Tekerleme

"Dal sarkar, kartal kalkar; kartal kalkar, dal sarkar" tekerlemesinin bir anlamı yoktur; bu tür tekerlemeler, söylemesi zor kelimeleri içeren, eğlenceli ve dil becerisini geliştiren söz oyunlarıdır. Bu tekerlemenin farklı versiyonları da bulunmaktadır, örneğin: "Şu karşıda bir kuru dal, dala konmuş kırk kartal. Kartal kalkar, dal sarkar. Dal sarkar, kartal kalkar". "Bir berber bir berbere gel beraber bir berber dükkânı açalım demiş".

Aç Kapıyı Bezirgân Başı tekerlemesi şu şekilde söylenir: > Aç kapıyı bezirganbaşı, bezirganbaşı Kapı hakkı ne verirsin, ne verirsin Arkamdaki yadigar olsun, yadigar olsun Bir sıçan, iki sıçan, üçüncüsünde dolaba kapan.

"Güneş Aça Dünya Döne Döne" ifadesi, gezegenler tekerlemesi içinde yer almaktadır.

"Bu tarlaya bir şinik kekere mekere ekmişler" tekerlemesi, Zeki Müren'e aittir. Bu tekerleme, aynı zamanda Türkçedeki en uzun tekerleme olarak bilinmektedir.

"Keklik dadanması" tekerlemesinin kime ait olduğu belirlenememiştir. Ancak, bu tekerlemenin bir örneği şu şekildedir: > Kelkit’te keklikler Kesmik’e dadanmışlar. Kelkitliler de Kesmik’teki kekliklerin etine dadanmışlar. Kelkit’teki keklikler Kesmik’e dadanmayaydılar, Kelkitliler de Kesmik’teki kekliklerin etine dadanmazlardı. Tekerlemelerin genellikle anonim olduğu ve sözlü gelenekle aktarıldığı bilinmektedir.

"El kutusu" ifadesi, farklı bağlamlarda çeşitli anlamlar taşıyabilir. Örneğin, elektrik kutularından bahsediyor olabilirsiniz. Elektrik kutuları, elektrik tesisatında cihazları (priz, ışık anahtarı vb.) korumak ve düzenlemek için kullanılır. Ayrıca, "el-Kutubu’s-Sitte" kavramı da "el kutusu" ile ilişkilendirilebilir. Bu terim, İslam dünyasında altı hadis kitabını ifade eder ve "altı kitap" anlamına gelir. Eğer başka bir konuda "el kutusu" ifadesi kullanılıyorsa, daha fazla bilgi veya bağlam sağlanması gerekebilir.

Komşu, komşu huu tekerlemesini söyleyen kişi genellikle bir çocuktur. Bu tekerleme, özellikle okul öncesi dönemde çocuklar tarafından sıkça söylenir ve oyun oynarken kullanılır. Tekerlemenin bir kayınvalide ağzından söylendiğine dair bir inanç da vardır; ancak bu sadece bir efsanedir ve gerçek bir bilgi değildir.

Farfaracı Fikriye ile ilgili tekerleme örneklerinden biri şu şekildedir: > Farfaracı Fikriye ile favorili faso fiso Fahri, Fatsalı Fatma’yı görünce, fesleğenci feylesof Feyyaz’ı fındıkçı Ferhunde’yi anımsatarak feveran ettiler. Tekerlemenin tamamı şu şekildedir: > Farfara fareler falancanın falanını falsosuz familtesitle fakir fabrikada faydalandılar. > Farfara felfelek fırıl fırıl fileli folluğu fötr fuarında füzelendi. > Farfaracı Fikriye ile favorili faso fiso Fahri, Fatsalı Fatma’yı görünce, fesleğenci feylesoy Feyyaz’ı fındıkçı Ferhunde’yi anımsatarak feveran ettiler. > Fasa fisocu Fikret, Fatsalı ile fesleğenci Feyyaz’ın fındıkçı Ferhunde’si Felemenk’e fink atmaya gittiler. > Felemenkte Felemenklerin Felemenkçe mi konuştuklarını düşüne düşüne fertliği çektiler.

"Bir varmış, bir yokmuş, develer tellal iken, eski hamam içinde" sözleri, masal tekerlemelerine aittir. Bu tekerlemenin farklı versiyonları bulunmaktadır, örneğin: "Evvel zaman içinde, kalbur saman içinde, develer top oynarken, eski hamam içinde"; "Zaman zaman içinde, kalbur saman içinde, develer tellal iken, pireler berber iken".

"Pazara Gidelim Bir Tavuk Alalım" tekerlemesi, tavuk, kuzu, keçi, ördek, karga ve leylek gibi hayvanlarla ilgilidir. Tekerlemenin ilgili kısmı şu şekildedir: > Pazara gidelim, bir tavuk alalım, Pazara gidip, bir tavuk alıp ne yapalım? Gıt gıdak diyelim. Happur huppur, happur, huppur yiyelim.

Kerkük'ün en meşhur tekerlemesi hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, Kerkük Türkmenleri arasında söylenen bazı tekerleme örnekleri şunlardır: "Çiğdem çiğdem çiçeyi/Dedem Allah göçeyi/Dam üstünde boyunduruk/Dura dura yorulduk/Verenin oğlu olsun/Vermi-yenin gara kedisi". "Bugün ben bir ııesne gördüm: bak etrafı kırmızı. Nefesi var, canı yoktur, akar kanı kırmızı. (Çözümü: çay)". Tekerlemeler, genellikle masalların giriş kısmında yer alır ve yarı anlamlı, anlamsız veya saçma sapan sözlerden oluşur.

"O pikap, bu pikap" tekerlemesi, yeterince hızlı tekrarlandığında kelimelerin ağızdan "kipak" şeklinde döküldüğünü ifade eder. Ayrıca, "O pikap, bu pikap" ifadesi, antika bir pikap hakkında konuşan bir kişinin, bu pikabı anlatırken kullandığı bir söz olarak da kullanılabilir. Bu tekerlemenin veya ifadenin başka bir anlamı veya hikayesi hakkında bilgi bulunmamaktadır.

"3 kere aaa, 3 kere bbb", bir alfabe tekerlemesidir. Bu tekerlemenin bir kısmı şu şekildedir: > 3 kere aaa 3 kere bbb Alfabe Sütlü kahve Miki fare Eteğimin pilesi Saçımın lülesi Ay çok mersi çok mersi Ben seni saat 10'da Köşe başı Çin lokantasında bekliyorum Gelmezsen küsüyorum Mektubunu kesiyorum Çiçeğini atıyorum Ama eğer gelirsen Ben seni çok seviyorum. Tekerlemenin amacı, alfabeyi eğlenceli bir şekilde öğretmektir.

"Portakalı Soydum" tekerlemesi, bir çocuğun hayal gücünü ve oyunbazlığını yansıtır. Tekerlemenin sözleri şu şekildedir: > Portakalı soydum, başucuma koydum. Ben bir yalan uydurdum, Duma duma dum, Kırmızı mum. Bu tekerleme, çocuğun bir yalan söylediğini ve bu yalanı nasıl bir oyunla desteklediğini anlatır. Ayrıca, tekerlemenin farklı versiyonları da bulunmaktadır, örneğin İzmir versiyonu şu şekildedir: > Portakalı soydum, başucuma koydum. Ben bir yalan uydurdum, Duma duma dum, Dedemi evden kovdurdum.

"Olmayasın üç beldenin birinden" sözünün kime ait olduğu konusunda farklı rivayetler bulunmaktadır: Koca Ragıp Paşa. Yavuz Sultan Selim. Ayrıca, sözün tam hali ve kullanıldığı bağlama göre farklı versiyonları da bulunmaktadır.

"Ya şundadır ya bunda" tekerlemesinin kime ait olduğu belirlenememiştir. Ancak, bu tekerlemenin çocuk sayışmacalarında ve oyunlarda kullanıldığı bilinmektedir. Tekerleme, genellikle oyun öncesi çocukların söylediği ritimli bir sözdür ve sona eren tekerlemeyi söyleyen kişi ya ebe olur, ya oyundan çıkar ya da belirlenen görevi yerine getirir.

En zor tapmacalardan bazıları şunlardır: Hangi bağda üzüm yetimez? (Cevabı: Ayakkabı bağında). Hangi taşla su içilmez? (Cevabı: Kafa taşı ile). Kral, kimin önünde tacını çıkarır? (Cevabı: Berberin). Bir tırı kim tek parmağıyla durdurabilir? (Cevabı: Trafik polisi). Nezle olan doktor ne yapar? (Cevabı: Aksırır). Uçan memeli nedir? (Cevabı: Hostes). Ayrıca, "EN MARAQLI TAPMACALAR VE CAVABLARI" ve "en çetin tapmacalar part 1" başlıklı YouTube videoları da zor tapmacalar içermektedir.

"Al bu takatukaları takatukacıya götür. Takatukacı bu taka tukaları takatukalatmazsa al bu takatukaları takatukacıdan takatukalatmadan geri getir" ifadesi, bir tekerlemenin parçasıdır. Bu tekerlemenin anlamı şu şekilde açıklanabilir: "Al bu takatukaları takatukacıya götür" kısmı, tütün tabakalarını tabakacıya götürmek anlamına gelebilir. "Takatukacı bu taka tukaları takatukalatmazsa" kısmı, tabakacının tabakaları yapmaması durumunda anlamına gelebilir. "Al bu takatukaları takatukacıdan takatukalatmadan geri getir" kısmı ise tabakaları yaptırmadan geri almak anlamına gelebilir. Takatuka, mermer gibi taş zeminlerde çıkardığı seslerden ötürü kullanılan bir terimdir. Tekerlemenin tam anlamı, bağlamına göre farklı şekillerde yorumlanabilir.

Dambaylı dümbül düdükçü tekerlemesi, diksiyon geliştirici tekerlemelerden biridir. Bu tekerleme şu şekildedir: > Dombaylı dümbül düdük dümbelekçi düdükçünün debdebe delisi dadaylı dedikoducu didaktik dedesi Dodurgalı didikçi dudu dadısı ile dudaksıllaştırmadıkları için durup dinlenmeden dadadididödödududüdüdododıdı dedi durdu.

"Develer top oynarken eski hamam içinde" dizesi, masal tekerlemelerinde kullanılır. Bu tekerlemelerden biri şu şekildedir: > "Evvel zaman içinde, kalbur saman içinde, develer top oynarken eski hamam içinde, horozlar tellal iken, pireler hamal iken, ben anamın beşiğini tıngır mıngır sallar iken". Tekerlemenin kim tarafından söylendiğine dair bir bilgi bulunmamaktadır.