Jeofizik

Toprakta frekans ölçümü, 4 kazıklı ölçüm metotları kullanılarak gerçekleştirilir. Ölçüm adımları: 1. Cihaz Bağlantısı: Ölçüm cihazının C1 ucundan toprağa 90-160Hz frekans aralığında +I akımı gönderilir. 2. Geri Dönüş: Gönderilen bu akım, cihazın C2 ucundan –I olarak geri döner. 3. Potansiyel Fark: C1 C2 uçlarından akan akım, cihazın P1 P2 uçları arasında U kadar bir potansiyel fark oluşturur. Bu ölçümlerde, frekans spektrum analizörleri veya osiloskoplar gibi özel ekipmanlar kullanılır.

Gravite tablosu, cisimleri çeken ivme ve gravite anomalisi ile ilgili bilgileri içeren bir tablodur. Ayrıca, deniz tabanı altındaki jeolojik yapıların araştırılmasına yönelik olarak yer kabuğunu oluşturan tabakaların yoğunluk farklarından kaynaklanan anomali haritalarını da ifade edebilir.

Yerküre fiziği ve temel deprem bilimi şu konuları kapsar: 1. Yerküre Fiziği: Yerkürenin içyapısı, katmanları ve fiziksel özellikleri üzerine yapılan çalışmaları içerir. 2. Deprem Bilimi: Depremlerin oluş nedenleri, sismik dalgaların yayılması ve depremlerin ölçülmesi gibi konuları inceler. Ayrıca, depremlerin etkileri, izlenmesi ve tahmini gibi konular da bu bilim dalının önemli parçalarıdır.

Deprem uzmanı Prof. Dr. Bülent Oruç, Kocaeli Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeofizik Mühendisliği Bölümü'nde çalışmaktadır.

Jeofizik, coğrafya ile ilgilidir çünkü her iki bilim dalı da Dünya'nın fiziksel özelliklerini ve yapısını inceler. Jeofizik, yer kabuğu, atmosfer, okyanuslar ve iç çekirdek gibi yeryüzü unsurlarını araştırarak, fizik, matematik, jeoloji ve coğrafya gibi disiplinlerin birleşiminden yararlanır. Ayrıca, jeofizik araştırmaları, doğal afetlerin (deprem vb.) tahmini ve çevre yönetimi gibi konularda da coğrafyaya önemli katkılar sağlar.

Yeraltı görüntüleme için aşağıdaki dedektör türleri kullanılır: 1. Manyetometre: Manyetik alanın yoğunluğunu ölçerek metal nesneleri tespit eder. 2. Ground Penetrating Radar (GPR): Elektromanyetik dalgalar göndererek yer altındaki yapıları ve nesneleri görüntüler. 3. Rezistivite Sistemleri: Elektrik akımı vererek zemindeki boşluk, oda ve lahit gibi yapıları tespit eder. Öne çıkan bazı dedektör modelleri: - OKM eXp 6000: Kablosuz ve taşınabilir 3D yeraltı görüntüleme cihazı. - MALA Easy Locator Core: Yüksek çözünürlüklü görüntüleme sunan gelişmiş yer radarı sistemi. - OKM GeoSeeker: Su kaynaklarını ve yer altındaki boşlukları yüksek hassasiyetle tespit eder.

Gravite verileri kullanılarak izostazi hesaplaması şu adımlarla yapılır: 1. Moho Derinliğinin Belirlenmesi: Gravite yöntemi, Moho derinliğini belirlemek için yaygın olarak kullanılır. 2. İzostatik Modelleme: Moho derinliği belirlendikten sonra, izostatik modelleme yapılır. 3. Efektif Elastik Kalınlığın Kestirimi: İzostatik yanıt fonksiyonları (admittance ve coherence) kullanılarak efektif elastik kalınlık kestirimi yapılır. 4. Diğer Yöntemler: Çökme dayanımlılığı zarfı (yield strength envelope) gibi litosferin reolojisine bağlı yaklaşımlar da kullanılabilir.

Okyanus akıntıları, dünyanın kendi ekseni etrafında doğu yönünde dönmesi nedeniyle kuzey yarım kürede sağa sapar.

En hızlı deprem dalgaları olan P-dalgaları, yaklaşık olarak 6-8 km/saniye hızla yayılır.

Prof. Dr. Şerif Barış, Kocaeli Üniversitesi Jeofizik Mühendisliği Bölümü'nde öğretim üyesi olarak çalışmaktadır.

Kuzey ışıkları (Aurora Borealis), soğuk hava ve az ışık kirliliği olan hava koşullarında daha iyi görülür. En uygun zaman, kış ayları (eylül, ekim, mart ve nisan) ve gece 22:00 ile 02:00 arasıdır.

İklim kuşakları ve coğrafi kuşaklar aynı şeyler değildir. İklim kuşakları, yeryüzünün farklı sıcaklıktaki bölgelerini ifade eder ve eksen eğikliği nedeniyle güneş ışınlarının dünyaya düşme açısına bağlı olarak oluşur. Coğrafi kuşaklar ise, dünyanın coğrafi özelliklerine göre belirlenen kuşakları ifade edebilir. Örneğin, dönenceler (23° 27' kuzey ve güney enlemleri) ve kutup daireleri (66° 33' kuzey ve güney enlemleri) coğrafi kuşaklar olarak kabul edilir.

Dünya'nın kütlesi tam anlamıyla sabit değildir, ancak yıllık değişim çok küçük oranlarda gerçekleşir. Kütlenin sabit kalmasının nedenleri: - Meteorların düşmesi: Dünya'ya her yıl ortalama 40.000-60.000 ton civarında meteor veya toz halinde gök cisimleri düşer ve bu, kütlenin artmasına neden olur. - Küresel ısınma: Küresel sıcaklıktaki artış, gezegenin kütlesini çok az miktarda artırır. Kütlenin azalmasına neden olan faktörler: - Hidrojen gazı kaçışı: Dünya'nın üst atmosferindeki hidrojen gibi hafif gazlar, Güneş'in ısısıyla hızlanarak uzay boşluğuna yayılır. - Uzay fırlatmaları: Uydular ve uzay araçları gibi sistemlerin fırlatılması sırasında küçük kütle kayıpları yaşanır. Sonuç olarak, Dünya'nın kütlesi genel olarak sabit kalır, ancak bu değişim uzun vadede iklim ve diğer jeofiziksel faktörler üzerinde fark edilebilir etkiler yaratmaz.

Manto ve çekirdek, Dünya'nın gözlemlenemeyen katmanlarıdır çünkü: 1. Derinlik: Her iki katman da yerin çok derinlerinde yer alır ve mevcut teknolojilerle bu derinliğe ulaşmak mümkün değildir. 2. Yüksek Sıcaklık ve Basınç: Manto ve çekirdekteki sıcaklık ve basınç, herhangi bir insan veya cihazın dayanabileceğinden çok daha yüksektir. 3. Malzeme Yapısı: Bu katmanlardaki malzemeler, sıvı veya yarı sıvı haldedir, bu da direkt gözlemi imkansız kılar.

Zayıf nükleer kuvvet örneklerine şunlar dahildir: 1. Radyoaktif Bozunma: Zayıf nükleer kuvvet, atom çekirdeklerinin radyoaktif bozunması sırasında rol oynar. 2. Güneş'in Enerji Üretimi: Güneş'te meydana gelen nükleer reaksiyonların bir kısmında zayıf kuvvet etkilidir. 3. Doğal Radyoaktivite: Yer kabuğundaki radyoaktif elementlerin bozunması, zayıf nükleer kuvvet sayesinde gerçekleşir ve bu süreç volkanik faaliyetlerin ve jeotermal enerji kaynaklarının temel nedenlerindendir. 4. PET Taramaları: Medikal görüntüleme teknolojilerinde, zayıf kuvvetin neden olduğu radyoaktif bozunmalar takip edilerek vücut içi görüntü elde edilir.

Dünya haritasının oval değil, küresel olmasının nedeni, Dünya'nın kütle çekimi etkisiyle her yönden eşit şekilde çekilmesi ve bu sayede üç boyutlu bir küre şekline sahip olmasıdır.

Dünyanın basıklığı kutuplarda en fazladır.

Gece ve gündüzün eşit olduğu ülkelerde Türkiye daha uzun sürer. Bu durum, 21 Mart ve 23 Eylül tarihlerinde gerçekleşir ve bu tarihlerde ekvatorda 12 saat gece, 12 saat gündüz yaşanır. Türkiye, ekvatora daha yakın bir konumda olduğu için, gece ve gündüz süreleri daha dengeli olur. İngiltere ise Greenwich Ortalama Zamanı'na (GMT) göre UTC+0 zaman diliminde yer alır ve bu nedenle gece ve gündüz süreleri Türkiye'den daha kısa olabilir.

Kıtalar iklimsel olarak farklılık gösterir çünkü coğrafi konum, yükselti, deniz akıntıları, bitki örtüsü ve insan faaliyetleri gibi çeşitli faktörler iklimi etkiler. Başlıca nedenler: 1. Enlem: Ekvatora yakın bölgeler daha sıcak, kutuplara yakın bölgeler ise daha soğuk iklimlere sahiptir. 2. Denizlere göre konum: Okyanuslara yakın kıyı bölgeleri, iç kesimlere göre daha ılıman iklimlere sahiptir. 3. Yükselti: Dağlık bölgeler daha soğuk ve yağışlı, alçak düzlükler ise daha sıcak ve kurak olabilir. 4. Sıcak ve soğuk akıntılar: Okyanus akıntıları, kıyı bölgelerinin iklimini ılımanlaştırabilir veya soğuk hava koşullarına neden olabilir. 5. Bitki örtüsü: Bitki örtüsü, yerel iklimi etkileyebilir ve bazı bölgelerde nem kaybına ve sıcaklık artışına yol açabilir.

Güney Yarım Küre'de daha soğuk olmasının nedeni, Dünya'nın eksen eğikliği ve Güneş etrafındaki dolanma hareketi sonucudur. Bu duruma göre: - Yaz mevsiminde, Kuzey Yarım Küre Güneş'e daha dik açılarla baktığı için daha fazla güneş ışığı alır ve ısınır. - Kış mevsiminde ise Güney Yarım Küre Güneş'e daha eğik bir açıyla baktığı için güneş ışığının enerjisini daha az alır ve daha soğuk olur.