Kiriş

Kiriş çeşitleri kullanım amacına göre farklı kategorilere ayrılır: 1. Destek koşullarına göre kirişler: - Basit kirişler: Her iki ucu da serbest şekilde mesnetlere oturur. - Konsol kirişler: Bir ucu gömülü (ankastre), diğer ucu mesnetsiz (askıda). - Devamlı kirişler: Üç veya daha fazla mesnet üzerine oturtularak, iki veya daha fazla açıklıkla yapılır. 2. Yapı malzemesine göre kirişler: - Betonarme kirişler: Beton ve donatıdan yapılır. - Çelik kirişler: Çelikten imal edilir. - Ahşap kirişler: Kaliteli ahşap malzeme kullanılarak üretilir. - Kompozit kirişler: İki veya daha fazla türde malzemeden üretilir. 3. Kesit şekillerine göre kirişler: - Dikdörtgen kirişler: En sık kullanılan türdür. - T-profili kirişler: Betonarme döşeme ile monolitik olarak inşa edilir. - L-profili kirişler: Yapının çevresinde betonarme döşeme ile yekpare olacak şekilde üretilir. 4. Geometrisine göre kirişler: - Düz kirişler: En yaygın kullanılan türdür. - Kavisli kirişler: Dairesel yapılarda kullanılır. - Konik kirişler: Kendine has geometrik özellikleri ile çeşitli yapılarda kullanılabilir.

Kirişin görevi, yapılarda döşemeden gelen yükleri alıp kolonlara iletmektir. Bu sayede kirişler, deprem gibi yatay yüklerde yapının bir bütün olarak hareket etmesini ve yüklerin direkt olarak kolonlara iletilmesini sağlar.

Hem kolonlar hem de kirişler bir binanın güvenliği ve dayanıklılığı için önemlidir, ancak farklı işlevlere sahiptirler. Kolonlar, binanın düşey yüklerini taşıyan ve yükleri temele ileten dikey yapı elemanlarıdır. Kirişler ise yatay yükleri taşır ve yapıya esneklik ve dayanıklılık kazandırır. Sonuç olarak, her iki yapı elemanı da birbirini tamamlayarak binanın genel stabilitesini sağlar.

Lento ve kiriş arasındaki temel fark, kullanım alanları ve işlevleridir: - Lento, kapı, pencere gibi duvar boşluklarının veya iki sütun arasının üzerinde kalan kesimin yüklerini yanlara taşıyan yatay mimari elemandır. - Kiriş ise, çelik ve betonarme yapılarda lento yerine kullanılan terimdir.

Kirişlerin taşıyabileceği ton miktarı, çeşitli faktörlere bağlı olarak değişir: 1. Kiriş Türü: W kirişler, kutu kirişler, kompozit kirişler gibi farklı kiriş türleri farklı yük kapasitelerine sahiptir. 2. Açıklık Uzunluğu: Açıklık uzunluğu arttıkça, kirişin taşıması gereken yük miktarı da artar. 3. Malzeme: Çelik kirişler, yüksek mukavemet-ağırlık oranları sayesinde daha fazla yükü destekleyebilir. Örneğin, standart bir Pratt kafes köprüsü, boyutlarına ve malzemesine bağlı olarak 20 tondan 60 tona kadar yük taşıyabilir.

Kiriş moment hesabı, iki ana yönteme göre yapılır: 1. Sonlu Elemanlar Yöntemi: Bu yöntem, kirişlerin gerilim, deformasyon ve yer değiştirmelerini hesaplamak için kullanılır ve yapısal analizlerde yaygın olarak tercih edilir. 2. Cross Metodu: Bu yöntem, sürekli kirişlerin, kat çerçevelerinin ve çok katlı çerçevelerin uç momentlerinin hesabında kesin sonuçlar veren bir denklem takımları çözüm yöntemidir.

Kirişe gelen yük, çeşitli şekillerde paylaştırılır: 1. Dikey Yükler: Kirişler, üzerlerine gelen dikey yükleri (zemin, çatı veya döşeme plaklarından gelen yükler) alır ve bu yükleri yatay olarak taşıyarak kirişin destek noktalarına aktarır. 2. Yatay Yükler: Rüzgar, deprem gibi dış kuvvetlerden kaynaklanan yatay yükler, kirişler tarafından alınarak yapı sisteminin diğer elemanlarına (kolonlar, duvarlar vb.) aktarılır. 3. Momentler ve Kesme Kuvvetleri: Kirişler, yükleri taşırken aynı zamanda momentler ve kesme kuvvetleri oluşturur ve bu kuvvetler kirişin uçlarına ve destek noktalarına aktarılır. 4. Döşemelerden Yük Aktarımı: Döşemelerin mesnet koşullarına ve kenar oranına bağlı olarak, yükün bir kısmı veya tamamı çevre kirişlere dağıtılır.

Kiriş kelepçesi, inşaat projelerinde iki kirişi birbirine bağlamak ve sabitlemek için kullanılır. Bu kelepçelerin başlıca işlevleri şunlardır: - Güvenlik: İskeleler için sabit destek sağlayarak işçi güvenliğini artırır ve düşmelerden kaynaklanan kazaları önler. - Verimlilik: İskele montajı ve sökülmesi için gereken süreyi ve emeği azaltarak inşaat işlerinin verimliliğini yükseltir. - Taşıma ve kaldırma: Yapı elemanlarının, çelik plakaların ve büyük boyutlu kirişlerin taşınmasını ve kaldırılmasını kolaylaştırır.

Kirişlerde üst sağ moment, kirişin sağ mesnetinde, moment sıfır noktasının kirişin sağ ucuna olan mesafesidir.

Ters kiriş, döşemenin yükünü taşıyan kirişin döşemenin altına sarkmaması için döşemenin üzerine yerleştirilen kiriştir. Bu uygulama, özellikle tavanın alçak olduğu durumlarda, kirişin altından geçecek insan, araç veya malzemelerin yüksekliğini kurtarmak için yapılır.

Kirişlerin minimum genişliği 25 cm olmalıdır.

Kirişler, üç ana yük türünü taşır: 1. Kesme Kuvveti: Kirişler, üzerlerine gelen yükleri kesme kuvveti aracılığıyla mesnet noktalarına aktarır. 2. Bükülme Kuvveti: Yapının esnekliği ve dayanıklılığı için kirişler, bükülme kuvvetlerine karşı da direnç gösterir. 3. Moment: Sürekli kirişler gibi bazı özel kiriş türleri, belirli noktalarda moment aktarmayan mafsallar aracılığıyla yük taşır.

Kirişin uzunluğu, çeşitli faktörlere bağlı olarak hesaplanır: 1. Kiriş Yüksekliği: Kiriş yüksekliği, döşeme kalınlığının en az üç katı olmalıdır. 2. Destek Koşulları: Kirişin her iki ucu da desteğe dayanmalıdır. 3. Kiriş Aralığı: Kirişler arasındaki mesafe, yapısal bütünlük için önemlidir ve genellikle bina kodları veya inşaat tasarım standartları tarafından belirlenir. 4. Çatı Eğimi ve Genişliği: Çatı eğimi ve genişliği, kiriş uzunluğunu etkileyen diğer faktörlerdir. Kiriş uzunluğunu kesin olarak hesaplamak için, kiriş uzunluğu hesaplayıcıları kullanılabilir.

Kirişe buat (bağlantı kutusu) monte edilmez.

Limon kirişi merdiven, merdiven basamaklarını taşıyan, eğimli konumda bulunan kiriştir.

Perde moment diyagramı çizmek için aşağıdaki adımlar izlenir: 1. Serbest Cisim Diyagramı: Konsantre yükler, dağıtılmış yük ve desteklerdeki tepki kuvvetleri dahil olmak üzere tüm perdenin serbest cisim diyagramını çizin. 2. Kirişi Bölümlere Ayırma: Kirişi yük dağılımına göre farklı bölümlere ayırın ve her bölüm için ayrı serbest cisim diyagramları çizin. 3. Kesme Kuvvetlerini Belirleme: Her bölüm için denge denklemlerini uygulayarak kesme kuvvetlerini hesaplayın. 4. Eğilme Momentlerini Hesaplama: İki nokta arasındaki kesme eğrisinin altındaki alanın, bu noktalar arasındaki eğilme momentindeki değişime eşit olduğunu kullanarak eğilme momentlerini hesaplayın. 5. Moment Diyagramı Çizme: Son olarak, hesaplanan değerleri çizerek perde moment diyagramını oluşturun.

Kolonlar, kirişlerden daha güçlü olmalıdır. Bu prensip, deprem sırasında yapının kontrollü hasar almasını ve göçmesini önlemek için uygulanır.

Bant kirişi hesaplamak için iki farklı yöntem kullanılabilir: 1. SolverEdu Çevrimiçi Kiriş Hesaplayıcı: Bu araç, statik olarak belirlenebilir basit ve çok açıklıklı kirişlerin tasarımını yapar. Hesaplamalar şu adımları içerir: - Kiriş uzunluğunu ve uygun birimleri girmek. - Destek türlerini seçip kiriş üzerine yerleştirmek. - Yük tiplerini seçip kiriş üzerine eklemek. - "Hesapla" düğmesine basarak sonuçları almak. 2. ideYAPI Bilgi Modellemesi: Bu program, tünel kalıp projelerinde boşta kalan perde uçlarında konstrüktif kirişler oluşturmak için "Bant Kiriş" komutunu kullanır. İşlem adımları: - Ribbon menüde Betonarme sekmesi altında "Bant Kiriş" ikonunu tıklamak. - Fare imleciyle birinci noktayı belirleyip sol tuşa tıklamak. - İmleci ikinci noktaya kaydırıp boşluk tuşu ile kaçıklığı değiştirmek ve tekrar sol tuşa tıklayarak ikinci noktayı belirlemek. - Klavyeden ESC tuşuna basıp komuttan çıkmak.

Yığmada kiriş detayı şu adımlarla yapılır: 1. Kiriş Kesitinin Belirlenmesi: Kirişin kolondan kolona olan boyu, kiriş açıklığı olarak adlandırılır ve bu açıklık arttıkça kiriş kesit yüksekliği arttırılmalıdır. 2. Donatıların Yerleştirilmesi: Kirişlerde montaj (üst), pilye, esas (alt) donatı ve etriyeler kullanılır. 3. Detay Çizimi: Kiriş detay çizimleri, çizim programları kullanılarak yapılabilir. 4. Kontrol ve Uygulama: Çizilen detaylar kontrol edilir ve ardından uygulamaya geçilir.

Kirişler, eğilme hasarı olarak adlandırılan bir durum nedeniyle eğilir. Bu hasarın başlıca nedenleri şunlardır: 1. Betonun kalitesizliği: Betonun çekme dayanımının düşük olması, kirişin eğilme gerilmelerine karşı direncini azaltır. 2. Donatının yetersizliği: Kirişte yeterli miktarda donatı bulunmaması veya donatıların yanlış yerleştirilmesi eğilme hasarına yol açar. 3. Deprem etkisi: Deprem sırasında kirişte hem pozitif hem de negatif momentler oluşabilir, bu da kirişin mesnet bölgelerinde eğilme çatlaklarına neden olabilir. Bu tür hasarlar, kirişin taşıma kapasitesini ve yapının güvenliğini olumsuz etkiler.