Jeopolitik

Malakka Boğazı, ekonomik ve stratejik açıdan dünya için son derece önemlidir. İşte bazı nedenleri: Ana deniz yolu pasajı: Boğaz, Hint Okyanusu ve Büyük Okyanus arasında ana deniz yolu geçişini sağlar. Küresel ticaret: Her yıl yaklaşık 50.000 gemi bu boğazı kullanarak dünya deniz ticaretinin önemli bir kısmını gerçekleştirir. Gelişmiş ticaret ülkeleri: Hindistan, Endonezya ve Çin'in deniz yoluyla bağlantısını sağlar. Jeopolitik önem: Boğaz, küresel jeopolitik açıdan kritik bir yer olarak kabul edilir.

Güney Kore ve Kuzey Kore'nin ayrılmasının temel nedeni, II. Dünya Savaşı'nın sona ermesiyle birlikte ABD ve Sovyetler Birliği arasındaki jeopolitik ve askeri çıkar çatışmalarıydı. 1945 yılında Japonya'nın teslim olmasından sonra, yarımada 38. paralel boyunca geçici olarak işgal bölgelerine ayrıldı. Diğer faktörler arasında: - Farklı ideolojik gruplar arasında kontrol ve etki mücadelesi; - Güney'de ABD destekli anti-komünist lider Syngman Rhee'nin, Kuzey'de ise Sovyetler Birliği destekli Kim Il-Sung'un iktidara gelmesi; - 1950-1953 yılları arasındaki Kore Savaşı, iki Kore'nin ayrı devletler olarak ayrılmasını pekiştirdi.

Avrupa ve Asya'nın iki ayrı kıta olarak kabul edilmesinin bazı nedenleri: Coğrafi farklılıklar: Asya genellikle dağlık ve ormanlık alanlardan oluşurken, Avrupa daha çok ovalar ve nehirlerle kaplıdır. Tarih ve kültür farklılıkları: Avrupa, antik Yunan ve Roma gibi medeniyetlere ev sahipliği yapmış, Rönesans ve Aydınlanma gibi dönemlere öncülük etmiştir. Jeopolitik ve ekonomik farklılıklar: Avrupa, sanayi devrimi ve Avrupa Birliği gibi ekonomik ve siyasi birliklerle güçlü bir ekonomik yapıya sahiptir. Siyasi sebepler: Asya ve Avrupa arasındaki sınır, tarihsel olarak siyasi ve politik nedenlerle belirlenmiştir. Jeoloji bilimi açısından bakıldığında, Avrasya olarak adlandırılan tek bir plaka üzerinde bulundukları için aslında tek bir kıta olarak kabul edilebilirler.

Rusya'nın bu kadar büyük olmasının birkaç nedeni vardır: 1. Coğrafi Genişlik: Rusya, hem Avrupa hem de Asya kıtalarında yer alır ve 11 farklı zaman dilimine yayılmış geniş bir toprak parçasına sahiptir. 2. Tarihî Genişleme: Tarih boyunca çeşitli imparatorluklar tarafından genişletilmiş ve 16. yüzyıldan 20. yüzyılın başlarına kadar büyük ölçüde büyümüştür. 3. Jeopolitik Konum: Stratejik olarak önemli bölgeleri kontrol etme arzusu, Rusya'nın genişlemesinde etkili olmuştur. 4. Doğal Kaynaklar: Ülke, dünyanın en büyük petrol ve doğalgaz rezervlerine sahiptir ve bu da geniş bir coğrafi alanı kapsamasını gerektirmiştir.

Mutlak konumun sonuçları iki ana başlıkta incelenir: 1. Fiziksel Sonuçlar: Bu sonuçlar, enlem ve boylamın etkilerini içerir ve şu şekilde sıralanabilir: - Güneş ışınlarının geliş açısı: Güneyden kuzeye doğru gidildikçe güneş ışınlarının geliş açısı azalır, bu da sıcaklık değerlerinin düşmesine neden olur. - Denizlerin tuzluluk oranı: Kuzeye doğru gidildikçe denizlerin tuzluluk oranı azalır. - Gece ve gündüz süreleri: Kuzeye doğru gidildikçe gece ve gündüz arasındaki zaman farkları artar. 2. Jeopolitik Sonuçlar: Bu sonuçlar, bir yerin diğer ülkelerle olan konumunu ve stratejik önemini kapsar ve şu şekilde özetlenebilir: - Köprü görevi: Türkiye, Asya, Avrupa ve Afrika kıtaları arasında köprü görevi görür. - Enerji yolları: Türkiye, petrol ve doğalgaz bakımından zengin Orta Doğu ve Kafkas ülkelerine yakındır, bu da onu bir enerji koridoru yapar. - Jeopolitik önem: Türkiye, uluslararası ve bölgesel düzeyde birçok örgüte üyedir ve jeopolitik açıdan dünyanın önemli ülkelerinden biridir.

İstanbul'un en önemli özellikleri şunlardır: 1. Tarihi ve Kültürel Zenginlik: İstanbul, binlerce yıllık tarihi ve farklı medeniyetlere ev sahipliği yapmasıyla dünyanın en önemli turistik destinasyonlarından biridir. 2. Ekonomik Merkez: Türkiye'nin en büyük ekonomisine sahip şehri olan İstanbul, sanayi, ticaret ve finans merkezi olarak öne çıkar. 3. Jeopolitik Konum: Avrupa ve Asya'yı birbirine bağlayan stratejik konumu, İstanbul'u dünyanın en önemli ticaret ve ulaşım merkezlerinden biri yapar. 4. Gelişmiş Altyapı: Ulaşım, sağlık, güvenlik ve eğitim gibi alanlarda gelişmiş altyapısı ile şehir sakinleri için yüksek yaşam kalitesi sunar. 5. Çeşitli Yaşam Alanları: İstanbul, doğal güzellikler, tarihi yarımadalar ve modern semtler gibi çeşitli yaşam alanları sunar.

Ankara'nın Türkiye'nin başkenti olmasının başlıca nedenleri şunlardır: Coğrafi konum: Ankara, Anadolu'nun ortasında yer alır ve demiryolu ile İstanbul'a ulaşılabilir. Milli Mücadele'deki rolü: 27 Aralık 1919'da Mustafa Kemal Atatürk, Ankara'yı Kurtuluş Savaşı'nın merkezi olarak seçmiştir. Halkın desteği: Ankaralılar, Milli Mücadele'ye büyük destek vermiş ve imanlarını sarsmamışlardır. Tarihsel deneyim: Selçuklu Devleti'nin yıkılmasının ardından Ankara'da Ahiler tarafından kurulan "Ankara Cumhuriyeti"nin varlığı, şehirde bir demokrasi geleneği oluşturmuştur.

Bering Boğazı'nın önemi çok yönlüdür: 1. Jeolojik ve Biyolojik Çeşitlilik: Bering Boğazı, Pasifik ve Arktik okyanuslarını birbirine bağlayarak deniz ekosistemlerinin karışmasına ve türlerin iki okyanus arasında hareket etmesine olanak tanır. 2. Tarihsel Göçler: Son buzul çağında bir kara köprüsü olarak işlev görmüş ve insanlar ile hayvanların Asya'dan Amerika'ya geçişini sağlamıştır. 3. Stratejik ve Jeopolitik Konum: Soğuk Savaş döneminde iki süper güç olan ABD ve Sovyetler Birliği arasında bir sınır hattı olmuş ve askeri açıdan stratejik önemini korumuştur. 4. Ekonomik Potansiyel: Küresel ısınma ve Arktik buzullarının erimesi, Bering Boğazı'nı Kuzey Kutbu'na açılan yeni deniz yolları için önemli bir geçit haline getirmiştir. 5. Enerji Kaynakları: Bölgedeki petrol ve doğal gaz rezervleri, hem Rusya hem de ABD için büyük bir ekonomik potansiyel taşır.

Un fiyatlarının yüksek olmasının birkaç nedeni vardır: 1. Hammadde Maliyetleri: Buğday fiyatları, küresel ölçekte fiyat dalgalanmalarına açıktır ve iklim koşulları gibi faktörler buğday üretimini etkileyerek un fiyatlarını artırabilir. 2. Jeopolitik Durumlar: Ticaret savaşları, ambargolar ve gümrük vergileri gibi jeopolitik olaylar, un arzını ve fiyatlarını doğrudan etkiler. 3. Döviz Kurları: Türkiye gibi ithalata bağımlı ülkelerde döviz kurlarındaki dalgalanmalar, un fiyatlarını önemli ölçüde etkiler. 4. Teknolojik Gelişmeler: Üretim süreçlerindeki yenilikler ve tarım teknolojileri, üretim maliyetlerini düşürerek un fiyatlarını stabilize edebilir. 5. Talep ve Arz Dengesizliği: Hasat dönemleri ve küresel talep değişiklikleri, un piyasasında arz ve talep dengesizliklerine yol açabilir.

Eleştirel jeopolitik teorileri, geleneksel jeopolitik anlayışın sınırlarını aşarak, jeopolitiğin siyasi pratik ile coğrafi alan tanımı arasındaki ilişkiye odaklanan yaklaşımlardır. Başlıca eleştirel jeopolitik teorileri şunlardır: 1. Resmi Eleştirel Jeopolitik: Akademisyenlerin jeopolitik geleneği nasıl şekillendirdiklerini inceler. 2. Pratik Eleştirel Jeopolitik: Politika yapıcılar ve bürokrasi tarafından kullanılan coğrafi şablonlara odaklanır. 3. Popüler Eleştirel Jeopolitik: Medya ve popüler kültür aracılığıyla insanların dünyayı nasıl anlamlandırdıklarını araştırır. Ayrıca, Foucaultcu bilgi/iktidar perspektifi temelinde, jeopolitiğin iktidar ilişkilerini ve coğrafi determinist temsillerini sorgulayan yaklaşımlar da eleştirel jeopolitiğin bir parçasıdır.

"Ortadoğu'nun Jeopolitiği" kitabı, Ramazan Özey tarafından yazılmıştır.

Kenar Kuşak Teorisi, Amerikalı jeopolitikçi Nicholas Spykman tarafından ortaya atılmıştır. Spykman'a göre, bu bölge, deniz gücü ile kara gücü arasında bir tampon bölge işlevi görür ve dünya politikasının merkezinde yer alır. Bu teori, Spykman'ın, Mackinder'in "Kalpgah" (Heartland) teorisine karşıt görüşü olarak geliştirilmiştir.

Doğu Avrupa ve Doğu Asya aynı bölgeler değildir. Doğu Avrupa, Avrupa kıtasının Batı Avrupa ile Asya kıtası arasında kalan kesimini ifade eder ve jeopolitik, coğrafi, kültürel ve sosyo-ekonomik açıdan farklı anlamlar taşır. Doğu Asya ise, coğrafi olarak Çin, Japonya, Güney Kore, Kuzey Kore, Kamboçya, Singapur, Vietnam, Tayland, Tayvan gibi ülkelerin bulunduğu bölgelerde mevcut ve karakteristik olan düşünce, inanç ve kültür yapılarını tarif etmek için kullanılan bir terimdir.

"Enerji Politikaları ve Güvenliği" kitabı, enerji güvenliği kavramını ve bu alandaki güncel gelişmeleri ele almaktadır. Kitapta işlenen konular arasında: - Küresel enerji politikaları ve enerji kaynaklarının paylaşımı. - Doğu Akdeniz Bölgesi'nin enerji kaynakları ve bu bölgedeki jeopolitik durum. - Çin'in enerji politikaları ve üretim kabiliyeti. - Türkiye'nin enerji dönüşüm süreci ve enerji arz güvenliği. - Amerikan ve Rus dış politikalarında enerji perspektifli stratejiler. - İklim değişikliği ve yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelim. - Avrupa Birliği'nin yeşil mutabakat tezi ve enerji-iklim dengesi. - Rusya-Ukrayna savaşı ve enerji politikalarına yansıması. Bu kitap, enerji politikalarının çok yönlü ve karmaşık yapısını anlamak için faydalı bir kaynak sunmaktadır.

Geleceğin dünyasında Türkiye'yi bekleyen bazı önemli gelişmeler şunlardır: 1. Ekonomik Büyüme ve Enflasyon: Türkiye ekonomisinin küresel ekonomiden daha fazla büyümesi ve enflasyon düşüşünün devam etmesi bekleniyor. 2. İstihdam: Son bir yılda 1 milyondan fazla kişinin istihdama kazandırılması ve kadınların daha fazla öncelenmesi planlanıyor. 3. Teknoloji: Dijital gelişmeler, yeşil teknolojiler ve sürdürülebilir inovasyonlar gibi alanlarda yatırımların artması bekleniyor. 4. Jeopolitik Rol: Dr. George Friedman gibi bazı uzmanlar, Türkiye'nin 21. yüzyılda bölgesel ve global bir güç haline geleceğini öngörüyor. 5. Dış Politika: Terörün maliyetinin azalması ve Suriye'deki istikrarın Türkiye'ye olumlu yansımaları olması bekleniyor.

Boğazlar, coğrafi açıdan önemli yerlerdir çünkü: 1. Dünya Ticareti: Boğazlar, dünya ticaretinin büyük bir kısmının gerçekleştiği dar su yollarıdır. 2. Jeopolitik ve Jeostratejik Önem: Boğazlar, jeopolitik, jeoekonomik ve jeostratejik açıdan kritik öneme sahiptir. 3. Çevre Sorunları: Boğazlar, çevresel riskler taşır ve gemi kazaları gibi krizlere yol açabilir. 4. Ekosistemler: Büyük ağaçlar gibi, boğazlar da ekosistemlerin dengesini korur ve biyoçeşitliliği destekler.

Memlûkler, Kıbrıs'ı jeopolitik ve stratejik nedenlerle fethetti. Başlıca nedenler: - Haçlı Seferleri sonrası Doğu-Batı ilişkilerinde Kıbrıs'ın rolü: Kıbrıs, Batının ileri deniz karakolu olarak, Haçlı kontlukları ve krallıkları kuran batılı güçler için bir tehdit oluşturuyordu. - Korsanlık faaliyetleri: Memlûkler, Kıbrıs'tan desteklenen korsanlık faaliyetlerine karşı mücadele etmek istiyordu. - İtibar kaybı: Kıbrıs merkezli korsanlık, Memlûkler açısından sadece ekonomik kayıp değil, aynı zamanda itibar kaybı olarak değerlendiriliyordu. Bu nedenlerle, Sultan Barsbay döneminde (1424-1426) gerçekleştirilen deniz seferleriyle Kıbrıs fethedildi ve Kıbrıs Kralı II. Jean de Lusignan esir alındı.

Benjamin J. Cohen'in "Paranın Gücü" kitabı, uluslararası para rekabetini ve ABD dolarının küresel ekonomideki yerini ele almaktadır. Kitapta anlatılan konular arasında: - Para ve güç arasındaki ilişki: Para birimlerinin jeopolitik konumlardaki rolü. - Popüler yorumlar: ABD dolarının hakimiyetinin sona ereceği yönündeki yaygın görüşlerin eleştirisi. - Avro ve Yuan'ın durumu: Bu para birimlerinin ABD dolarına karşı rekabet yetenekleri ve sınırlamaları. - Ekonomi, finans ve jeopolitik alandaki gelişmeler: Para birimlerinin uzun ve kısa vadedeki etkileri.

Hazar Denizi'nin önemi çeşitli açılardan ortaya çıkmaktadır: 1. Enerji Kaynakları: Hazar Denizi, zengin petrol ve doğalgaz rezervlerine sahiptir ve bu kaynaklar bölge ülkeleri için hayati öneme sahiptir. 2. Ekonomik Faaliyetler: Deniz taşımacılığı, balıkçılık ve turizm gibi ekonomik faaliyetler de Hazar Denizi'nin önemini artırır. 3. Jeopolitik Konum: Hazar Denizi'nin stratejik konumu, küresel ve bölgesel güçlerin enerji kaynakları üzerinde kontrol sağlama mücadelelerine sahne olmaktadır. 4. Ekolojik Zenginlik: Hazar Denizi, çok sayıda endemik canlı türüne ev sahipliği yapar ve biyolojik çeşitliliği ile dikkat çeker. 5. Tarihî ve Kültürel Değer: Tarih boyunca ticaret ve ulaşım coğrafyası açısından önemli bir rol oynamış, farklı medeniyetlere ev sahipliği yapmıştır.

Küresel Güney ve Türkiye'nin rolü şu şekilde özetlenebilir: 1. Küresel Güney: Küresel ekonominin yaklaşık %40'ını ve küresel nüfusun %85'ini oluşturan, ABD-merkezli Batı ekseni dışında kalan gelişmekte olan ülkelerden oluşan bir gruptur. 2. Türkiye'nin Rolü: Türkiye, jeopolitik konumu nedeniyle Küresel Güney ile ilişkilerde önemli bir aktördür. Son yıllarda, bu ülkelerle daha yakın temas kurmaya başlamış ve çeşitli girişimlerde bulunmuştur: - Şanghay İş Birliği Örgütü ve ASEAN ile diyalog ortaklığı statüsüne sahiptir. - Kuşak Yol Projesi ve Asya Altyapı Yatırım Bankası gibi projelere katılmıştır. - "Yeniden Asya" ve "Uzak Ülkeler Stratejisi" gibi inisiyatifler geliştirmiştir. Türkiye, Batı ile ilişkilerini tamamlarken, Küresel Güney'i de yakından takip ederek, norm-temelli kontrollü bir stratejik otonomi politikası izlemeyi hedeflemektedir.