Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Arif Hoca tarafından sunulan bir eğitim içeriğidir. Eğitmen, sınav öncesi hazırlık amacıyla din sosyolojisi dersinin son beş ünitesini kapsamlı bir şekilde ele almaktadır.
- Video, soru-cevap formatında ilerleyen bir ders anlatımıdır ve küreselleşme teorileri, kamusal alan kavramı, dinin toplumda rolü, şiddet ve terör konuları gibi temel konuları kapsamaktadır. İçerikte Roland Robertson, Anthony Giddens, Max Weber, Emile Durkheim, İbni Haldun gibi önemli sosyolojik düşünürlerin görüşleri ve teorileri detaylı şekilde açıklanmaktadır.
- Video, sınav hazırlığı için tasarlanmış olup, doğru-yanlış soruları, önemli kavramları ve teorileri içermektedir. Ayrıca Hannah Arendt'ın agonistik kamu ve söylemsel kamu kavramları, sekülerleşme, laiklik ve dinin toplumsal işlevleri gibi konular da ele alınmaktadır.
- 00:02Din Sosyolojisi Dersi ve Glokal Kavramı
- Din sosyolojisi derslerinde son beş ünitenin hızlı tekrarı yapılacak ve sınav öncesi konular gözden geçirilecek.
- Glokal kavramı global ve lokal kelimelerin birleşmesiyle oluşmuş olup, Roland Robertson tarafından ortaya atılmıştır.
- Glokalleşme kavramı, küresel ile yerel olanın karşılıklı iletişim ve gerilim içinde olduğunu ifade eden küreselleşme teorisidir.
- 01:24Küreselleşme Teorileri
- Küreselleşme teorileri arasında Immanuel Wallerstein'in modern dünya sistemi, Sigmund Bauman'ın küresel dünya düzensizliği, Roland Robertson'un glokalleşme, Anthony Giddens'in modernliğin küreselleşmesi ve Marshall McLuhan'ın küresel köy teorisi bulunmaktadır.
- Küreselleşmeyi dünya bilincinin güçlenmesi şeklinde tanımlayan kişi Roland Robertson'dur.
- Francis Fukuyama'nın "tarihin sonu" tezi, batıya ait liberal demokratik değerlerin insanlığın ulaşabileceği en son nokta olduğunu ifade etmektedir.
- 04:01Küreselleşme Teorisyenleri
- Küreselleşme kavramını modern dünya sistemi olarak tanımlayan kişi Immanuel Wallerstein'dir.
- Küreselleşmeyi kapitalizm bağlamında açıklayan ve devletleri merkez ve çevre ülkeler olmak üzere hiyerarşik bir sıralamaya tabi tutan kişi Immanuel Wallerstein'dir.
- Küreselleşmeyi elektronik karşılıklı bağımlılıktan internet gibi yolla çıkarak dünyayı küresel bir köy olarak tanımlayan kişi Marshall McLuhan'dır.
- 05:16Küreselleşmenin Boyutları ve Etkileri
- Küreselleşmenin boyutları ekonomik, politik, kültürel, iletişim ve ekolojik boyutlardan oluşmaktadır.
- Ekonomik küreselleşmede öncü olan ülkeler İngiltere, Amerika Birleşik Devletleri, Fransa ve Almanya'dır.
- Küreselleşmenin ekolojik boyutları kimyasal silahlar, tarım ilaçları ve GDO'dur.
- 07:22Ulus-Devlet ve Küreselleşme
- Ulus-devlet kavramının nitelikleri etnisite merkezcilik, tek tipçilik, milliyetçilik ve toprağa bağlılık (territorial) olarak ifade edilmektedir.
- Küreselleşmeyi zaman-mekan sıkışması olarak tanımlayan kişi David Harvey'dir.
- David Harvey'ye göre küreselleşmenin içeriğinde ulaşım ve iletişimin gelişmesi, sanal alem ve uluslararası sermaye dolaşımı bulunmaktadır.
- 09:03Kamusal Alan Kavramı
- Kamusal alan, kamu sözcüğünün modern anlamını kazanması ve göreceli olarak çeşitli insanları içine alan bir alan haline gelmesiyle oluşmuştur.
- Kamusal alanla ilgili "ev kamusal alana örnek olarak verilir" ifadesi yanlıştır çünkü ev özel alana girer.
- Kamusal alan kavramının tanımında geçen kamu kelimesi bireyden çok topluma daha fazla ilgilidir.
- 11:18Kamusal Alan Yaklaşımları
- Kamusal alan kavramında "kozmopolit" terimi, toplum içine kamuya çıkabilen anlamına gelmektedir.
- Jürgen Habermas, söylemsel kamu alanı yaklaşımını benimsemiş ve kamusal alana dair görüşlerinde çağdaş toplumların demokratikleştirilmesi ve özerk kamu alanlarının çoğalması ve genişlemesine hizmet etmektedir.
- Rapaya göre kamusal alan kavramının beş farklı boyutu vardır: insanlar arası iletişim ve karşılıklı etkileşimin gerçekleştiği alan, metafor alan, bilgi alışverişinin yapıldığı mekan, her türlü ilişki ve tartışmanın yapıldığı mekan, devlet ve devlet dışı oluşumların politikalarının gerçekleştirildiği alan.
- 13:48Kamusal Alan ve Din İlişkisi
- Devlet, farklı din, mezhep ve cemaat çeşitliliklerine karşı nötr olması gerektiğini düşünenlerin görüşü, kamusal alandan dinin tamamen arındırılmasıdır.
- Kamusal alan, ortak kullanım alanları ve etkileşim içeren yerlerdir; Türkiye'de başörtüsü tartışması bu alanda tartışılmaktadır.
- Kamusal alan ve özel alan birbirine dönüşebilen alanlar değildir, bunlar ayrı yaşam alanlarıdır.
- 15:01Kamusal Alanın Tarihsel Gelişimi
- "Kamu" sözcüğünün İngilizce'de 1470'li yıllarda ilk anlamı "toplumun ortak çıkarları" anlamındadır.
- Kamusal alanın özel alandan ayrı bir yaşam alanı olarak ortaya çıkmasında sanayileşme etkili olmuştur.
- Kamusal alan kavramı ile öncelikle ilişkilendirilebilecek kavramlar arasında kültür yer almaz.
- 17:58Kamusal Alan Yaklaşımları
- Kamusal alan, ahlaki ve siyasal büyüklüğün, kahramanlığın ve seçkinliğin açığa çıktığı, gösterildiği, diğerleriyle paylaşıldığı bir görünümler alanıdır.
- Hannah Arend'ın "agonistik kamu" alanı görüşü, politik seçkinler arasında itibar kazanma ve mücadelelerin değil, demokratik bir şekilde toplumsal normlardan etkilenenlere söz hakkı tanıyacak ortamın yaratılmasıdır.
- Söylemsel kamu, toplumsal norm ve kararların oluşturulmasında, değiştirilmesinde ve benimsenmesinde söz hakkı tanıyacak ortamın yaratılmasına işaret eder.
- 19:39Din ve Kültür İlişkisi
- Dini tecrübe subjektiftir (bireyin içindedir ve ona aittir) ancak aynı zamanda objektifleşir, yani bireyin dışında, kültür dünyası içinde insan ilişkilerini belirleyecek biçimde dışa vurur.
- Dini nikah ve sünnet bireysel etki alanları, milli bayramlar ise toplumsal etki alanlarıdır.
- Halk dini, dini kuruluşların veya ilahiyatçıların söylemlerinin yanında dinin gelenek içinde aldığı biçimidir.
- 22:00Kültür ve Sosyalleşme
- Kültürleşme, bireyin toplumu meydana getiren maddi-manevi öğeleri ve bunları nasıl kullanacağını öğrenme sürecidir.
- Kültür, kişinin toplumu oluşturan maddi-manevi bileşenleri öğrenme sürecidir.
- Toplum dindarlığını resmi dinin öngördüğü biçimden fazlası ile ifade etmek istendiğinde ortaya çıkan duruma bid'at ya da hurafe denir.
- 23:09Kültür Türleri ve Din İlişkisi
- Popüler kültür, boş zaman faaliyetlerine veya tüketim eylemlerine yönelik olarak belirli üreticiler tarafından bir meta olarak ortaya konulan, dolayısıyla elde edilmesi için belirli bir ücret ödenen ve hızlı hızla değişiklik gösteren kültür biçimidir.
- Geleneksel kültür, nesilden nesile aktarılan kültürdür.
- Dinin temel etki alanı zihniyettir ve yemek yeme alışkanlığı üzerinde de etkisi vardır (örneğin Türkiye'de domuz eti tüketiminin sınırlı olması).
- 26:20Sosyalleşme ve Din
- Asli sosyalleşme dönemi, çocukluk dönemidir ve bu dönemde bireyin dini tutum ve davranışları köklü bir biçimde inşa edilir.
- Dinin tamamen kültür ürünü olduğunu iddia eden görüş, 19. yüzyıldaki salt antropolojik ve sosyolojik yaklaşımların sonucu olarak ortaya çıkmıştır.
- Din, topluma hakim olduktan sonra gelenekle tam olarak örtüşmez.
- 28:32Terör ve Şiddet Kavramları
- Terör kavramı Batı siyaset diline Fransız Devrimi ile girmiştir.
- Şiddet ve terör olaylarında dini inanç ve sembollerin başlıca rolü, araçsallık ve eylemleri meşrulaştırmaktır.
- Terör kavramının tanım ve açıklamasıyla ilgili dört ana söylem vardır: devletçi yaklaşım, medyatik yaklaşım, akademik yaklaşım ve şiddet yanlısı muhaliflerin yaklaşımı.
- 29:45Yeni Dini Hareketler
- Bir harekete din denilebilmesi için inanç, dini pratikler ve cemaat olmak üzere en az üç temel unsurunun olması gerekir.
- Jim Jones'in kuran Mabedi Tarikatı yoksul halka, eski mahkumlara, uyuşturucu bağımlılarına ve siyahlara yönelmiştir.
- Batıdan dünyaya yayılan yeni dini hareketlerden kişisel gelişimci olup Hıristiyanlığa veya diğer dinlere ilgisiz olan hareketlere örnektir.
- 31:08Dini Hareketler ve Teoriler
- Mormonculuk olarak bilinen hareketin resmi adı "İsa Mesih'in Ahirzaman Azizleri Kilisesi"dır.
- Yahova Şahitleri milli devletlere, siyasi partilere ve seçimlere karşıdır ve "Gözcü Kulesi" adlı dergileriyle 160'a yakın dilde yayın yaparlar.
- Şiddet ve terör olaylarında dini inanç ve sembollerin başlıca rolü, araçsallık ve eylemleri meşrulaştırmaktır.
- 33:42Terörizm Teorileri
- Terörün kökenlerine odaklanan ve terörün siyasi, sosyal, ekonomik ve yapısal nedenlerini anlama ve açıklamaya çalışan teori ılımlı terörizm teorisi olarak adlandırılır.
- Terör eyleminin ne olduğuna ilişkin yaklaşımlar içerisinde öne çıkan unsurların suikast, bombalama, sabotaj, işkence, rehin alma eylemleri gibi nedenden çok sonuçlara odaklanan unsurların olduğu yaklaşım medyatik yaklaşım olarak adlandırılır.
- Şiddet ve terör olaylarında dini inanç ve sembollerin başlıca rolü, araçsallık ve eylemleri meşrulaştırmaktır.
- 36:30Sosyoloji ve Din Sosyolojisi
- Sosyolojiyi diğer bilim dallarından ayıran en önemli özellik insan birlikteliğine odaklanmasıdır.
- Din sosyolojisi araştırmalarında dolaylı gözlem yapacak araştırmacı için üç çeşit materyal vardır: sözlü gelenekler, yazılı belgeler ve şekilleşmiş anıtlar.
- Din sosyolojisinin kullandığı sözlü materyallerden biri destanlardır.
- 38:50Sekülerleşme ve Laiklik
- Sekülerleşme, dinin toplumsal öneminin azalmasını ifade eden bir süreçtir ve bu tanımı toplum bilimcisi Brian Wilson tarafından yapılmıştır.
- Sekülerleşme teorisine göre bir toplum ne kadar modern ise o kadar sekülerdir.
- Türkiye'deki laiklik anlayışı ve uygulamasını Fransa'nın etkisi daha çok etkilemiştir.
- 42:48Sosyoloji ve Din Sosyolojisi Hakkında Bilgiler
- Ibn Haldun'un "Mukaddimesi" eseri sosyoloji ve din sosyolojisinin ilk klasiği olarak kabul edilir.
- Tylor, dinin "ruhsal varlıklara inanç" olarak tanımlayan düşünürdür.
- Küreselleşme, hem dünyanın küçülmesini hem de bir bütün olarak dünya bilincinin güçlenmesini ifade eden kavramdır.
- 43:32Önemli Sosyologlar ve Eserleri
- Prens Sabahattin, "Türkiye Nasıl Kurtarılabilir?" adlı eserini yazmıştır.
- Max Weber, "Protestan Ahlakı ve Kapitalizmin Ruhu" adlı eserini yazmıştır.
- Hilmi Ziya Ülken, 1943 yılında "Dini Sosyoloji" adlı kitabını yazarak din sosyolojisi biliminin Türkiye'deki ilk müstakil eserini ortaya koymuştur.
- 45:15Din ve Toplum İlişkileri
- Hz. İsa'nın tekrar yeryüzüne gelip ilahi bir krallık kuracağına inanan yaklaşım "Adventizm" olarak adlandırılır.
- Popüler kültür, kültür endüstrisinin gelişmesi ve kitle iletişim araçlarının yaygınlaşması ile birlikte gündelik hayattaki tutumlar ve davranışlar üzerinde etkili olmaya başlamıştır.
- "Subjektif dinin objektifleşmesi" bireyin içinde olan dini tecrübenin kültür dünyasında insan ilişkilerini belirleyecek biçimde dışa vurmasına denir.
- 45:56Kültürel ve Sosyal Kavramlar
- "Transandantal Meditasyon" öğretisi Hristiyan kaynaklı değildir.
- "Agonistik kamu yaklaşımı" Hannah Arend tarafından savunulmuştur.
- Küreselleşmeyi "zaman-mekan sıkışması" olarak tanımlayan düşünür David Harvey'dir.
- 47:52Sosyoloji ve Din Sosyolojisinin Tarihi
- Sosyoloji kelimesini ilk kez kullanan bilim adamı August Komt'tur.
- Din sosyolojisi terimini ilk kez kullanan bilim adamı Emile Durheim'dir.
- Din sosyolojisi incelemelerinde kullanılan üç aşamalı yöntemsel uygulama: gözlemleme, karşılaştırma ve açıklama yapma'dır.
- 48:14Toplumsal Değişim Kuramları
- Farabi'ye göre kasaba eksik toplum türlerinden biri değildir.
- Toplumun, devletin, kültürün veya medeniyetlerin canlılar gibi doğup büyüdüklerini, yaşlandıklarını ve öldüklerini savunan toplumsal değişim kuramı organizmacı sosyolojidir.
- Sekülerizasyon kuramının öne sürdüğü varsayımların doktrin ve ideolojik doğmaya dönüştürüldüğünü savunan sosyolog Steve Bruce'dur.
- 49:11Dinin İşlevleri ve Kavramları
- Roland Robertson'un küreselleşmeye yaklaşımında ortaya koyduğu test kavramlarından biri "glokalleşme"dır.
- Bireyin kötülüğe yönelik ciddi bir potansiyeli olmasına rağmen sadakat, ahde vefa, dürüstlük gibi erdemlere uyması dinin meşrulaştırıcı işleviyle ilgilidir.
- Bir düşünce çerçevesinde bir araya gelen ve eylemde bulunan ancak grup örgütlenmesi taşımayan insan topluluğuna "sosyal hareket" denir.
- 50:11Kamu ve Kültürel Kavramlar
- Din ile toplum değişim ilişkilerinin doğası karşılıklıdır.
- Kamusal alanda her türlü rekabetin yaşandığı alandır.
- Kültüre yeni ürünler katmak kültürlenme sürecinin bir parçası değildir.
- 51:15Önemli Sosyologlar ve Teoriler
- Henry Bergson, "Geçmişte olduğu gibi günümüzde de bilimden uzak, sanatsız, felsefesiz insan toplumları vardır. Fakat hiçbir zaman dinsiz bir toplum var olmamıştır" sözleriyle dinin insan ve toplum hayatındaki önemini ifade etmiştir.
- Ibn Haldun'un sosyolojisinde kan bağı sayesinde oluşan nesep bağının yanı sıra her türlü manevi bağlılığı ve bu arada din bağını da içine alan bir tür grup dayanışmasını ifade eden kavram "asabiyet"tir.
- Emile Durheim sosyoloji ekolünün Türkiye'deki temsilcisi Ziya Gökalp'tır.
- 52:00Din Tanımları ve Sosyolojik Yaklaşımlar
- Otto'ya göre "din kutsalın tecrübesidir".
- Karl Marx'a göre "din halkın afyonudur" ve diyalektik kuramı toplumsal değişim kuramı olarak temel alınmıştır.
- Max Weber sosyoloji ekolünün Türkiye'deki temsilcisi Sabri Ülgener'dir.
- 53:45Din Sosyolojisinin Önemi
- Doğulu ve batılı bazı bilim adamlarınca sosyoloji ve din sosyolojisinin öncüsü ve kurucusu olarak kabul edilen kişi Ibn-i Haldun'dur.
- Din sosyolojisinin konusu "din ile toplumun karşılıklı ilişkileridir".
- Bu video, sınavda başarılı olmak için önemli soruları içermektedir.