Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, felsefe öğretmeni Mehmet Aydın Dağdoğan tarafından sunulan bir eğitim dersidir. Öğretmen, bilgi felsefesi (epistemoloji) konusunu öğrencilere anlatmaktadır.
- Ders, bilgi türlerini altı grupta incelemektedir: gündelik bilgi, dini bilgi, sanat bilgisi, teknik bilgi, bilimsel bilgi ve felsefi bilgi. Her bilgi türünün özellikleri detaylı olarak açıklanmakta, özellikle bilimsel bilgi ile felsefi bilgi arasındaki farklar karşılaştırmalı olarak sunulmaktadır. Daha sonra bilgi felsefesinin temel problemi olan "genel geçer doğru bilgiye ulaşılabilir mi?" sorusu ele alınmakta ve septisizm (kuşkuculuk) akımı hakkında bilgiler verilmektedir.
- Videoda felsefi bilginin konu alanının sınırsız olduğu, metafizik ve ontolojik konularla ilgilendiği; bilimsel bilginin ise konu alanının sınırlı olduğu, doğada gerçekleşen, test edilebilen konular üzerinde durduğu açıklanmaktadır. Ayrıca septisizm akımının kurucusu Piron ve bu akımın temsilcileri (Sofistler, Protagoras, Gorgias) hakkında bilgiler sunulmaktadır.
- 00:24Bilgi Felsefesi ve Bilgi Türleri
- Bilgi felsefesi (epistemoloji), bilginin kaynağını, değerini, ölçütünü ve sınırlarını belirleyen felsefenin alt dalıdır.
- Bilgi türleri altı grupta incelenecektir: gündelik bilgi, dini bilgi, sanat bilgisi, teknik bilgi, bilimsel bilgi ve felsefi bilgi.
- 01:30Gündelik Bilgi
- Gündelik bilgi (empirik bilgi), sağduyu bilgisi olarak da bilinir ve yaşamın akışı içerisinde bireysel deneyimlere bağlı olarak ortaya çıkar.
- Gündelik bilgi özneldir, sezgisel düşünüş temelinde tek tek durumlarla ilgilidir ve genelleştirilemez.
- Mutlak ve kesin değildir, kendi içinde sistemli ve tutarlı değildir, farkına varmadan ve belirli bir yönteme dayanmadan elde edilir ve nesilden nesile aktarılır.
- 02:51Dini Bilgi
- Dini bilgi, insanın varoluşa inanışlarıyla ilahi bildirimlere dayalı olarak yöneldiği bilgi türüdür ve ilahi bir kaynağı kutsala dayalıdır.
- Dini bilgi normatif (kural koyucu ve düzenleyici) bir yapısı vardır ve iyilik, kötülük, doğruluk, yanlışlıkla ilgili insan davranışlarına yön veren temel ölçüleri belirler.
- Dini bilgi mutlak ve kesin (doğmatik) olduğundan eleştiri ve kuşkuya asla yer yoktur.
- 03:55Sanat Bilgisi
- Sanat, insanın varlığı ve duygulanımlarını farklı bir dil kullanarak kendine özgü formlarda ifade etmesi olayıdır ve insanın yaratıcı hayal gücüne dayalıdır.
- Sanat öznel bir çalışmanın ürünüdür, bireysel bir sezgiyi içerir ve kendine özgü, mantıksal olmayan bir dili vardır.
- Sanatın amacı güzeli yakalamaktır.
- 05:13Teknik Bilgi
- Teknik bilgi, araç ve gereç bilgisidir ve hayatımızı kolaylaştırmak maksadıyla pratik fayda sağlayarak yaşamı kolaylaştırır.
- Teknik bilgi doğa üzerinde egemenlik kurmamızı sağlar ve gündelik ve bilimsel bilginin pratiğe uygulanması sonucu doğmuştur.
- Teknik bilginin ortaya çıkardığı tüm ürünler ya da amaçları evrensel nitelikte taşır çünkü kullanılan araç ve gereçleri tüm insanlık kullanır.
- 06:32Bilimsel Bilgi
- Bilimsel bilginin temel yöntemleri gözlem, deney ve ölçümdür, pozitiftir ve var olanı inceler.
- Bilimsel bilgi değişken bir kesinlik taşır, yeni bilgiler ışığında değişebilir ve birikimli olarak ilerler.
- Bilimsel bilgi objektiftir, değer yargılarından bağımsızdır, olgular arasındaki neden-sonuç ilişkisini inceler ve öngörüde bulunabilme imkanı verir.
- Bilimsel araştırmaların sonuçları nesnel olarak test edilebilir.
- 10:11Felsefi Bilgi
- Felsefi bilgi, varlık, bilgi ve değerler üzerine akıl yoluyla üretilen bilgilerin tümüdür.
- Felsefi bilgi yaratıcı düşünmenin ürünüdür, normatif ve ideal olanı içerir, özneldir ve kesinlik söz konusu değildir.
- Felsefi bilgi yılılgan (kümülatif) bir özellik taşır ve ilerleme yoktur, yaşamın temel ilkelerine ve varlığın ilk nedenlerine yönelik düşünsel araştırmaları inceler.
- Felsefi bilgi önceden tahminde bulunabilme özelliği yoktur, geleceğe dair iyimser ya da kötümser ütopyaları içerir ve standart bir araştırma ve düşünme yöntemi yoktur.
- Felsefi bilgi test edilemez, nesnel olarak doğrulanamaz ve varlığı bir bütün olarak algılar.
- 14:17Felsefi ve Bilimsel Bilginin Konu Alanları
- Felsefi bilginin konu alanı sınırsızdır ve metafizik (ontolojik) konularla ilgilenmesinden kaynaklanır.
- Bilimsel bilginin konu alanı sınırlıdır ve doğada gerçekleşen, test edilebilen, gözlem ve deneyle ispatlanabilen konular üzerinde durmasından kaynaklanır.
- 15:19Bilgi Felsefesinin Temel Problemi
- Bilgi felsefesinin temel problemi, çağlar boyunca filozofların tartıştığı "genel geçer doğru bilgiye insanoğlu ulaşılabilir mi?" sorusudur.
- Doğru bilginin imkansızlığı savunan görüşe septisizm (kuşkuculuk) denir ve kurucusu ilk çağ filozofu Piron'dur.
- Piron'un görüşlerini önceleyen filozoflar arasında Elealı Zenon ve Demokritos bulunmaktadır.
- 16:49Sofistler ve Rölativizm
- Genel geçer doğru bilgiye ulaşılamayacağını savunanların başında gezgin filozoflar olan sofistler gelir.
- Sofistler başarılı yurttaş nasıl yetişir sorusunu ele almış ve şehir şehir dolaşarak para karşılığında dersler vermeye başlamışlardır.
- Pratagoras'ın "insan her şeyin ölçüsüdür" görüşü, her insanın kendi fikrinin kendine ait olması nedeniyle genel geçer doğru bilgiye ulaşılamayacağını savunur ve bu felsefe tarihinde rölativizm olarak adlandırılır.
- Gorgias'a göre hiçbir şey yoktur, olsa bile bilinemez, bilinse bile başkalarına aktarılamaz.
- 19:06Septizmin Felsefi Kuramı
- Piron'un bilgi kuramı öğretisi ahlak görüşüne dayanır ve insan yaşamının amacı bu dünyada mutluluğu elde etmektir.
- Ruh dinginliğine ulaşmak için hiçbir konuda yargıda bulunmayıp yargıyı askıya almak gerekir.
- Septik filozofların en önemli görüşü, insanlar nesneler karşısında yargıda bulunmaktan kaçınmalıdır.
- Piron'a göre felsefenin ödevi, hayatı son ereği mutluluğa göre düzenlemektir.