YapıElemanları

Taş kemer, Roma mimarisi üslubunda yaygın olarak kullanılan bir yapı elemanıdır.

Endüstriyel ızgara, ağır yük taşıma kapasitesi, kaymaz yüzey tasarımı ve uzun ömürlü yapısı ile endüstriyel tesislerde zemin yüzeylerinde kullanılan bir yapı elemanıdır. Kullanım alanları arasında: - yürüyüş yolları; - makine platformları; - depo alanları; - yükleme rampaları; - raf ve depolama sistemleri; - gemi ve tersaneler; - arıtma tesisleri; - metro projeleri yer alır.

Tonoz, mimaride mekânların üst örtüsünü sağlamak amacıyla kullanılan bir yapı elemanıdır. İşe yaradığı bazı alanlar: - Taşıyıcı sistem: Uzun açıklıkları tek parçalı atkılarla geçmenin statik açıdan elverişsiz olduğu durumlarda, kemerin tekrarlanarak sürdürülmesi ile daha uygun bir örtü elemanı olarak kullanılır. - Estetik görünüm: Modern ve çekici bir çatı sistemi olup, kullanıldığı yapıyı daha ayırt edici kılar. - Işıklandırma ve havalandırma: İç mekânda aydınlık ve ferah bir ortam yaratır, üst havalandırma kapakları sayesinde tozların dışarı çıkmasını sağlar. - Tarihi yapılar: Eski dönemlerde yer altı geçitleri, tapınaklar ve askeri amaçlı tünellerde kullanılmıştır.

Merdiven terminolojisi aşağıdaki terimleri içerir: 1. Basamak: Merdivende ayak basılan yüzey. 2. Rıht: Basamak yüksekliğini ifade eder. 3. Sahanlık: İki merdiven kolu arasında düzenlenen yatay döşeme, dinlenme platformu. 4. Korkuluk: Merdivenin boşta kalan tarafına emniyeti sağlamak için yapılan dikmeler. 5. Küpeşte: Korkulukların üzerine çıkış hattı boyunca yapılan dayanma çubukları. 6. Limonluk: Basamakların üst ve yan taraflarında bulunan çıkıntılar, su ve sıvıların yanlara dökülmesini önler. 7. Merdiven Kovası: Merdivenin kapladığı hacim. 8. Eğim Açıları: Yatık merdivenler (20°-25°), normal eğimli merdivenler (25°-37°), dik merdivenler (37°-45°).

"Kiriş 1" terimi iki farklı bağlamda kullanılabilir: 1. Matematik Terimi: Bir eğri veya yüzey üzerindeki iki noktayı birleştiren doğru parçası. 2. İnşaat ve Mimarlık Terimi: Binaların veya köprülerin yapısal bir parçası, yatay olarak uzanan ve yük taşıyan eleman.

Tonoz tavan örtüsü, mimarlıkta kemerlerin bir araya gelmesiyle oluşturulan, genellikle tavan örtüsü olarak işlev gören bir yapı parçasıdır. Çoğunlukla tuğla ve harçla örülür ve alttan obruk, yarım silindir biçiminde görünür.

Metal braketlerin montajı iki farklı alanda gerçekleştirilebilir: ortodontik tedavi ve yapı elemanları montajı. ### 1. Ortodontik Tedavi İçin Montaj: - Adım 1: Dişlerin yüzeyi temizlenir ve kurutulur. - Adım 2: Dişlere hafif asidik bir solüsyon (aşındırma jeli) uygulanır, bu jel durulandıktan sonra dişler tekrar kurutulur. - Adım 3: Her braketin arkasına az miktarda diş yapıştırıcısı uygulanır ve braket dikkatlice dişin üzerine yerleştirilir. - Adım 4: Yapıştırıcı sertleştirmek için mavi ışıkla kürlenir ve braket yerine sabitlenir. - Adım 5: Tüm braketler yerine yerleştirildikten sonra aralarından bir ark teli geçirilir ve tel küçük elastik bantlarla veya yerleşik klipslerle sabitlenir. - Adım 6: Son kontrol yapılarak braketlerin doğru şekilde monte edildiği ve herhangi bir sorun olmadığı doğrulanır. ### 2. Yapı Elemanları İçin Montaj: - Adım 1: Kafes için uygun braket tipi seçilir. - Adım 2: Braket, çit veya dış duvar gibi sağlam bir yüzeye monte edilir (duvara montaj braketi için). - Adım 3: Zemine monteli braket, devrilmesini önlemek için zemine güvenli bir şekilde sabitlenir. - Adım 4: Braket yerine yerleştirildikten sonra, kafes doğrudan brakete vidalanır veya kancalar veya klipsler kullanılarak sabitlenir. - Adım 5: Kafesin düz ve sağlam olup olmadığı kontrol edilir, gerekli ayarlamalar yapılır.

Yalman Odabaşı'nın "Ahşap ve Çelik Yapı Elemanları" kitabı, Beta Basım Yayın tarafından 479 sayfa olarak yayımlanmıştır.

Yayılı ve yığılı davranış terimleri, yapı elemanlarının doğrusal olmayan davranışını modelleme yöntemlerinde kullanılır. Yayılı davranış, tüm eleman uzunluğu boyunca veya plastik şekil değiştirmelerin gerçekleştiği bölgelerdeki doğrusal olmayan şekil değiştirmelerin yayılı olarak kabul edilmesini ifade eder. Yığılı davranış ise plastik deformasyonların doğrusal bir elastik elemanın uç noktalarında toplandığını varsayar.

Yapının üç ana elemanı şunlardır: taşıyıcı sistem, temel ve duvarlar.

Atalet momenti, özellikle yapı elemanlarında kullanılır. Bu elemanlar arasında: Kolonlar; Kirişler; Levhalar; Tübüler kesitler. Ayrıca, atalet momenti makine ve araç tasarımında da önemli bir parametredir.

Perde ve duvar arasındaki fark, işlev ve yapı malzemelerine göre belirlenir. Perde: - Tanım: Binanın düşey ve yatay yüklerini taşıyan, genellikle betonarme veya çelikten yapılan dikey taşıyıcı elemandır. - Görevi: Yapının stabilitesini artırır, rijitliğini sağlar ve deprem gibi yatay kuvvetlere karşı direnç gösterir. Duvar: - Tanım: Yapılarda tuğla, taş, gazbeton gibi malzemelerden yapılan, yük taşıyan veya taşımayan düşey elemandır. - Çeşitleri: Yük taşıyan, taşıyıcı olmayan, istinat duvarı gibi farklı türleri vardır. Özetle, perde duvarlar yük taşıma kapasitesine sahipken, duvarlar genel olarak bölme veya çevreleme işlevi görür.

Tonoz ve kubbe arasındaki temel fark, geometrik oluşumları ve yük taşıma şekilleridir: - Tonoz, bir kemerin düzleminde dik doğrultuda yer değiştirilmesi sonucu oluşan, kabuk özelliği gösteren ve yükleri kemerlerin yük taşıma ilkelerine göre taşıyan eğrilikli bir yapı elemandır. - Kubbe, bir kemerin geometrik düzlemde simetri ekseni etrafında döndürülmesiyle oluşan yapıdır ve yüklerini kubbe ayakları yardımıyla düşeyde kemerlere, yatayda ise kemere dik doğrultuda bulunan payandalara taşır.

Tonoz ve kubbe arasındaki temel fark, geometrik oluşumları ve yük taşıma şekilleridir: - Tonoz, bir kemerin düzleminde dik doğrultuda yer değiştirilmesi sonucu oluşan, kabuk özelliği gösteren ve yükleri kemerlerin yük taşıma ilkelerine göre taşıyan eğrilikli bir yapı elemandır. - Kubbe, bir kemerin geometrik düzlemde simetri ekseni etrafında döndürülmesiyle oluşan yapıdır ve yüklerini kubbe ayakları yardımıyla düşeyde kemerlere, yatayda ise kemere dik doğrultuda bulunan payandalara taşır.

Plak ve döşeme terimleri, inşaat ve yapı elemanları bağlamında farklı anlamlar taşır: - Plak, mesnet koşulları fark etmeksizin kendi düzlemine dik doğrultudaki kuvvetlerle yüklenmiş elemanları ifade eder. - Döşeme ise, üzerindeki yükü kolon, perde ve kirişe aktaran; tavanı ve tabanı oluşturan taşıyıcı elemandır. Dolayısıyla, plak döşemenin özel bir türüdür.

Ağır tip sigma profil, yüksek taşıma kapasitesine sahip, ağır yüke maruz kalan endüstriyel binalarda kullanılan bir yapı elemanıdır. Bu profiller, 10 mm kanal genişliğine sahip olup, genellikle makine gövdeleri, ana bağlantı noktaları ve alan kapatma gibi uygulamalarda tercih edilir.

Tonoz örtü, mimarlıkta kemerlerin bir araya gelmesiyle oluşturulan, genellikle tavan örtüsü olarak işlev gören yapı parçasıdır. Form olarak alttan iç bükey olmak üzere yarım silindir biçimine sahiptir ve çoğunlukla tuğla ve harçla örülür.

Ankraj, inşaatta bir yapı elemanının beton, zemin veya duvar gibi taşıyıcı yüzeylere sabitlenmesini sağlayan bağlantı elemanıdır. İnşaatta ankrajın kullanım alanları: - Kolon montajları; - Çelik konstrüksiyonlar; - Köprü ayakları; - Gevşek zeminler, yer altı otoparkları, barajlar, kazılar, yer altı ulaşım alanları. Ankraj çeşitleri: - Mekanik ankrajlar: Vidalı yapıları sayesinde kolay montaj imkanı sağlar ve yüksek dayanıklılığa sahiptir. - Çelik ankrajlar: Uzun ömürlü kullanım ve yüksek mukavemet gerektiren projeler için idealdir.

Kalıp planlarında bulunan bilgiler şunlardır: 1. Elemanların grafik gösterimi: Kolonlar, kirişler, duvarlar ve temeller gibi yapı elemanları, takviyeli veya güçlü çizgilerle gösterilir. 2. Boyutlandırmalar: Sütunların, kirişlerin ve duvarların yerleştirildiği ana eksenlerin boyutları, cephelerin boyutları ve toplam kalıp uzunluğu gibi bilgiler yer alır. 3. Detay tablosu: Plandaki elemanların gerçek boyutlarını ve donatı detaylarını gösterir. 4. Yürütme teklifi: Tavanın altındaki yükseklik, kat kalınlıkları, kiriş yükseklikleri ve açıklıkların ölçülerini içerir. 5. Özel notlar: Proje müellifi bilgileri, kullanılacak beton ve çelik sınıfı gibi ek açıklamalar bulunabilir.

İnşaatta konik form, yapı elemanlarının dayanıklılığını artırmak ve belirli avantajları sağlamak amacıyla kullanılır. Konik formun inşaatta kullanım alanları şunlardır: Köprü inşaatları: Büyük açıklıklı köprülerde, konik elemanlar köprünün taşıma kapasitesini arttırır ve dayanıklılığını güçlendirir. Enerji iletim hatları: Direklerin birleşim noktalarında kullanılarak dayanıklılığı arttırır ve uzun ömürlü bir iletim hattı oluşturur. Rüzgar türbinleri: Rüzgar türbinlerinin parçalarının birleştirilmesinde, güvenlik ve dayanıklılık için kullanılır. Demiryolu inşaatları: Demiryolu köprüleri ve altyapılarında, ağır yükleri taşıma ve titreşimleri absorbe etme ihtiyacı nedeniyle konik elemanlar bulunur.