk dünyasının ortak yazı dilinin ve bilim dilinin sağlanması için çaba gösterilmelidir.
Türk dili lehçeleri ile beraber Anglosakson, Rus ve İran'ın böl ve fethet siyasetine kurban gidebilir.
43:12Türk Dili'nin Kurtuluş Savaşı: Osmanlıca-Öztürkçü kavgaları ve sağ-sol dış kaynaklı kavgalar dilseverleri bölerken, düşman atlısı sessizce Üsküdar'ı geçiyordu.
Halk artık gece yarısı ilerleyen düşman atlısını ay ışığında görüyor ve fark ediyor.
On yıldır badireler atlatmış olan Türk dili ailesi gene kurtarılacaktır.
43:42Türk Dili'nin Geleceği: Türk dünyasının her köşesinde başlamış olan en büyük ve en şerefli kurtuluş savaşı devam etmektedir.
Türk dili, yalnızlık kurtululmayacak o nadir matematiksel yapısıyla dünyanın da bilim dili olacaktır.

Türk Dili ve Bilimsel Terimlerin Korunması Üzerine Bir Sunum

Yapay zekadan makale özeti

Yanıtı değerlendir