Bayburt'un "Bayburd" olarak adlandırılmasının nedeni, Evliya Çelebi'nin seyahatnamesinde öne sürdüğü bir hikayeye dayanmaktadır. Bu hikayeye göre, 14. yüzyılda Bayburt'a yerleşen Akkoyunlular, yaylağa çıkarken Gümüşhane ovalarında maden bulmuş ve zenginleşmişlerdir. Ancak, şehrin adının kökeni ve anlamı üzerine farklı görüşler de bulunmaktadır. Orta Asya bağlantısı: Bazı tarihçiler, "Bay" isminin Orta Asya kökenli olduğunu ve bölgede yaşayan Türk boylarının bu ismi şehre vermiş olabileceğini iddia etmektedir. Bizans etkisi: "Paypert" şeklindeki ismin, Ermenice "pert" (kale) kelimesinden türetilmiş olabileceği ve Bizans döneminde bu şekilde anılmış olabileceği düşünülmektedir. Şehrin adı, Ortaçağ kaynaklarında "Payberd", "Payper", "Baberd" gibi farklı şekillerde de geçmektedir.