KürtKültürü

Muş şal şepik, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde kadınların vazgeçilmez giysilerinden biri olan "Şal-u Şepik" kıyafetini ifade edebilir. Şal-u Şepik, Şırnak, Batman, Siirt, Bitlis, Muş, Van, Hakkâri illerinde dokunan ve "Şal Şapik", "Şal Şepik" ve "Gej" olarak da bilinen bir dokumadır. Özellikleri: Kullanım Alanları: Günlük kullanımın yanı sıra düğün ve nişan gibi özel günlerde de tercih edilir. Malzeme: Urfa kumaşı gibi dayanıklı ve rahat kumaşlar kullanılır. Tasarım: İşlemeler ve boncuklarla süslenerek modern ve geleneksel unsurların buluştuğu tasarımlar haline getirilir. Tarihî Önem: Kayıtlara göre 15. yüzyıla kadar uzanan bir geçmişi vardır.

Kürt kınalarında genellikle "govend" veya "halay" adı verilen geleneksel danslar çekilir. Bazı halay türleri: Delilo; Harrani; Şemame; Xerzani. Bu danslar, Kürt düğünlerinin ve özel etkinliklerin vazgeçilmezlerindendir.

"Deliloy deliloy destane" türküsünün hikayesi hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, bu türkü ile ilgili bazı bilgiler şu şekildedir: "Deliloy deliloy destane", Emrah ve aynı müzik camiasına ait bazı kişiler tarafından söylenen, eğlencelik bir türküdür. 90'lı yıllarda, ortaokul müzik derslerinde öğrencilere öğretilen bir şarkıdır. "Deliloy deliloy destane", Doğu ve Güneydoğu Anadolu'ya özgü bir halk oyunu olan "delilo" ile ilişkilidir.

Acarlar, Kürt kökenli bir aşirettir ve genellikle Türkiye'nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde, özellikle Adıyaman, Gaziantep, Şanlıurfa ve Diyarbakır gibi illerde yaşamaktadırlar.

Kürt mitolojisinde dağlar, korunma ve kutsallık açısından önemli bir inanç merkezi olarak görülür. Dağların temsil ettiği bazı unsurlar: Doğayla organik bağ: Kürtler, tarih boyunca dağların koruyucu şefkatine sığınarak varlıklarını sürdürdüklerine inanır. Barınak ve isyan: Dağlar, barınak veya isyan ateşinin yükseldiği sembol olarak özel bir yer tutar. Pagan inançlar: Zagros Dağları, doğa güçlerine ve tanrısal varlıklara olan bağlılığı simgeler. Newroz: Demirci Kawa'nın Dehak'a karşı zaferini simgeleyen ateş, bir dağın tepesinde yakılır ve bu, güneş kültüyle ilişkilendirilen pagan bir ritüeldir. Ayrıca, Kürt mitolojisinde Simurg gibi figürler, özellikle Zagros Dağları'nın efsanelerdeki yerini sembolize eder.

Faik Bulut'un bazı kitapları: Ali'siz Alevilik; Ebu Müslim Horasani; Hasan Sabbah Gerçeği; Horasan Kimin Yurdu?; Dar Üçgende Üç İsyan; İslam Komüncüleri; Filistin Rüyası; Ordu ve Din; Ehmede Xani'nin Kaleminden Kürtlerin Bilinmeyen Dünyası; Türk Basınında Kürtler. Faik Bulut, 1990'lardan itibaren Alevilik, Filistin Devleti, Ortadoğu, İslam tarihi gibi konularda 40'a yakın kitap yazmıştır.

Kürtlerde şalvar yerine Şal û Şepik adı verilen bir kıyafet giyilir. Şal û Şepik, erkeklerin giydiği, şalvar, kuşak ve yelekten oluşan bir kıyafettir. Ayrıca, kadınların giydiği tek parça elbiseye ise Kiras-Fistan denir.

Yılmaz Erdoğan, aslen Hakkarilidir.

Dumanlı Yol filmi ve dizisi, Türkiye'de yaşanan sosyal gerçekleri ve çarpıklıkları sinema diliyle ekrana yansıtıyor. Konu olarak, Vanlı Azad'ın hikayesi anlatılıyor. Azad ve kız kardeşi Hane ile birlikte, onları bekleyen tehlikeli yolculuk başlar; dumanlı yollar, yeşil ovalar ve kalleş pusular onları beklemektedir.

"Ey Raqîb" (Ey Düşman) marşı, Kürt halkının direnişini ve varlığını anlatır. Bazı temalar: Kürt milletinin yıkılmazlığı ve boyun eğmezliği. Kürt bayrağının kanla yazılmış tarihiyle daima ayakta kalması. Kürt çocuklarının devrim ve vatan için hazır olması. Med ve Keyhusrev gibi tarihi figürlere gönderme yaparak Kürt soyunun gücü. İnancın ve yolun hep vatan için olduğu. Marş, 1938 yılında Kürt şair Dildar (Yunus Rauf) tarafından yazılmış ve 1946'da Mahabad Kürt Cumhuriyeti'nin milli marşı olarak kabul edilmiştir.

Serê Salê, Mezopotamya’nın kadim halklarından Sümerler ve Babillerden miras kalan, yeni yılın başlangıcı olarak kabul edilen bir yılbaşı kutlamasıdır. Bu kutlamanın bazı nedenleri: Geçmişin muhasebesi: Geçmiş yıldaki hatalardan ders çıkarma. Umut ve tazelik: Yeni yıl için umut dolu başlangıçlar dileme. Dayanışma ve birlik: Toplumun dayanışma ve birlik ruhunu güçlendirme. Doğa olayları: 13 Ocak, Rumi takvime göre yılın başlangıcı olarak kabul edilir ve kışın ortasında doğanın yeniden uyanışına hazırlık sürecini temsil eder. Dini unsurlar: İslamiyet’in kabulünden sonra kutlamalara dua ve namaz gibi ibadetler eklenmiştir.

Dilo Yeman, Koçgiri İsyanı sırasında yaşanan acıları anlatan bir Kürtçe ağıttır. Türküde anlatılan hikaye: Koçgiri bölgesi savaş alanına döner. İki ordu asker gelir ancak dayanamaz. "Erê Dilo Yeman, Yeman, Yeman; dağı sardı kar ve duman" (Erê Dilo Yeman, Yeman, Yeman; çiyan girto berf û dûman). "Gelsin bize Şah-ı Merdan, o hem derttir hem dermandır" (Mera bişîn şahê merdan, ew dermanê hemû derdan). Ovacık aşireti bölgeyi zapteder, ancak Hozat yardım göndermez. Dilo Yeman, sadece bir melodi değil, aynı zamanda bir hikaye anlatır; Anadolu coğrafyasında derin bir duygunun, özlemin ve acının sesi olmuştur.

Bahman Ghobadi'nin Yarım Ay (Half Moon) filmi, yaşlı Kürt müzisyen Mamo'nun Irak'ta son bir konser vermek için sınır ötesi yolculuğunu ve bu süreçte karşılaştığı zorlukları anlatır. Filmde, Mamo'nun 10 oğluyla birlikte yaptığı bu yolculuk, topluluk duygusunu ve aynı zamanda bu duygunun kırılganlığını yansıtır. Yarım Ay, hem sert gerçekleri hem de Mamo'nun vizyonlarının mistik gücünü dengeleyerek, kader ve mizah unsurlarını bir araya getirir. Ayrıca, film, Wolfgang Amadeus Mozart'ın Requiem'inden ilham alınarak, Viyana'daki Yeni Taçlandırılmış Umut festivali için hazırlanmıştır.

Baran Berivan'in aslen Batmanlı olduğu belirtilmektedir. Baran Berivan'ın nereli olduğuna dair başka bir bilgi bulunamamıştır. Berivan ismi ise Kürtçe kökenli olup, "hayvanlarla ilgilenen ve süt sağan kadın" anlamına gelmektedir.

TRT Kürdi'de yayınlanan "Dengbej" programı, genellikle Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde bulunan çeşitli şehirlerde çekilmektedir. Ayrıca, programın bazı bölümleri Van'da da çekilmektedir.

Şivan Perwer'in "Delalê" şarkısı, özlem, aşk ve kültürel kimlik temalarını işler. Bazı tematik unsurlar: Yer değiştirme: "Li kolanê bajarê Ewrûpa" (Avrupa şehirlerinin sokaklarında) dizesiyle modern dünya ile geleneksel Kürt vatanı arasında bir kontrast oluşturulur. Kültürel kökler: "Xode degiria" (kalbin ağlıyor) dizesi, uzak olmanın duygusal ağırlığını ifade eder. İlahi rehberlik: "Be xwede be male" ifadesi, belirsizlik zamanlarında ilahi rehberlik arayışını vurgular. Dayanışma ve birlik: "Welate xeribi" ve "Welate ma roenmata maia" dizeleri, Kürt özerkliği için verilen mücadeleyi ve zorluklar karşısında topluluğun birliğini vurgular. Şarkı, güçlü bir aidiyet duygusu ve Kürt halkının karşılaştığı mücadeleleri anlatır.

"Bûkê Delalê" şarkısı, Kürt müziğine aittir.

Ekmekçiler köyü, Siirt'in Siirt ilçesinde yer almakta olup, Botikan kabilesine mensup Kürtler tarafından yerleşilmiştir. Aşiret hakkında daha fazla bilgi bulunamamıştır.

Ahmet Kaya'nın hayatının kısa özeti şu şekildedir: 28 Ekim 1957'de Malatya'da Kürt bir baba ve Türk bir annenin çocuğu olarak doğdu. İlkokulu Malatya'da okudu ve müzikle altı yaşında babasının hediye ettiği bağlama ile tanıştı. Geçim sıkıntısı nedeniyle ailesiyle İstanbul'a göç etti ve işportacılık ile çeşitli işyerlerinde çıraklık yaptı. Boğaziçi Üniversitesi'nde Ruhi Su ile tanışıp "Mahsus Mahal" türküsünü çaldı. 1978'de Gelibolu'da askerlik yaptı. 1984'te "Ağlama Bebeğim" albümünü çıkardı. 1985'te "Acılara Tutunmak" albümüyle geniş kitlelerce tanındı. 1986'da "Şafak Türküsü" albümüyle protest müziğin önemli isimlerinden biri haline geldi. 1990'da "Sevgi Duvarı" albümünü çıkardı. 1999'da bir ödül töreninde yaptığı konuşma sonrasında linç girişimi ve sürgün hayatı yaşadı. 16 Kasım 2000'de Paris'te kalp krizi sonucu hayatını kaybetti.

"Dersimo" türküsü, Dersim (Tunceli) yöresine aittir. Töre Anadolu tarafından seslendirilen "Dersimo", Hasan Hüseyin Demirel tarafından yazılmış bir eserdir.