Mahkumlar

Kapalı cezaevinde yatanların dışarı çıkabilmesi için belirli koşullar gereklidir. Koşullu salıverilme süresine 7 yıl veya daha az süre kalan hükümlüler, cezalarının 1 ayını kapalı cezaevinde geçirdikten sonra iyi halli olmaları şartıyla açık cezaevine ayrılabilirler. Cezalarının toplamı 10 yıldan az olan hükümlüler, toplam cezalarının 1/10’unu kapalı cezaevinde geçirdikten sonra aynı koşulları sağladıklarında açık cezaevine ayrılabilirler. Doğrudan açık cezaevine geçiş hakkı olmayan suçlar arasında terör, örgüt kurmak, yönetmek ve örgüte üye olmak, cinsel dokunulmazlığa karşı suçlar ve ikinci defa mükerrer suçlar yer alır.

M tipi cezaevlerinde genellikle şu tür mahkumlar bulunur: Daha az tehlikeli suçlardan hüküm giyenler. Adli suçlular. İyi hal göstermiş mahkumlar. Kısa süreli mahkumlar. Ayrıca, M tipi cezaevlerinde terör, devlete ve topluma yönelik suçlar, taciz, tecavüz, gasp gibi ciddi suçlardan hüküm giyenler de bulunur.

Mahkumların adaya gönderilme nedenleri arasında şunlar bulunabilir: Ceza ve güvenlik önlemleri: Ağırlaştırılmış hapis cezasına çarptırılmış mahkumlar, güvenlik nedeniyle İmralı Adası'ndaki yüksek güvenlikli F Tipi Cezaevi'ne gönderilebilir. Özgürlük arayışı: Gerçek bir hikayeden uyarlanan "Into the Wild" filmi, mahkumların doğayla baş başa kalmak için adayı tercih etmelerini konu alır. İzolasyon ve hayatta kalma: "Novaya Zemlya" gibi belgeseller veya filmler, mahkumların adaya bırakılıp hayatta kalma mücadelelerini işler.

Aliağa Şakran Cezaevi'nde farklı profillere uygun birçok ayrı cezaevi birimi bulunmaktadır. Bu birimler şunlardır: 1 Nolu T Tipi Kapalı Cezaevi: Ağır ceza hükümlüleri ve tutuklular için tasarlanmıştır. 2 Nolu T Tipi Kapalı Cezaevi: Kısa süreli cezalı mahkumlar ve adli tutuklular barındırılır. 3 Nolu T Tipi Kapalı Cezaevi: Yüksek güvenlikli ve disiplinli tutuklular için yapılandırılmıştır. Kadın Kapalı Cezaevi: Kadın hükümlü ve tutuklulara özeldir. Açık Cezaevi: Sosyal uyum sürecine hazırlanan mahkumlar bulunur. Çocuk ve Gençlik Cezaevi: 18 yaş altı tutuklu ve hükümlüler için özel programlar yürütülür. Ayrıca, Şakran Cezaevi tek bir bina değil, birçok bağımsız cezaevinin bulunduğu geniş bir yapıdır.

Mahkumlar, cezaevinde yedikleri yemeklerin bedelini, 2548 sayılı Ceza Evleriyle Mahkeme Binaları İnşası Karşılığı Olarak Alınacak Harçlar ve Mahkumlara Ödettirilecek Yiyecek Bedelleri Hakkında Kanun gereği ödemekle yükümlüdür. Bu kanun, 1934 yılında çıkarılmıştır. Yemek bedelinin ödenmemesi durumunda icra işlemleri devreye girer.

Mahkumların kendi kıyafetlerini giyip giyemeyeceği, farklı ülkelerde ve sistemlerde değişiklik göstermektedir: Birleşmiş Milletler'in "Nelson Mandela Kuralları"na göre, mahkumların kendi kıyafetlerini giymelerine izin verilmemesi durumunda, iklime ve sağlık koşullarına uygun giysilerin tedarik edilmesi gerekmektedir. İngiltere ve Galler'de, hükümlü olmayan mahkumlar kendi kıyafetlerini makul ölçüde giyebilmektedir. Almanya'da, cezaevlerinin önemli bir kısmında tek tip kıyafet uygulaması bulunmamaktadır. Türkiye'de, 2017 yılında yapılan bir düzenleme ile mahkumların duruşmaya sevk sırasında ceza infaz kurumu idaresince verilen giysileri giymeleri zorunlu hale getirilmiştir. Bu bilgiler, genel uygulamaları yansıtmakta olup, yerel düzenlemeler ve özel durumlar farklılık gösterebilir.

Bafra T Tipi Ceza İnfaz Kurumu'nda genellikle adli suçlardan hüküm giymiş mahkumlar bulunmaktadır. Bu suçlar arasında: hırsızlık; dolandırıcılık; uyuşturucu ticareti; bilişim suçları (internet dolandırıcılığı, hackleme); mala zarar verme; silahlı saldırılar gibi daha düşük güvenlik riski taşıyan suçlar yer almaktadır. Ayrıca, 2024 yılı verilerine göre Bafra T Tipi Kapalı Hapishanesi'nde 25 siyasi mahkum da bulunmaktadır. Mahkumların sınıflandırılması, kişisel özellikleri, sağlık durumları ve suç türleri gibi faktörlere göre yapılmaktadır.

Afyon H Tipi Cezaevi, genellikle terör suçları, organize suçlar, kasten adam öldürme, narkotik suçlar, cinsel suçlar ve cebir-şiddet içeren suçlarla hüküm giymiş mahkumları barındırır. Bu cezaevlerinde, mahkumlar genellikle tek kişilik odalarda kalırlar ve diğer mahkumlarla iletişimleri sınırlıdır. H Tipi cezaevlerine hangi tür mahkumların gönderileceği, suçun ağırlığı, sanığın sabıka kaydı ve kişilik durumu gibi faktörlere bağlı olarak belirlenir.

10. Yargı Paketi, mahkumları kapsayan bazı düzenlemeler içermektedir, ancak genel bir af niteliği taşımamaktadır. Kapsadığı bazı gruplar: İyi halli hükümlüler: Denetimli serbestlik süresinden yararlanabilirler. 65 yaş üstü mahkumlar: Yaş ve sağlık durumu nedeniyle konutta infaza geçebilirler. Hamile kadınlar ve küçük çocuk anneleri: İnfaz ertelemesi veya ev hapsi kapsamına girebilirler. Hapis cezasının son bir yılını doldurmuş olanlar: Denetimli serbestlikten yararlanabilirler. Sağlık durumu ağır olan hükümlüler: Adli Tıp onayıyla cezaevinden çıkabilirler. Kapsamadığı gruplar: Terör suçları. Cinsel istismar. Uyuşturucu ticareti (örgütlü biçimde). Kasten öldürme. Devlet güvenliğine karşı işlenen suçlar. Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, 2025 yılı itibarıyla hükümetin gündeminde genel af olmadığını belirtmiştir.

10. Yargı Paketi'nden bazı mahkum grupları yararlanacaktır: Doğum yapmış kadın hükümlüler: Toplam 5 yıl veya daha az süreli hapis cezasına mahkum olan doğum yapmış kadın hükümlüler, cezalarını konutta çekebilecektir. Ağır hasta veya engelli mahkumlar: Adli Tıp Kurumu raporuyla "cezaevinde yaşamını sürdüremez" raporu alan engelli ve hasta hükümlüler için konutta infaz uygulanabilecektir. 75 yaşını bitirmiş hükümlüler: 75 yaşını bitirmiş kişiler için konutta infaz süresi 5 yıla çıkarılmıştır. İkinci defa tekerrür hükümleri uygulanan hükümlüler: Bu hükümlüler, cezalarının 3/4’ünü cezaevinde geçirdikten sonra, iyi halli oldukları takdirde koşullu salıvermeden faydalanabilecektir. 10. Yargı Paketi genel af içermemektedir ve terör, cinsel istismar ve kasten öldürme gibi ağır suçlardan hüküm giymiş mükerrirler bu düzenlemelerin kapsamı dışındadır.

Evet, mahkumlar üniversite okuyabilir. Cezaevindeki mahkumların üniversite okuyabilmesi için bazı koşullar sağlanmalıdır: Kapalı ceza infaz kurumlarında bulunanlar için: Üniversite senatoları derse devam mecburiyeti getirmemeli, yalnızca sınavlara katılarak eğitim sürdürülmesine izin vermelidir. Açık ceza infaz kurumlarında bulunanlar için: İlgili kurumların idare ve gözlem kurulu kararıyla, cezaevleri ile aynı belediye veya büyükşehir belediye sınırları içerisindeki üniversitelere giderek derslere katılabilirler. Ayrıca, mahkumlar açık öğretim fakültelerinde de eğitim alabilirler.

Ulucanlar Cezaevi'nde 9. ve 10. koğuşların "Hilton" olarak adlandırılmasının nedeni, bu koğuşların diğer bölümlere göre daha konforlu olması ve daha az kişinin kalmasından kaynaklanmaktadır. Ayrıca, bu koğuşlar, 1957 yılında dönemin milletvekili Osman Bölükbaşı'nın tutuklanması sebebiyle özel olarak yaptırılmıştır.

Kapalı öğretmenlerin ne iş yaptığına dair bilgi bulunamadı. Ancak, cezaevi öğretmenlerinin görevlerinden bazıları şu şekildedir: Hükümlülerin eğitim ve öğretimleri ile manevi kalkınmalarını sağlamak. Örgün ve yaygın eğitime devam eden hükümlülerin okul kayıtları, sınava giriş işlemleri, sevk hâlinde okul kayıtlarının nakledilmesi gibi eğitim ve öğretimleri için gerekli her türlü işlemleri yürütmek ve konu hakkında bilgilendirme yapmak. Kütüphanecinin bulunmadığı hâllerde, kütüphanecinin görevlerini yerine getirmek. Okuma yazma bilmeyen hükümlülere, okuma yazma öğretilmesinden sorumlu olmak. Kurumda yapılacak sınavlarda görev almak ve diğer görev alacak personeli belirlemek. Ayrıca, cezaevi öğretmenleri, eğitim ve öğretim servisinde görev yapar.

Açık cezaevine geçen mahkumların ne kadar gözlemde kalacağı, mahkumun iyi hali, disiplin durumu ve toplum güvenliği gibi faktörlere bağlıdır. Genel olarak, açık cezaevinde kalma süresi, mahkumun hapiste geçirdiği toplam zamanla orantılıdır. Açık cezaevine geçiş süreci, başvurunun yapıldığı tarihten itibaren ceza infaz kurumu tarafından değerlendirilir ve bu süreç genellikle birkaç hafta ile birkaç ay arasında değişebilir. Açık cezaevine geçiş ve gözlem süresi ile ilgili en doğru bilgiyi, mahkumun bulunduğu ceza infaz kurumundan veya bir avukattan almak önemlidir.

Mahkumlara sorulan sorular, genellikle mülakat veya anket kapsamında olabilir. Örneğin, infaz ve koruma memuru mülakatlarında mahkumlara şu tür sorular sorulabilir: Mesleki bilgi: Cezaevi düzeni, mahkumların hakları ve yükümlülükleri, güvenlik önlemleri. Genel kültür: Türkiye ve dünya genel kültürü ile ilgili sorular (örneğin, komşu ülkeler, başkentler). İnkılap tarihi: Cumhuriyet'in ilanı, Atatürk'ün hayatı ve öğretileri gibi konular. Senaryo soruları: Çeşitli senaryolar verilerek nasıl davranacakları, ne tür kararlar alacakları. Ayrıca, mahkumlara ziyaretçi kabul etme, para yatırma, eşya gönderme gibi konularda da sorular sorulabilir. Mahkumlara sorulan sorular, kurumların ve pozisyonların gerekliliklerine göre değişebilir.

Tecrit cezası, genellikle cezaevlerinde aşağıdaki durumlarda uygulanır: Ağır suç işleyen mahkumlar: Cezaevi içinde cinayet, yaralama, isyan çıkarma veya tehlikeli davranışlarda bulunan mahkumlara verilebilir. Terör suçluları: Toplum veya cezaevi içindeki diğer mahkumlar üzerinde örgütsel etkisi olan terör örgütü üyeleri, örgütsel faaliyetlerini sürdürmelerini engellemek amacıyla tecrit edilebilir. Disiplin ihlali yapan mahkumlar: Cezaevi kurallarını ihlal eden mahkumlara, geçici bir süreyle tecrit cezası uygulanabilir. Kaçma riski olan mahkumlar: Kaçma ihtimali yüksek olan mahkumlar, bu tür girişimleri engellemek için tecritte tutulabilir. Psikolojik veya fiziksel sorunlar yaratan mahkumlar: Kendi kendine veya diğerlerine zarar verme eğiliminde olan mahkumlar, tecrit edilebilir. Tecrit cezasının süresi ve şekli, ülkenin ceza yasalarına ve ceza infaz kurumunun iç yönetmeliklerine bağlı olarak değişir.

"Unité 9" dizisi, Lietteville Kadın Hapishanesi'nde geçen ve mahkumların günlük hayatlarını konu alan bir dramadır. Hikayenin merkezinde Marie Lamontagne yer alır. Bazı temalar: mahkumların ikinci bir şans arayışı; hapishane yönetiminin zorlukları.

Mahkumların okuyabileceği kitaplar konusunda şu bilgiler mevcuttur: Kütüphane Envanteri: Mahkumlar, illerdeki kütüphanelerin envanterinden istedikleri kitapları görebilir ve talep edebilirler. Protokol: Adalet Bakanlığı ile Kültür ve Turizm Bakanlığı arasında yapılan protokol sayesinde mahkumlar, halk kütüphanelerindeki yaklaşık 17 milyon yayına erişim imkanına sahiptir. Bağış Kampanyaları: Ceza infaz kurumu kütüphaneleri için düzenlenen kitap bağış kampanyaları ile mahkumların daha fazla kitaba erişimi sağlanmaktadır. Ayrıca, mahkumların okuma haklarının desteklenmesi, onların topluma kazandırılmasında ve psikolojik sağlıklarının korunmasında önemli bir rol oynamaktadır. Ancak, bazı hapishanelerde mahkumların okuyabileceği kitap sayısı ve türü konusunda kısıtlamalar bulunabilmektedir.

Mahkumlar, aşağıdaki durumlarda hastaneye sevk edilir: Sağlık nedeniyle hastaneye sevki zorunlu görüldüğünde. Acil ve yaşamsal tehlike bulunması halinde. Cezanın ertelenmesi, hafifletilmesi veya kaldırılması işlemlerine yönelik rapor düzenlenmesi gerektiğinde. Mahkumlar, acil haller dışında özel sağlık kuruluşlarına sevk edilemezler.

1989 yapımı Bespredel filmi, bir hapishanedeki mahkumların hayatını ve onları bir ihbar sistemi ile kontrol eden yönetimi anlatıyor. Filmin konusu ise şu şekilde özetlenebilir: "Bölge" (cezaevi) kurallarına göre yaşayan "bölgede", kız arkadaşının yeni erkek arkadaşını dövdüğü için 4 yıl hapis cezasına çarptırılan yeni mahkum Kalgan (Yuri Kolganov) oraya girer. Belli bir süre sonra, genç mahkum Viktor Moshkin de onuncu müfrezede belirir ve posta pullarında spekülasyon yaptığı iddiasıyla haksız yere 1 yıl hapis cezasına çarptırılır. Kalgan, işi yapmayı reddedince ceza olarak "altı" Moğol tarafından dövülür ve 15 gün boyunca bir ShIZO'da kalır. Kalgan, Filatelist'in kasıtlı olarak "yetiştirildiğini" fark etmez ve çorapları nasıl bulduğunu ciddi ciddi sorar. Koruma beklemenin anlamsız olduğunu anlayan Filatelist, çorapları "vaftiz babasından" aldığını itiraf eder. "Siyahlar" ve Okun, Filatelist'e saldırır. Kalgan, Filatelist'in kendini astığını keşfeder ve intikam almak ister. Kolonide bir isyan ve yangın başlar. Askerler ve polis, isyanı bastırır. Bespredel, aynı zamanda Leonid Nikitinskij'in Ogoniok dergisinde yayımlanan aynı adlı denemesine dayanmaktadır.