NobelÖdülü

1981 Nobel Edebiyat Ödülü'nü alan yazar Elias Canetti'dir. Canetti, "geniş bir bakış açısı, fikir zenginliği ve sanatsal güç ile işaretlenmiş yazıları" nedeniyle bu ödüle layık görülmüştür.

Roger Penrose, kara deliklerin oluşumu ve genel görelilik teorisi alanındaki çalışmaları nedeniyle 2020 Nobel Fizik Ödülü'ne layık görüldü. Penrose, bu kapsamda Einstein'in genel görelilik teorisinin doğrudan bir sonucu olarak kara deliklerin var olabileceğini matematiksel olarak kanıtladı.

"Coğrafya kader değil, yönetimdir" diyen kişi Daron Acemoğlu'dur. Acemoğlu, bir ülkenin başarısının veya başarısızlığının büyük ölçüde politik ve ekonomik kurumlarına bağlı olduğunu savunan çalışmaları nedeniyle Nobel Ödülü almıştır.

Cumhuriyet döneminde Nobel Ödülü alan bilim insanları şunlardır: 1. Aziz Sancar (2015) - Nobel Kimya Ödülü. 2. Daron Acemoğlu (2024) - Nobel Ekonomi Ödülü. Ayrıca, Orhan Pamuk (2006) edebiyat dalında Nobel Ödülü kazanmıştır.

Çernobil'in Türkçe konuşulması, Nobel Edebiyat Ödülü sahibi Svetlana Aleksiyeviç'in "Çernobil Duası" adlı kitabında yer alan bir durumdur. Aleksiyeviç, bu kitapta tanıkların sözlerini doğrudan aktararak Çernobil felaketinin sözlü tarihini kaleme almıştır. Bu nedenle, kitapta Türkçe konuşmalar da dahil olmak üzere çeşitli dillerde ifadeler bulunmaktadır.

Evet, Aziz Sancar dışında Nobel Ödülü alan iki Türk bulunmaktadır: 1. Orhan Pamuk: 2006 yılında Nobel Edebiyat Ödülü'nü almıştır. 2. Daron Acemoğlu: 2024 yılında Nobel Ekonomi Ödülü'nü kazanmıştır. Türkiye'den Nobel Ödülü alan başka bilim insanları da aday gösterilmiş, ancak ödülü henüz alamamıştır. Örneğin, Yaşar Kemal defalarca Nobel Edebiyat Ödülü'ne aday gösterilmiştir, ancak ödülü kazanamamıştır.

Wolfgang Pauli, 1945 yılında Nobel Fizik Ödülü'nü, Pauli Dışarlama İlkesi olarak adlandırılan yeni bir doğa yasasını keşfetmesi nedeniyle aldı.

Friedrich von Hayek, 1974 yılında Nobel Ekonomi Bilimleri Ödülü'nü "para teorisi ve ekonomik dalgalanmalar alanındaki öncü çalışmaları ve ekonomik, sosyal ve kurumsal fenomenlerin birbirine bağımlılığının nüfuz edici analizi" nedeniyle kazandı.

Nobel Edebiyat Ödülü'nü reddeden ilk kişi, 1964 yılında Jean-Paul Sartre'dır.

35 kez Nobel'e aday gösterilmesine rağmen hiçbirini kazanamayan kimyager Gilbert N. Lewis'tir.

Bazı ünlü ekonomist yazarlar şunlardır: 1. Paul Krugman: Uluslararası ticaret ve ekonomik coğrafya alanındaki çalışmalarıyla Nobel Ekonomi Ödülü'nü kazanmıştır. 2. Joseph Stiglitz: Asimetrik bilgi ve piyasa kusurları konusundaki çalışmalarıyla tanınır. 3. Esther Duflo: Geçimsizlik sorununa yönelik deneysel yaklaşımıyla öne çıkmıştır. 4. Robert Solow: Ekonomik büyüme ve teknolojik değişim konusundaki çalışmalarıyla bilinir. 5. Milton Friedman: Para ve parasal politika ile tüketim analizi konusundaki çalışmalarıyla tanınır. 6. Amartya Sen: Refah ekonomisi alanındaki katkılarıyla Nobel Ekonomi Ödülü'nü almıştır. 7. Daniel Kahneman: Davranışsal ekonomi ve psikoloji alanındaki çalışmalarıyla dikkat çekmiştir. 8. Angus Deaton: Yoksulluk ve yoksunluk araştırmalarıyla ödüllendirilmiştir. 9. Thomas Sargent: Makroekonomi ve ekonometri alanındaki çalışmalarıyla bilinir. 10. John Maynard Keynes: Makroekonominin kurucusu olarak kabul edilir.

Walther Nernst, 1920 yılında Nobel Kimya Ödülü'nü almıştır.

Kazuo Ishiguro, büyük bir duygusal güce sahip romanlarında dünya ile hayali algı arasındaki uçurumu ortaya çıkardığı için 2017 Nobel Edebiyat Ödülü'ne layık görüldü.

2024 Nobel Fizik Ödülü iki bilim insanına verilmiştir: John Hopfield (ABD, Princeton Üniversitesi) ve Geoffrey Hinton (Kanada, Toronto Üniversitesi).

Yaşar Kemal'in Nobel Edebiyat Ödülü'nü alamamasının birkaç nedeni olduğu düşünülmektedir: 1. Lobi Faaliyetleri: Avrupa'da lobi faaliyetleri yürüten bazı dernekler ve kişiler, Yaşar Kemal'in muhalif bir yazar olmadığını ve Nobel'i hak etmediğini savunmuşlardır. 2. Siyasi ve Ucuz Medya Beklentileri: Tarihçi yazar Prof. Dr. İlber Ortaylı, Yaşar Kemal'in edebiyat ve kültür alanında önemli eserler ürettiğini ancak bugünkü medyayı ve ucuz siyasi hareketleri tatmin edecek bir yazar olmadığını belirtmiştir. 3. Türk ve Kürt Propagandası: Zülfü Livaneli'nin kitabında yer alan bilgilere göre, bazı Türkler ve Kürt gruplar Yaşar Kemal aleyhine propaganda yaparak onun Nobel almasını engellemişlerdir.

John Nash'in oyun teorisi — her oyuncunun stratejisinde sabit kalmak isteyeceği bir denge durumunu tanımlayan Nash dengesinin ortaya konulması. Bu teori, çok oyunculu oyunlarda bile kararların öngörülebilirliğini artırmıştır. Oyun teorisinin diğer önemli katkıları arasında: Dominant strateji. Mahkûm ikilemi. John Nash, bu katkılarından dolayı 1994 yılında Nobel Ekonomi Ödülü'nü almıştır.

Yaşar Kemal, 12 kez Nobel Edebiyat Ödülü'ne aday gösterildi.

1901 yılında verilen Nobel Ödülleri'nin sahipleri şunlardır: Fizik: Wilhelm Conrad Röntgen, X-ışınlarını keşfi nedeniyle. Kimya: Jacobus Henricus van 't Hoff, kimya alanındaki osmoz teorisi için. Tıp/Fizyoloji: Emil von Behring, difteri serumunun bulunması üzerine. Edebiyat: Sully Prudhomme, şairlik kariyeri nedeniyle. Barış: Henry Dunant ve Frédéric Passy, uluslararası barış için çaba sarf ettikleri için.

Jean-Christophe, Romain Rolland'ın epik romanı, birkaç önemli nedenle öne çıkar: 1. Tematik Derinlik: Eser, sanatsal özveri, dürüstlük ve ideallerin peşinde koşma gibi temaları işler. 2. Kapsam ve Yapı: Jean-Christophe, 10 cilt ve yaklaşık 2000 sayfadan oluşan, uzun bir roman döngüsüdür. 3. Nobel Ödülü: Rolland, bu roman sayesinde 1915 yılında Nobel Edebiyat Ödülü'nü kazanır. 4. Kültürel ve Sosyal Yansımalar: Hikaye, 19. ve 20. yüzyıl Avrupa'sının kültürel ve sosyal manzaralarını yansıtır. Sonuç olarak, Jean-Christophe, hem edebi hem de tarihsel açıdan önemli bir eser olarak kabul edilir.

Nobel ödüllü filmleri içeren bazı yapımlar şunlardır: 1. "Akıl Oyunları" (2001) - Nobel Ödüllü ekonomist ve matematikçi John Forbes Nash Jr.'ın hayatını konu alır. 2. "Radyoaktif" (2019) - Nobel Ödüllü bilim insanı Marie Curie'nin hayatını anlatır. 3. "Yenilmez" (2009) - Boksör Muhammad Ali'nin hayatını ve kariyerini işler. 4. "Beni Orada Arama" (2007) - Rock müzik ikonu Bob Dylan'ın hayatını yedi farklı dönemde canlandırır. 5. "Özgürlük Yürüyüşü" (2014) - Sivil haklar lideri Martin Luther King Jr.'ın hayatını ve çalışmalarını konu alır. Ayrıca, Oscar ödüllü filmler arasında da Nobel ödüllü yazarların eserlerinden uyarlanan bazı yapımlar bulunmaktadır, örneğin "Körlük" (2008) ve "Utanç" (2008).