YeryüzüŞekilleri

Haritalar, yeryüzü şekillerinin doğru bir şekilde görüntülenebilmesi için kuşbakışı olarak çizilir. Eğer haritaların çiziminde tepeden görünüm sağlanamazsa, yeryüzü şekillerinin biçimlerinde, boyutlarında ve birbirlerine göre uzaklıklarında değişiklikler olur ve bu da yanlış sonuçlara yol açar.

Dağlar ve platolar doğal unsurlardır.

Konya Ovası, ova yeryüzü şekline örnektir.

Kayaçların özellikleri ile yeryüzü şekillerinin oluşum süreçleri arasındaki ilişki, kayaçların yapısal özelliklerinin yer şekillerinin türünü ve yapısını belirlemesiyle ilgilidir. Ana noktalar: 1. Kayaç Türleri: - Magmatik kayaçlar sert ve dayanıklıdır, bu nedenle yüksek dağların ve kayalık arazilerin oluşumunda rol oynar. - Tortul kayaçlar daha yumuşak ve aşınmaya karşı hassastır, vadiler, ovalar ve deltalar gibi düz yüzey şekillerinin oluşumunda etkilidir. - Metamorfik kayaçlar hem sert hem de dayanıklıdır, dağ sıralarının ve yüksek platoların oluşumunda önemli rol oynar. 2. Erozyon ve Aşınma: - Sert kayaçlar yavaş aşındığı için yüksek ve belirgin yer şekillerini korurlar. - Kalker gibi bazı tortul kayaçlar asitli su ile daha hızlı erir ve bu da karstik yer şekillerinin oluşmasına yol açar. 3. Tektonik Hareketler: - Kayaçların yapısı ve yer kabuğundaki hareketler, fay hatları, volkanik etkinlikler ve dağların yükselmesi gibi jeolojik olayları tetikler. 4. İklim Etkileri: - İklim, kayaçların aşınma hızını ve şekil değiştirme süreçlerini etkiler, örneğin nemli iklimlerde tortul kayaçlar daha hızlı aşınır.

İç ve dış kuvvetler ile ilgili 10 soru: 1. Akarsuların aşındırmaları nerede sona erer? - A) Deniz seviyesinde. 2. Büyük Sahra Çölü'nde rüzgarların şekillendirici etkisi daha fazladır. - Doğru. 3. Hangisi karstik şekillerden biridir? - A) Haliç. 4. Yeraltı sularının biriktirmesi ile hangi karstik şekiller oluşur? - D) Traverten, sarkıt ve dikit. 5. Peribacalarının oluşumunda en çok etkili olan kuvvet hangisidir? - B) Sel suları. 6. Mendereslerin olduğu yerlerde akarsuyun yatak eğimi ve yükseltisi azdır. - Doğru. 7. Akarsuyun debisi değiştikçe biriktirdiği maddeler de değişir. - Doğru. 8. Çöllerde en etkili dış kuvvet hangisidir? - C) Rüzgarlar. 9. Kuzey Sibirya'da yeryüzünün şekillenmesinde etkili olan dış kuvvet hangisidir? - D) Akarsular. 10. Kırgıbayır (badlands) hangi bölgelerde görülür? - İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu'nun bitki örtüsü fakir yerlerinde.

Karadeniz'in özellikleri dilsiz haritada genellikle yeryüzü şekilleri ve coğrafi yapılar kullanılarak gösterilir. Bu haritalarda: Dağlar: Karadeniz Bölgesi'nde yer alan dağlar, genellikle kahverengi veya yeşil tonlarıyla gösterilir. Ovalar ve platolar: İç kesimlerde bulunan ovalar ve platolar, açık renkler ile temsil edilir. Akarsular ve göller: Bölgedeki önemli akarsular ve göller, mavi renkle işaretlenir. Ayrıca, dilsiz haritalar renkli olarak hazırlandığında, yükseltiye göre farklı renkler kullanılarak coğrafi bölgeler daha belirgin hale getirilir.

Dağlar, Türkiye'nin en büyük yeryüzü şeklidir.

Adana Çukurova'nın yeryüzü şekli düz ve verimli bir ova olarak tanımlanmaktadır.

Türkiye'nin yeryüzü şekilleri şunlardır: 1. Dağlar: Türkiye'nin en yüksek noktası Ağrı Dağı (5.137 m) olmak üzere, Kuzey Anadolu Dağları ve Toros Dağları gibi önemli sıradağlar bulunur. 2. Ovalar: İç Anadolu Bölgesi'nde Konya Ovası, Aksaray Ovası, Çukurova ve Menderes Ovası gibi verimli ovalar yer alır. 3. Platolar: İç Anadolu Bölgesi'nde Obruk, Cihanbeyli, Haymana gibi platolar bulunur. 4. Göller ve Nehirler: Van Gölü, Türkiye'nin en büyük gölü olup, Fırat, Dicle ve Kızılırmak gibi önemli nehirler de mevcuttur. Başkent olan Ankara, bu yeryüzü şekillerinin birçoğunun bulunduğu İç Anadolu Bölgesi'nde yer almaktadır.

Depremler olmasaydı, dünya ve yaşam şu şekilde etkilenirdi: 1. Yeryüzü Şekilleri: Dağlar, volkanlar ve okyanus tabanları oluşmazdı, yeryüzü çok daha düz ve tekdüze bir görünüme sahip olurdu. 2. Jeolojik Aktiviteler: Levhaların hareketi ve çarpışması duracağı için kıtaların şekli değişmezdi. 3. İklim Değişikliği: Depremler, volkanik faaliyetleri tetikleyerek atmosfere gaz salınımına neden olur ve bu da iklim değişikliklerini etkilerdi. 4. Yapı ve Güvenlik: Depreme dayanıklı yapılar inşa edilmezdi, bu da deprem riski taşıyan bölgelerde daha güvenli bir yaşam sağlardı. 5. Bilimsel Araştırmalar: Deprem dalgaları, yerkabuğunun iç yapısını incelemek için kullanılırdı, bu tür araştırmalar yapılamazdı.

Elazığ'ın yeryüzü şekilleri şunlardır: 1. Dağlar ve Tepeler: Keban Dağları (kuzey ve doğu), Mastar Dağı (güneydoğu) gibi dağlar. 2. Ovalar: Elazığ Ovası (merkezde) ve Yarımca, Behremaz (Sivrice), Kuzova gibi diğer ovalar. 3. Akarsular ve Göller: Fırat Nehri, Keban Baraj Gölü ve Hazar Gölü gibi su kaynakları. 4. Vadiler ve Platolar: Murat Nehri ve Peri Suyu gibi akarsuların oluşturduğu vadiler ve geniş platolar.