Pozitivizm

Pozitivizme, 19. yüzyılda yaşanan toplumsal kargaşa ve bilimsel ilerlemenin etkisi ile ihtiyaç duyulmuştur. Bazı nedenler: - Aydınlanma felsefesi: İnsanın kendi akıl ve görüşleriyle hareket etmesi, bilgi ve akla önem verilmesi. - Fransız Devrimi: Sosyo-kültürel, ekonomik ve düşünsel değişimlerin toplum üzerinde yarattığı etki. - Sanayi Devrimi: Bilimin mutlak geçerliliği ve evrensel ilerlemenin zorunluluğu hakkında yayılan iyimserlik dalgası. Pozitivizm, bu dönemde toplumsal sorunları çözmek için bilimin ve insan aklının birbirini takip etmesi gerektiği düşüncesini savunmuştur.

Pozitivizmde toplumsal düzen, pozitif ilkeler üzerine kurulu bir yönetim gücü ile sağlanır. Diğer yöntemler: - Pozitif bir toplumsal sözleşme: Toplumsal düzenin ilkelerinin, tüm bireysel farklılıklara rağmen herkese eşit oranda yarar sağlayacak şekilde resmileştirilmesi. - Demokratik katılım: Toplumsal eylemlere dair alınan kararların, o eylemlerden etkilenecek tüm bireylerin katılımıyla olması. - Laiklik: Toplumun, bireylerin zihinlerinin bireysel yönlerinin özgürlüğü ve kısıtlanmalarından sakınmak için laik olması. - Bilimsel eleştiri: Toplumsal yapıların ve eşitsizliklerin sistemik kökenlerinin anlaşılması için kritisist epistemolojilerin geliştirilmesi.

Görgücülük (empirizm) ve pozitivizm kavramları birbirine yakın olsa da aynı şeyler değildir. Görgücülük, bilginin gözlem, deneme veya duyular ile elde edilebileceğini savunan geleneksel bir öğretidir. Pozitivizm ise, bilgiye ancak deney ve gözlem yaparak elde edilen verilerin, akıl ve mantık süzgecinden geçirilmesi ile ulaşılabileceğini savunan bir düşünce akımıdır.

Evet, pozitivizm ve olguculuk aynı kavramı ifade eder.

Pozitivist yaklaşım ilk olarak 19. yüzyılda, Fransız sosyolog Auguste Comte tarafından kullanılmıştır.

Pozitivizmin kurucusu olarak kabul edilen kişi Auguste Comte'dur. Pozitivizmin diğer önemli temsilcileri ise şunlardır: Ernst Mach: Bilimsel yöntemlerin ve empirizmin önemini vurgulamıştır. Henri de Saint-Simon: Sosyal bilimlerin doğa bilimleri gibi incelenmesi gerektiğini savunarak pozitivizmin sosyal bilimler üzerindeki etkisini artırmıştır. John Stuart Mill: Pozitivist sosyolojiye önemli katkılarda bulunmuş, bilimsel yöntemi ve deneyi savunmuştur. Max Weber: Sosyolojide farklı bir perspektif ortaya koymuş ve pozitivizmin sosyolojiye etkisinde önemli rol oynamıştır. Emile Durkheim: Pozitivist sosyoloji geleneğinin önde gelen savunucularından biri olmuştur.

Pozitivizme karşı çıkan bazı önemli filozoflar şunlardır: 1. Karl Popper: Bilimsel teorilerin doğrulanmasından ziyade yanlışlanabilirliğini ön plana çıkararak pozitivizmin sınırlamalarını eleştirmiştir. 2. Thomas Kuhn: Bilimsel gelişimin doğrusal bir süreç olmadığını, "paradigma değişimleri" yoluyla gerçekleştiğini savunarak pozitivist bakış açısını sorgulamıştır. 3. Ludwig Wittgenstein: Dil felsefesi bağlamında pozitivizmin sadece gözlem ve mantıksal doğrulama ile sınırlı kalan anlayışını eleştirmiştir. 4. Hermenötikçiler (Wilhelm Dilthey ve Hans-Georg Gadamer): Toplumsal ve kültürel olguların anlaşılmasında anlam ve yorumun önemli olduğunu vurgulayarak pozitivizmin indirgemeci yaklaşımını eleştirmişlerdir.

Bilim felsefesinde üç temel yaklaşım şunlardır: 1. Pozitivizm: Yalnızca gözlemlenebilir ve ölçülebilir olguların bilimsel bilgiye temel oluşturabileceğini savunur. 2. Falsifikasyonizm: Bilimsel teorilerin doğrulanmasından ziyade, yanlışlanabilir olması gerektiğini öne sürer. 3. Paradigma Teorisi: Bilimsel bilginin, belirli bir dönem içindeki bilimsel topluluklar tarafından kabul edilen paradigmalar çerçevesinde geliştiğini savunur.

Pozitivizme göre bilgi, gözlemlenebilir ve ölçülebilir olgular arasında aranır.