Sosyalizm

"Rus Ana" ifadesi iki farklı hikayeye atıfta bulunabilir: 1. Maksim Gorki'nin "Ana" Romanı: Bu roman, 1906 yılında Maksim Gorki tarafından yazılmıştır ve 1905 Rus Devrimi öncesindeki Rus işçi sınıfının fakir yaşantısını anlatır. 2. Sevinç Çokum'un "Rozalya Ana" Hikayesi: Bu hikaye, Kırım Türklerinin göç hadisesini ve vatan sevgisini konu alır.

Çekoslovakya ekonomisi, sosyalist dönem boyunca Doğu Bloku'nun en müreffeh ekonomilerinden biri olarak kabul edilmiştir. Başlıca özellikler: - Sanayi: Ekonominin büyük bir kısmını oluşturmuş, yüksek teknoloji mühendisliği, elektronik, otomotiv ve makine yapımı gibi alanlarda gelişmiştir. - Tarım: Tahıllar, bitkisel yağlar ve şerbetçiotu gibi ürünler üretilmiştir. - Planlı ekonomi: Üretim miktarları, satış fiyatları ve ücretler merkezi olarak planlanmış ve beş yıllık planlarla belirlenmiştir. - Dış ticaret: Doğu Bloku ülkelerine bağımlı olmuş, SSCB Çekoslovakya'nın ana ticaret ortağı olmuştur. 1989'daki Kadife Devrim'den sonra, Çekoslovakya piyasa ekonomisine geçiş sürecine girmiş ve bu süreçte ekonomik reformlar gerçekleştirilmiştir.

Bolşevik ve Menşevik terimleri, 20. yüzyılın başlarında Rusya'daki sosyalist hareketin iki ana fraksiyonunu ifade eder. Aralarındaki temel farklar şunlardır: 1. Devrim Anlayışı: Bolşevikler, devrimin hemen gerçekleştirilmesi gerektiğini savunurken, Menşevikler bu sürecin daha aşamalı ve reformist bir yol izleyerek ilerlemesi gerektiğini düşünüyorlardı. 2. Organizasyon Yapısı: Bolşevikler, merkeziyetçi ve disiplinli bir organizasyon yapısına sahipken, Menşevikler daha demokratik ve katılımcı bir yapı savunuyorlardı. 3. İşçi Sınıfı Görüşü: Bolşevikler, işçi sınıfının devrimci potansiyelini vurgularken, Menşevikler bu potansiyeli daha sınırlı görüyor ve diğer toplumsal sınıfların da devrim sürecine katkıda bulunması gerektiğini savunuyorlardı. Sonuç olarak, Bolşeviklerin 1917 Ekim Devrimi'nde iktidarı ele geçirmesi, Menşeviklerin politik etkisini azaltmış ve sonunda ortadan kaldırmıştır.

Kuzey Kore, tek partili sosyalist bir cumhuriyet ile yönetilmektedir. Yönetimin temel özellikleri şunlardır: - Kore İşçi Partisi (KİP), devletin ve toplumun merkezinde yer alır ve lideri hem partinin hem de devletin kontrolünü elinde tutar. - Yasama organı, Yüksek Halk Meclisi'dir ve teoride yasaları çıkarma görevine sahip olsa da, uygulamada liderin politikalarını onaylamak dışında bir rol oynamaz. - Yerel yönetimler, sıkı bir merkezi kontrol altındadır. - Ekonomi, merkezi planlamaya dayalıdır ve üretim ile dağıtım süreçleri devlet kontrolünde gerçekleştirilir. - Uluslararası ilişkiler, izolasyon ve çatışma odaklı bir strateji ile şekillenir; ülke, nükleer silah geliştirme programı nedeniyle uluslararası yaptırımlara ve ekonomik ambargolara maruz kalır.

"Profesyonel" tiyatro oyunu, Sırp oyun yazarı Duşan Kovacevic tarafından 1990 yılında yazılmış bir kara komedi tarzında bir oyundur. Oyunun konusu, Yugoslavya'da sosyalizmin çözüldüğü büyük dönüşüm döneminde bir entelektüelin yaşamını ele alır. Hikaye, rejim değişikliği sonrası, Milošević rejiminin ateşli bir karşıtı olan üniversite profesörü ve bohem yazar Teya'nın, büyük bir yayınevinin başına getirilmesi ve geçmişte bir Sırp Güvenlik Servisi üyesi olan taksi şoförü Luka'nın ofisine gelmesiyle gelişir.

Liboşlar, liberal ekonomiyi ve siyaseti savunurken çabucak zengin olmayı amaçlayan ve bu yolda hiçbir değer yargısını kabul etmeyen, her şeyi mübah gören kimseler olarak tanımlanır. Bu terim, genellikle sosyalist düşüncede olanlar tarafından küçümseme ve alay etme amaçlı kullanılır.

Kızıl yıldız, sosyalizm ve komünizmin sembolü olarak kabul edilir. Bu sembol ayrıca Sovyetler Birliği ve Kızıl Ordu'nun da amblemidir.

Sosyalist terimi, sosyalizm ideolojisini benimseyen ve destekleyen kişileri tanımlamak için kullanılır. Sosyalizmin temel ilkeleri şunlardır: - Üretim araçlarının toplumsal mülkiyeti: Fabrikalar, madenler, topraklar gibi üretim araçlarının özel mülkiyetten ziyade toplumun ortak mülkiyetinde olması. - Ekonomik eşitlik: Gelir dağılımında adaletin sağlanması. - Sınıfsız toplum: Toplumsal sınıflar arasındaki farkların ortadan kaldırılması. - Kapitalizmin eleştirisi: Kapitalist sistemin yarattığı eşitsizliklerin ve sömürünün eleştirilmesi. - Kolektif karar alma mekanizmaları: Ekonomik ve siyasi kararların daha demokratik ve katılımcı bir şekilde alınması.

Marx'a göre proletaryanın amacı, kapitalist sistemi devirerek sınıfsız bir toplum olan sosyalizme ulaşmaktır. Proletarya, üretim araçlarına sahip olmayan ve emeğini satarak yaşayan işçi sınıfını ifade eder.

Reel ve ütopik sosyalizm kavramları, sosyalizmin farklı yaklaşımlarını ifade eder: 1. Ütopik Sosyalizm: 19. yüzyılın başlarında ortaya çıkan ve ideal bir toplum vizyonu sunan bir sosyalizm akımıdır. 2. Reel Sosyalizm veya Bilimsel Sosyalizm: Karl Marx ve Friedrich Engels tarafından geliştirilen, daha somut ve bilimsel temellere dayanan sosyalizm anlayışıdır.

Adnan Adıvar'ın "Dünyayı Düzeltmek" adlı eseri, belirli bir akıma dahil edilmekten ziyade, liberal demokrat bir bakış açısını yansıtır. Eserde, sosyalizmden ziyade siyasal liberalizm ve doğal haklar felsefesi üzerine düşünceler yer alır.

İsmet Özel'in "kiri" ifadesi, kapitalizme cepheden saldırı olarak yorumlanmaktadır. Ayrıca, Özel'in şiirlerinde "kirli kazanç" ifadesi, aritilmemiş, temizlenme safhası geçirmemiş gelir anlamında kullanılmaktadır.

Kurtuluş Kayalı, sosyalizm akımına mensup olarak değerlendirilmektedir.

SSCB'nin (Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği) amacı, Marksist-Leninist ideolojiye dayanarak sosyalist bir devlet kurmak ve bu ideolojinin yayılmasına öncülük etmekti. Birliğin diğer hedefleri arasında: - Gönüllü birliktelik: SSCB'yi oluşturan halkların gönüllü bir şekilde bir araya getirilmesi. - Ekonomik kalkınma: Sanayi altyapısının oluşturulması ve ekonominin elektriklendirilmesi. - Uluslararası alanda güç olma: ABD ile rekabet edebilecek bir ekonomik ve askeri yapı oluşturulması.

Aydınlık gazetesinin siyasi görüşü şu şekilde özetlenebilir: bilimsel sosyalizm; ulusalcılık; avrasyacılık; batı karşıtlığı; atatürkçülük. Aydınlık, Vatan Partisi'nin günlük gazetesidir.

Orak ve çekiç sembolü, komünizmin ve işçi-köylü ittifakının simgesi olarak kabul edilir. Bu sembolde: - Orak, köylü ve çiftçiyi temsil eder. - Çekiç, endüstriyel proletaryayı simgeler. Ayrıca, orak ve çekiç, Sovyetler Birliği bayrağında yer alması nedeniyle sosyalist devletlerin de sembolü haline gelmiştir.

Proletaryanın burjuvaziye karşı mücadelesi, kapitalist toplumda işçi sınıfının, üretim araçlarının sahibi olan burjuvazinin sömürüsüne karşı verdiği savaştır. Bu mücadele şu şekillerde kendini gösterir: - Ücretlerin artırılması ve çalışma koşullarının iyileştirilmesi için yapılan grevler ve sendikalar aracılığıyla örgütlenme. - Siyasi hakların kazanılması ve burjuvazinin demokratik hak ve özgürlükleri sınırlamasına karşı koyma. - Devrimci eylemler, burjuvaziyi devirmek ve sosyalist bir toplum kurmak amacıyla. Marksizme göre, bu mücadele, sınıfsız bir topluma ulaşana kadar devam edecek ve proletarya, burjuvazinin yerini alarak egemen sınıf olacaktır.

“Yaftalı Tabut” oyunu, Türkiye’nin ilk kadın oyun yazarı Fatma Nudiye Yalçı’nın hayatını anlatmaktadır. Oyunun konusu şu şekilde özetlenebilir: Yalçı’nın tabutu, yedi farklı yaş grubundan yedi kadın tarafından taşınmaktadır. Oyun, Yalçı’nın mücadelesine Dr. Hikmet Kıvılcımlı ve Nazım Hikmet’in de eşlik ettiği 1920’lerden 1960’lara kadar uzanan sosyalist hareketin serüvenini de ele almaktadır.

Sadun Aren, sosyalist akıma mensuptur.

"Halka Hizmet Et" (2022) filmi, örnek bir asker olan Mu-kwang ile tümen komutanının genç karısı Su-ryeon arasındaki iç çatışmaları anlatıyor. Film, kurgusal ama 1970'lerde Kuzey Kore'ye çok benzeyen sosyalist bir ülkede geçiyor. Yönetmenliğini Jang Cheol-soo'nun yaptığı filmin başrollerinde Yeon Woo-jin, Ji An, Jo Sung-ha ve Kim Ji-chul yer alıyor.