Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan Hegel'in tarih felsefesi üzerine kapsamlı bir ders serisidir. Konuşmacı, daha önce Bilim Sanat Vakfı'nda Hegel metafiziği dersleri verdiğini belirtmektedir.
- Video, Hegel'in tarih felsefesinin temel prensiplerini, diyalektik yöntemini ve felsefi kavramlarını detaylı şekilde ele almaktadır. Ders, Hegel'in tarih anlayışının eleştirileriyle başlayıp, "felsefi dünya tarihi" kavramını açıklamakta, ardından ideal, özne ve kavram gibi temel felsefi kavramları incelemektedir. Son bölümde ise akıl kavramının Hegel felsefesindeki yeri ve önemi anlatılmaktadır.
- Videoda Hegel'in tarih anlatım biçimlerini üç farklı türde (kronik tarihçiler, kaynak tarihçiler ve tarihçiler) sınıflandırdığı, diyalektik olumsuzlama yöntemi, bütünlük kavramı, ilerlemeci bakış açısı, müsrifikasyon, Avrupa merkezli yaklaşımı, oryantalizm, devlet odaklı tarih anlayışı ve muhafazakar tutumu gibi eleştiriler de ele alınmaktadır. Ayrıca Hegel'in akıl kavramının "sonsuz güç olarak bütün doğal ve tinsel yaşamın sonsuz maddesidir" ve "sonsuz form olarak da kendini taşıdığı içeriğin gerçekleştirilmesidir" şeklinde tanımlanması üzerinde durulmaktadır.
- 00:06Hegel'in Tarih Felsefesi Derslerinin Önemi
- Hegel'in tarih felsefesi üzerine dersler kitabı olacak ve bu dersler birkaç hafta sürecektir.
- Hegel'in tarih felsefesi en bilinen, en çok konuşulan ve en çok eleştirilen kısmı olup, pek çok yanlış anlaşılmaya sebebiyet veren bir konudur.
- Bu dersler boyunca Hegel'in tarih felsefesi derslerinin ne olduğunu ve neyi anlatmaya çalıştığını göstermeye çalışılacaktır.
- 00:47Hegel'in Tarih Felsefesi Fikirlerinin Değerlendirilmesi
- Hegel'in tarih felsefesi konusundaki fikirleri çok ilginç ve tuhaf olup, ilk bakışta en saçma fikirler olarak görülebilir.
- Hegel'in tarih felsefesi fikirleri aslında kendi düşüncesinin otomatik olarak çıkan fikirlerdir ve felsefesinin ruhunu bilen birisi bunları tahmin edebilir.
- Hegel'in tarih felsefesi çalışması bir mütehas bir çalışma değil, ders notlarının kitaplaştırılmış halidir.
- 02:44Hegel'in Eserleri ve Tarih Felsefesi Derslerinin Kaynağı
- Hegel'in yazdığı çok az kitap vardır, neredeyse yok denecek kadar az; en çok konuşulan metni olan tarih felsefesi dersi de bir kitap değildir, ders notlarıdır.
- Hegel'in tarih felsefesi üzerine dersleri 1822-1823 yıllarında Berlin'de verilmiş ve dört kere tekrar edilmiştir.
- Hegel'in tarih felsefesi üzerine derslerinin kaynakları arasında Mans klipleri (el yazmaları), önsöz şeklinde yazılmış metin ve daha uzun boyutlu olan tarih felsefesi bulunmaktadır.
- 05:49Hegel'in Tarih Felsefesi Derslerinin Yayınlanması
- Hegel'in tarih felsefesi dersleri daha sonra üç öğrencisi (Gsheim, Poto ve Kehler) tarafından toplanmış ve 1831'de toplanıp yayınlanmıştır.
- 1837'de Eduard Gans bu metinleri toplayıp tekrar yayınlamış ve Karl Hegel oğlu da 1831'de bunları toplayıp "Tarih Felsefesi Dersleri" adıyla yayınlamıştır.
- İngilizce çevirisi 1857 yılında John Sivri'nin çevirisi olarak yapılmış ve 1917'de Holasson tarafından dört cilt olarak daha güçlü bir şekilde yayılmıştır.
- 07:32Hegel'in Tarih Felsefesi Derslerinin Diğer Eserlerindeki Yeri
- Hegel'in tarih konusuna birkaç yerde giriyor, bu dersi üç seferde işliyor ve fenomenolojide kısmen işliyor.
- Ansiklopedisinin objektif spirit kısmında (nesnel tin bir bölümünde) dünya tarihini anlatıyor.
- Siyaset felsefesi kitabı olan "Filozof of Wright"ın son kısmında dünya tarihi için ayrı bir bölüm ayırıyor ve 1820'den itibaren tarih felsefesi derslerini devam ettiriyor.
- 09:09Hegel'in Metafiziği ve Diyalektiği
- Hegel'in erken dönem metafiziği, tarih felsefesini anlamak için temel bir referanstır.
- Hegel'in diyalektiği, onun yönteminin bir evresidir; spekülatif yöntemden (olumsuzlamanın olumsuzlamasıyla özneleşme) bir aşamadır.
- Hegel'in en erken eserlerinden birinde "her şey özü özne olarak ifade etmektir" diyerek, bir şeyi anlamak için soyut bir yaklaşımdan başlayıp, başkalaşma ve belirlenme yoluyla somut bir birliğe ulaşmanın gerekli olduğunu vurgulamıştır.
- 12:41Hegel'in Özneleşme Süreci
- Hegel'in özneleşme süreci, bir çocuğun doğasıyla başlayıp, ergenlik sürecinde ailesine karşı çıkarak bir başkası olmaya çalışmasıyla devam eder.
- Çocuk, ailesini ve toplumunu olumsuzlayarak özneleşme yapar, ancak daha sonra dünyayı tanımaya başlayarak daha dengeli bir konuma ulaşır.
- Bu süreçte çocuk, kendi bireyselliğini kazanarak baştaki düzene geri dönmüş olur, ancak bu kez kendini bilerek ve tecrübeyi yaşamış olarak.
- 16:27Hegel'in Metafiziği ve Akıl Anlayışı
- Hegel, mantıktaki kategorileri varlık ve hiçlik gibi karşıt kavramlar arasında ele alarak, aklın kendi içinde bir bütün oluşturduğunu ve kavramların birbirine referansla tanımlanabildiğini savunmuştur.
- Hegel'in mantık ve metafiziğinde başkalık, kendilik, olumsuzlama, öznelleşme, ilerleme, gelişme ve açılma kavramları yer alır.
- Hegel, akılın tarihsel bir şey olduğunu, gelişimsel ve ilerlemeli bir süreç olduğunu, bu da akılın yapısının ilişkisel ve bütünsel olduğunu göstermiştir.
- 18:42Hegel'in Tarih Anlayışı ve Eleştirileri
- Hegel'in felsefe tarihindeki hareketi, akılın tarihselleştirilmesidir; bu yaklaşımı daha önce pek kimse yapmamıştır.
- Hegel, tarihte olanların akla uygun olduğunu söyleyerek, tarih felsefesinde hatalı olarak kabul edilen düşünceleri ele almıştır.
- Hegel'e yapılan eleştirilerden biri, tarihi incelerken kendi mantık şemasını tarihe dayatmasıdır.
- 20:56Hegel'in Tarih Felsefesindeki Hatalar
- Hegel'in diyalektik olumsuzlama ve bütünlük kavramları tarihe yapıştırılmış, doğulular ve batılılar gibi genelleştirmeler yapılmıştır.
- Hegel'in en büyük günahı ilerlemeci olmasıdır; tarihte tek bir çizgide ilerleme görülürken, bu ilerleme her zaman iyiye doğru değildir.
- Hegel'in tarihi özbilincin gelişimi açısından ele alması, gerçek tarihi görmekten ziyade mitrifikasyon yaparak gerçeği görmemizi engellemektedir.
- 22:55Hegel'in Tarih Felsefesinin Eleştirileri
- Hegel'in tarihin bir amacı olduğunu savunması, özellikle 1990'lı yıllarda Fukuyama ve Huntington ile birlikte tartışma konusu olmuştur.
- Postmodernler tarafından yapılan en büyük eleştiri, Hegel'in bütüncül olması ve totaliteyi getirmesidir; hakikat bütündür ve bütünlük esastır.
- Hegel'in Avrupa merkezi olması, Afrika ve Amerika gibi bölgeleri gereksiz görmesi ve oryantalizmle dolu önyargılarla dolu olması eleştirilmiştir.
- 26:37Hegel'in Tarih Yazımına Yaklaşımı
- Hegel'in tarih yazımında en tartışmalı konu, esas olarak devletleri esas almasıdır; bireysel tarihler, kişisel öyküler ve otobiyografiler onun gözünde yoktur.
- Hegel'in felsefesi bir teodisedir, meşrulaştırıcıdır, dünyayı uzlaştırmaya çalışır ve dolayısıyla muhafazakardır.
- Hegel, tarihin nasıl yazılması konusunda üç çeşit tarih anlatma biçimi olduğunu ve kendisinin dördüncü bir şekilde bulduğunu iddia etmiştir.
- 30:48Hegel'in Tarih Anlatım Biçimleri
- Hegel'e göre ilk tarih anlatım biçimi kronik kıllar veya kaynak tarihçidir; Herodot ve Todosides gibi ilk elden olayı anlatanlar bu kategoriyedir.
- İkinci tarih anlatım biçimi tarih yazıcılığıdır; tarihsel malzemeyle arasına mesafe koyan, soyutlamalarla ve tek bir tonda yazan tarihçilerdir.
- Hegel, kaynakçı tarihçiliği önemsememekte, tarihsel olayları tek tek anlamaya çalışmayı Walter Scoot'a bırakmaktadır.
- 32:34Tarihçilik Yaklaşımları
- Pragmatik tarihçiler geçmişten ders çıkarmaya çalışır ve milli şuur gibi kavramlar oluştururlar.
- Ege tarihten ders çıkarma fikrine karşıdır ve her halkın durumunun kendine göre olduğunu, geçmişte ders çıkarmanın anlamsız olduğunu savunur.
- Eleştirel tarih (historiografi) kaynak ve güvenilirlik araştırmasına odaklanırken, özel tarihler (bilim tarihi, hukuk tarihi, gemicilik tarihi) bir tarih fikri olmadan hikaye anlatır.
- 34:56Hegel'in Tarih Anlayışı
- Hegel felsefi dünya tarihinin amacı tarihte ide'nin bilgisi olduğunu belirtir.
- Felsefi dünya tarihinin bakış noktası soyut değil, somuttur çünkü o öncesi ve sonrası olarak kendinde olan ve kendisi için geçmiş diye bir şeyin olmadığı içindir.
- Hegel'e göre tarihte ide'dir başka da bir şey yoktur.
- 36:44Hegel'in Felsefi Kavramları
- Hegel'e göre idea, tutulmuş aynadan başka bir şey olmayan realitedir.
- Idea, kavram ve nesnelliğin birliği mutlak hakikattir.
- Özne, bilinçli bir faaliyet değil, kendine refleksiyon, yani kendine dönme demektir.
- 39:39Kavram ve Benlik
- Hegel'e göre kavram, aynanın ve gayrın birlikteliğidir, aynı olanın ve aynı olmayanın bir arada yakalanmasıdır.
- Kavram mantığının başında benlik vardır çünkü benlik kendini düşünür ve ben olduğunun farkına varır.
- Kavram mantığı, evrensel ve tekili bir arada kavrayabilme gücüne dayanır.
- 42:07Kavram ve Realite İlişkisi
- Ideal, kavrama tutulmuş aynadan başka bir şey olmayan realitedir.
- Benlik, fiziksel ben ve evrensel benlik arasında sürekli bir ilişki vardır; biri değiştiğinde diğerleri de değişir.
- Dostluk kavramı örneğinde, bir kişi ile olan ilişkimiz evrensel dostluk kavramına göre değerlendirilir ve bu ilişki sürekli birbirine döner.
- 46:09İdeal ve Doğa İlişkisi
- Idea mantıkta kendinde idealdir ve saf kavramların nasıl dönüştüğünü inceler.
- Doğada tekil, evrensel ve partiküller arasındaki ilişkinin dinamizmi aranır ve doğa yasalarında bu düzenlilik bulunur.
- Doğa yasalarını anlayarak kendimizi anlarız ve doğadaki mantığı anlayarak aslında kendimizi anlamış oluruz.
- 47:12Hegel'in Felsefesi
- Hegel'in felsefesinde en çok bahsedilen kavramlar ideal, nesne, özne ve kavramdır.
- Kendi kendine dönen idea, kendi farkına varan idea sistemin önemli bir parçasıdır.
- Felsefi incelemenin amacı rastlantısallığı uzaklaştırmaktır ve halkların başından geçenlerin bir son ereği vardır.
- 49:59Akıl Kavramı ve Özellikleri
- Akıl, töz olarak sonsuz güç ve sonsuz maddedir, sonsuz form olarak ise kendini taşıdığı içeriğin gerçekleştirilmesidir.
- Akıl, doğadaki ve insanlar arasındaki ilişkilerdeki tinsel dünyadaki maddenin sürekli yeniden biçimlendirilmesi yoluyla sürekli formüle edilmesi ve daha derin bir şekilde anlaşılmasıdır.
- Akıl, maddi fiziksel bir aktivite değil, sadece bir içeriğin gerçekleşmesi ve dönüşme faaliyetidir.
- 51:56Akıl ve Sonsuzluk
- Akıl sonsuz güçtür çünkü maddi bir güç olsaydı madde ile sınırlandırılmış olacaktı, ancak akıl kendi kendini işlemez ve sonsuz bir form verme kapasitesine sahiptir.
- Tinsel malzeme kim olduğunuza dair mücadeleniz ve bunu gerçekleştirme süreci hiçbir zaman bitecek bir şey olmadığı için devamlı tekrar eden bir şeydir.
- Akıl, doğadaki ve insanlar arasındaki ilişkilerdeki tinsel dünyadaki maddenin sürekli yeniden biçimlendirilmesi yoluyla sürekli formüle edilmesi ve daha derin bir şekilde anlaşılmasıdır.
- 54:28Hegel'in Akıl Anlayışı
- Hegel, akıl kavramını çok sık kullanmaz ve genelde "akıl dünyadadır" diyerek akıl kavramını bir bütünlük olarak algılar.
- Hegel'e göre güneş sistemindeki hareketler değişmez yasalara uygun olarak gerçekleşir ve bu yasalar aklın kendisidir.
- Tanrı, mutlak iyilik değil, gerçekliktir ve doğa akıllıdır; yoluyla akıl doğadan varlığa gelir.
- 57:01Akıl ve Kendini Anlama
- Akıl kendinde durur, kendini var eder ve kendini gerçekleştirmiştir; sonsuz form içeriği sürekli işlemek, kendi kendine dönmek ve kendini var etmek demektir.
- Düşünme, aklın bilinçli olarak farkına varılmasından başka bir şey değildir; devlet düşünülerek yapılan bir şey değil, zaten olan bir şeydir.
- Akıl kendini kavramak demektir, kendisinin ne olduğunu anlamak ve kendine ulaşmak; aklın hedefi ve amacı budur.
- 59:20Dünya Tarihi ve Akıl
- Dünya tarihinin akla uygun zorunlu gidiş olmuştur çünkü akıl sonsuz formdur ve dünyaya hiç bir şey dayatmaz.
- Akıl dünyaya bir yön vermez, dünyayı olduğu şekilde kavrama ve onun kendisini nasıl biçimlendirdiğini anlamaya çalışır.
- Tarihi olduğu gibi ele almak ve ampirik davranmak gerekir; akla uygun demek bir kurala göre tarihi yargılamak demek değildir.