Mikroekonomi

Marjinal ürün, bir üretim faktörünün (genellikle emek veya sermaye) bir birim artırılması sonucunda toplam üretimde meydana gelen artışı ifade eder. Marjinal ürünü ifade eden bazı terimler: Marjinal fiziksel ürün (MPP); Emeğin marjinal ürünü (MPL); Sermayenin marjinal ürünü (MPK).

Eş ürün eğrisi (isoquant eğrisi olarak da bilinir), üzerindeki her noktada aynı çıktı düzeyini temsil eden farklı faktör bileşenlerinin geometrik yeridir. Eş ürün eğrilerinin bazı özellikleri şunlardır: Negatif eğimli. Dışbükey (konveks). Birbirlerini kesmezler. Orijinden uzaklaştıkça daha yüksek çıktı düzeyini temsil ederler. Eş ürün eğrisi, belirli bir çıktıyı üretmek için gereken sermaye ve emeğin grafiksel temsilidir.

Üretim olanakları eğrisinin eğimi, marjinal dönüşüm oranını (MRT) gösterir. Eğer üretim olanakları eğrisi düz bir doğru şeklinde ise fırsat maliyeti sektörel üretim miktarlarına bağlı olarak sabit kalır. Ayrıca, eğrinin tam üstündeki veya altında kalan alandaki noktalar, kısa vadede erişilebilecek üretim bileşenlerini gösterir.

Marjinal faydanın sıfır olduğu nokta, "doyum noktası" olarak adlandırılır. Bu nokta, toplam faydanın maksimum seviyeye ulaştığı ve tüketmeye devam edildiğinde toplam faydanın azalmaya başladığı yerdir. Marjinal faydanın sıfır noktasına ulaşması, aynı zamanda ek birimlerin tüketilmesinin veya bunlara yatırım yapılmasının genel memnuniyette bir değişiklik yaratmadığı anlamına gelir.

Toplam fayda, tüketilen tüm birimlerden elde edilen kümülatif tatmindir ve şu şekilde hesaplanır: Tüketilen her birimden elde edilen faydanın kümülatif toplamı. Bireyin belirli bir miktardan elde ettiği genel fayda. Marjinal fayda ise, bir birim daha fazla mal veya hizmet tüketilmesinden elde edilen ek tatmini ifade eder ve şu formülle hesaplanır: Marjinal fayda = Toplam faydadaki değişim / Tüketim miktarındaki değişim. Örneğin, bir restoranda ekstra bir dilim pizza siparişi verildiğini düşünelim. Marjinal fayda genellikle zamana bağlı olarak değişebilir ve kişisel tercihlere göre farklılık gösterebilir.

Kardinalist ve ordinalist yaklaşım arasındaki temel farklar şunlardır: Faydanın Ölçülebilirliği: Kardinalist Yaklaşım: Faydanın sayısal olarak ölçülebileceğini varsayar. Ordinalist Yaklaşım: Faydanın ölçülemeyeceğini, ancak sıralanabileceğini öne sürer. Faydanın Nesnelliği: Kardinalist Yaklaşım: Fayda objektiftir ve bir maldan aynı miktarda tüketen herkes aynı faydayı elde eder. Ordinalist Yaklaşım: Fayda sübjektiftir ve kişiden kişiye veya aynı kişinin farklı tüketim zamanlarına göre değişiklik gösterebilir. Analiz Yöntemi: Kardinalist Yaklaşım: Toplam fayda, marjinal fayda ve azalan marjinal fayda kavramlarına dayanır. Ordinalist Yaklaşım: Kayıtsızlık eğrileri ve bütçe doğrusu kullanarak tüketici dengesini belirler. Kullanım Alanı: Kardinalist Yaklaşım: Gerçeklerden uzak ve zorlamaya dayalı varsayımları nedeniyle günümüzde kabul görmemektedir. Ordinalist Yaklaşım: Modern iktisat biliminin kabul ettiği yaklaşımdır.

Tekelde kısa dönem arz eğrisinin nasıl çizileceğine dair bilgi bulunamadı. Ancak, genel olarak kısa dönem arz eğrisi hakkında bilgi mevcuttur. Kısa dönem arz eğrisi, bir firmanın tam rekabet piyasasında farklı fiyat düzeylerinde kısa dönemde üretmeyi planladığı ürün miktarlarını gösterir. Kısa dönem arz eğrisinin kaymasına neden olan faktörler arasında ücret oranları, emek dışı girdi fiyatları, verimlilik ve arz şokları bulunur.

Tam rekabetçi bir firmanın kısa dönemde karını maksimize ettiği nokta, marjinal hasılatın (MR) marjinal maliyete (MC) eşit olduğu noktadır. Bu noktada, fiyat (P) da marjinal hasılata eşit olduğundan (P = MR), kar maksimizasyonu koşulu P = MC şeklinde ifade edilebilir. Ayrıca, firmanın toplam geliri ile toplam maliyeti arasındaki farkın en büyük olduğu nokta da kar maksimizasyonu noktasıdır. Firma, fiyat ortalama değişken maliyete eşit veya ondan büyük olduğu sürece üretime devam etmelidir.

Mikroekonomi, ekonomiyi tüketiciler, firmalar ve endüstriler düzeyinde inceleyen bir ekonomi dalıdır. Mikroekonominin temel konuları arasında şunlar yer alır: Tüketici davranışları. Firma teorisi. Piyasa yapıları. Üretim ve maliyet teorisi. Fiyatlandırma politikaları. Devlet müdahaleleri. Mikroekonomi, bireylerin ve işletmelerin kıt kaynakları nasıl kullandığını, tüketim kararlarını nasıl aldıklarını ve bu kararların arz-talep dengesi üzerindeki etkilerini analiz eder.

Sonsuz elastikiyet, bir malın fiyatındaki değişikliklere karşı talep edilen miktarın tamamen orantılı olarak değiştiği durumda oluşur. Bu durum, talep eğrisinin yatay eksene paralel olduğu bir grafikle gösterilir. Örnek: Bir malın fiyatı %1 arttığında, talep edilen miktar ortalama olarak %1,4 azalıyorsa, bu malın talep esnekliği sonsuzdur. Bazı koşullar: Lüks mallar: Lüks malların talep elastikiyeti yüksektir; bu nedenle fiyatları arttığında tüketimleri daha yüksek oranda azalır. İkame imkanı: Malın başka bir mal ile ikame edilebilme imkanı varsa, talep elastikiyeti artar.

A. Yasemin Yalta ve A. Talha Yalta'nın "Modern Mikroekonomiye Giriş" kitabı, mikroekonomi konularını Türkiye odaklı güncel ve modern bir içerikle ele almaktadır. Kitapta işlenen bazı konular: örneklerle yalın ve basit konu anlatımı; klasik ve test soruları; haber analizleri; 300'den fazla çözümlü soru; 100'den fazla açıklamalı şekil ve tablo; ekonomi terimlerinin İngilizce karşılıkları.

Nokta esnekliği ve yay esnekliği arasındaki temel fark, hesaplandıkları noktaların ve kullanılan yöntemlerin farklı olmasıdır: Nokta esnekliği, talep eğrisi üzerindeki tek bir noktaya ilişkin esneklik değeridir. Yay esnekliği, talep eğrisi üzerindeki iki nokta arasındaki ortalama esneklik değeridir. Ayrıca, nokta esnekliği hesaplanırken, başlangıç fiyatının ve miktarın değerine bağlı olarak tutarsız sonuçlar ortaya çıkabilir.

Ekonomi simülasyonu, ekonomik sistemlerin dijital ikizlerinin oluşturularak yapay zeka (AI) ve kuantum hesaplama ile simüle edilmesidir. Bu simülasyonlar sayesinde: Politikaların ve piyasa hareketlerinin etkileri önceden test edilip optimize edilebilir. Karmaşık finansal modeller optimize edilip daha isabetli tahminler ve stratejiler üretilebilir. Büyük bankalar kendi ekonomik stres testlerini çok daha gerçekçi yapabilir. Yatırım fonları ve hedge fonlar, piyasaların büyük modellemelerini yaparak strateji belirleyebilir. Ayrıca, işletme oyunları şeklinde ekonomi simülasyonları da bulunmaktadır.

Kayıtsızlık eğrisi (farksızlık eğrisi veya eş-toplam fayda etkisi ya da eş-fayda eğrisi), tüketiciye aynı tatmin (fayda) düzeyini sağlayan farklı mal bileşimlerinin geometrik yeridir.

Bütçe kısıt doğrusunu çizmek için aşağıdaki adımlar izlenebilir: 1. Bütçe kısıtını oluşturma. 2. Verili değerleri yerine yazma. 3. Değişkenleri bulma. 4. Eğimi hesaplama. 5. Grafiği oluşturma. Bütçe kısıt doğrusunu çizme konusunda daha fazla bilgi için aşağıdaki kaynaklar kullanılabilir: sefaerkus.com sitesindeki "Bütçe Kısıtı" başlıklı PDF dosyası; utl503.cankaya.edu.tr sitesindeki "Neoklasik Ticaret Teorisine Giriş" başlıklı PDF dosyası; avys.omu.edu.tr sitesindeki "Eşitlik ve Grafiklerin Ekonomideki Uygulamaları" başlıklı PDF dosyası. Ayrıca, bütçe kısıt doğrusu ile ilgili konu anlatım videoları için youtube.com platformu ziyaret edilebilir.

İkame ve tamamlayıcılık esnekliği, talebin çapraz esnekliği ile hesaplanır. Çapraz talep esnekliği formülü: Çapraz Talep Esnekliği = Talep Edilen Mal Miktarındaki Yüzde Değişme / İkame veya Tamamlayıcı Malın Fiyatındaki Yüzde Değişme. Örnek: Tavuk eti ile balık eti birbirlerinin ikamesi olsun. Balık fiyatları %10 arttığında, tavuk eti talebi %5 artarsa, çapraz talep esnekliği şu şekilde hesaplanır: Çapraz Talep Esnekliği = %5 / %10 = 0,5. İkame mallarda, fiyat artışı talep edilen miktarı artırır, çünkü tüketiciler alternatif ürünlere yönelir. İkame esnekliği, faktör oranlarındaki yüzde değişimin, marjinal teknik ikame oranındaki yüzde değişime oranıdır. Hesaplamalar için daha detaylı formüller ve yöntemler, ekonomi literatüründe ve akademik kaynaklarda bulunabilir.

Rant ve tüketici artığı kavramları benzer ancak farklı anlamlar taşır. Rant, üretim faktörlerinden doğal kaynağın geliri olarak tanımlanır. Tüketici artığı ise, bir kişinin belirli bir fiyattan almaya razı olduğu bir mal veya hizmeti, daha düşük bir fiyattan satın aldığında elinde kalan avantaja denir.

Tipik farksızlık eğrileri, orijine göre dış bükeydir çünkü bu, azalan marjinal ikame oranının bir sonucudur. Marjinal ikame oranı, tüketicinin bir maldan bir birim vazgeçtiğinde, aynı fayda düzeyini korumak için diğer maldan ne kadar artması gerektiğini gösterir. Bu oran, eğri üzerinde yukarıdan aşağı doğru hareket ettikçe azalır, bu da dış bükey bir şekle yol açar.

Gelir-tüketim eğrisi ve engel eğrisi, belirli varsayımlarla elde edilir: 1. Gelir-tüketim eğrisi: Tüketicinin geliri ve malların fiyatları sabitken, farklı gelir seviyelerinde oluşan tüketici denge noktalarını birleştirir. 2. Engel eğrisi: Gelir-tüketim eğrisinin, tek bir mal (X veya Y) itibariyle ifade edilmiş halidir.

Tümay Ertek'in "Mikroekonomi Teorisi" kitabına ilişkin final soruları genellikle aşağıdaki konuları kapsar: 1. Matematiksel Temeller: Diferansiyel kalkülüs ve matris cebiri gibi temel matematik konuları. 2. Problem Tipi Sorular: Mikroekonomi teorisindeki problem tiplerinin çözümü. 3. Teorik Konular: Fiyat mekanizması, esneklikler, tüketici davranışı, üretim ve maliyetler, tam rekabet piyasası, monopol ve monopson piyasaları gibi konular. Ayrıca, final soruları genellikle çoktan seçmeli veya açık uçlu olup, gerçek dünya senaryolarına dayalı olabilir.