HikayeYapısı

Serim ve düğüm, edebiyatta hikaye yapısının temel bölümleridir. Serim (giriş), hikayenin başlangıç bölümüdür. Düğüm (gelişme) ise hikayenin en heyecanlı ve karmaşık bölümüdür.

Olay örgüsü ve yapı unsurları aynı şeyler değildir. Olay örgüsü, bir hikayede geçen olayların sebep-sonuç ilişkisine bağlı olarak oluşturduğu bütündür. Yapı unsurları ise hikayeyi oluşturan temel ögelerdir ve bunlar arasında kişi, mekân, zaman ve anlatıcı bulunur.

Olay ve olay örgüsü arasındaki farklar şunlardır: 1. Olay: Tek bir eylemi veya durumu ifade eder. 2. Olay Örgüsü: Birden fazla olayın, sebep-sonuç ilkesine bağlı olarak oluşturduğu organik bütünlüktür.

Senaryonun 3 perdesi, hikayenin gelişimini ve çözümünü sağlayan klasik bir yapıdır. Bu perdeler şunlardır: 1. Birinci Perde (Giriş). 2. İkinci Perde (Gelişme). 3. Üçüncü Perde (Sonuç).

Filmde plot twist (olay örgüsü sürprizi) yapmak için aşağıdaki teknikler kullanılabilir: 1. Kuralları Belirlemek: Hikayenin dünyasını ve genre sözleşmelerini kurmak, tutarlılık ve gerilim yaratır. 2. Foreshadowing (Önceden İşaret Vermek): İzleyiciyi gelecek olaya hazırlamak için ipuçları vermek, twistin doğal görünmesini sağlar. 3. Sürprizi ve Mantıklılığı Dengelemek: Twist şaşırtıcı olmalı, ancak hikayenin temasına ve mantığına uygun olmalıdır. 4. Zamanlamayı İyi Ayarlamak: Twist, hikayenin en dramatik anında, ne çok erken ne de çok geç bir şekilde yerleştirilmelidir. 5. Tropeleri Alt Üst Etmek: Beklenen sonucu tersine çevirmek, izleyicinin tahminlerini bozar ve orijinal bir deneyim sunar. 6. Duygusal Etki Yaratmak: Twist, izleyicilerde şok, üzüntü veya neşe gibi güçlü duygusal tepkiler uyandırmalıdır. Bu teknikler, hikayenin anlatım yapısını ve genre'sini geliştirerek izleyicinin ilgisini artırır.

Serim ve serimleme kavramları farklı anlamlara sahiptir: - Serim: Oyun, roman, hikâye, masal vb. anlatı türlerinde kişilerin ve çevrenin tanıtıldığı, konunun, olayın anlatılmaya başlandığı bölümdür. - Serimleme: Bu kelimenin kökeni "sermek" mastarına dayanır ve "sergi" kelimesiyle akrabadır.

Çatışma ve doruk noktası farklı kavramlardır, ancak birbirleriyle ilişkilidirler. Çatışma, bir hikâyede karakterlerin arzu ettikleri hedeflere ulaşmaları yolunda karşılaştıkları engelleri ifade eder. Doruk noktası ise, çatışmanın en üst seviyeye çıktığı ve gerilimlerin zirveye ulaştığı olay örgüsündeki dönüm noktasıdır.

Anti-kahraman ve villain (kötü adam) arasındaki temel farklar şunlardır: Motivasyon ve hedefler: Anti-kahramanlar, iyi niyetlere sahip olup, hedeflerine ulaşmak için ahlaki ve yasal sınırları zorlayabilirler. Villainler, kendi çıkarlarına öncelik vererek, genellikle güç, intikam veya kişisel kazanç gibi bencil amaçlar peşinde koşarlar. Ahlaki karmaşıklık: Anti-kahramanlar, ahlaki belirsizlik ve gri alanlarda var olurlar. Villainler, genellikle net bir şekilde kötü olarak tanımlanır ve ahlaki bir kodları yoktur. Hikayedeki rol: Anti-kahramanlar, genellikle hikayenin ana karakterleridir ve karmaşık kişilikleri sayesinde izleyicinin ilgisini çekerler. Villainler, genellikle ana düşman olarak, kahramanın karşısında yer alır ve hikayenin çatışmasını oluştururlar. Potansiyel değişim: Anti-kahramanlar, genellikle karakter gelişimi yaşar ve dönüşebilirler. Villainler, genellikle değişmez ve kötü yollarını sürdürürler.

Senaristler, çeşitli türlerde kitaplar okurlar, bunlar arasında: Romanlar ve kısa hikayeler. Tiyatro oyunları. Senaryo kitapları. Gazeteler ve dergiler. Biyografiler ve otobiyografiler. Senaryo analizleri.

Hikayenin giriş bölümünde serim adı verilen kısımda aşağıdaki unsurlar yer alır: 1. Olay örgüsü: Hikayenin ana olayı ve bu olayı hazırlayan gelişmeler tanıtılır. 2. Karakterler: Hikayenin baş karakteri ve diğer önemli kişiler tanıtılır. 3. Mekan (yer): Olayın geçtiği çevre veya mekan belirtilir. 4. Zaman: Olayın yaşandığı dönem, an, mevsim veya gün ifade edilir. Bu bölümde ayrıca hikayenin atmosferi ve teması da oluşturulmaya başlanır.

Editörün gözünden bir kitap, kusursuz bir bütünlük oluşturmak için çeşitli unsurların bir araya gelmesiyle ortaya çıkar. Bu unsurlar şunlardır: 1. Güçlü bir fikir: Kitap, okurda merak uyandıracak bir konuya veya özgün bir hikayeye dayanmalıdır. 2. Karakterler: Kurgu eserlerde karakterler, kitabın ruhunu oluşturur ve inandırıcı olmalıdır. 3. Sağlam bir yapı: Kitabın akıcılığı ve etkileyiciliği, iyi bir yapıya bağlıdır. 4. Dilin kullanımı: Akıcı, tutarlı ve anlatım zenginliği olan bir dil kullanılmalıdır. 5. Yazarın sesi: Editörler, yazarın kendine özgü sesini koruyarak metni geliştirmeye çalışır. 6. Detaylara özen: Zaman çizelgesi, olay örgüsü veya karakterlerin davranışlarında tutarsızlık olmamalıdır. 7. Görsellik ve format: Kitabın kapağı, tasarımı ve genel formatı da editörün dikkat ettiği noktalardan biridir. Ayrıca, editör, yazarın vizyonunu desteklemek için yapıcı eleştiriler sunar ve metni son kez okuyarak gerekli düzeltmeleri yapar.

Senaryoda karakterler genellikle dört ana kategoriye ayrılır: 1. Kahraman (Hero): Ana karakterdir ve hikayenin ilerlemesini sağlar. 2. Düşman (Nemesis): Kahramanın hedefine ulaşmasını engelleyen kişidir. 3. Destek (Reflection): Kahramana yardım eden karakterdir. 4. Romantik İlgi: Kahramanın cinsel veya romantik olarak ilgilendiği karakterdir. Ayrıca, karakterler baş karakterler, yardımcı karakterler ve küçük karakterler olarak da sınıflandırılabilir.

Masal arka planı şu şekilde olmalıdır: 1. Yer ve Zaman Belirsizliği: Masallarda yer ve zaman genellikle belirsizdir, fantastik ve hayali yerler kullanılır. 2. Kalıplaşmış Sözler: Masala başlarken "bir varmış bir yokmuş", "evvel zaman içinde" gibi tekerlemeler kullanılabilir. 3. Olağanüstü Unsurlar: Masallarda devler, periler, konuşan hayvanlar gibi olağanüstü karakterler ve olaylar yer alır. 4. Eğitici Rol: Masallar, iyiliğin kazanımı ve kötülüğün cezalandırılması gibi ders veren sonuçlarla biter. 5. Görsel Estetik: Eğer bir sunum veya hikaye için arka plan oluşturulacaksa, dinamik elementler ve hikayenin konusuna uygun renkler kullanılarak ilgi çekici bir tasarım yapılabilir.

Masallarda gelişim bölümü, asıl olayların ve çatışmaların yaşandığı kısımdır. Bu bölümde: Olayların gelişimi anlatılır; ana karakterin yaptığı eylemler ve karşılaştığı engeller detaylandırılır. Karakterler arasındaki çatışmalar derinleşir ve olaylar karmaşıklaşır. Dönüm noktaları yer alır; hikayenin akışında önemli değişimlerin olduğu anlar bu bölümde öne çıkar. Yan karakterlerin hikayeye katkısı ve ana karakterle olan etkileşimleri belirginleşir.

Serim-düğüm-çözüm sorularına çözüm bulmak için aşağıdaki adımları izlemek gerekir: 1. Serim (Giriş) Bölümü: Hikayenin temel unsurlarının tanıtıldığı bu bölümde, karakterler, mekan ve zaman hakkında bilgi verilir. 2. Düğüm (Gelişme) Bölümü: Hikayenin en heyecanlı ve karmaşık kısmıdır. 3. Çözüm Bölümü: Hikayenin sonuçlandığı ve tüm sorunların çözüldüğü bölümdür. Bu yapıyı anlamak, bir hikayenin akışını ve anlamını daha iyi kavramaya yardımcı olur.

Romanda kullanılan anlatım teknikleri ve bu tekniklerin romana etkileri şunlardır: 1. Betimleme: Olayların geçtiği mekanları, karakterleri ve nesneleri ayrıntılı tasvir ederek okuyucunun zihninde canlandırma sağlar. 2. Diyalog: Karakterler arasındaki konuşmaları yansıtarak onların kişilik özelliklerini ve duygusal durumlarını ortaya koyar, metni daha canlı ve gerçekçi kılar. 3. İç Monolog: Karakterlerin iç düşüncelerini doğrudan aktararak onların psikolojik derinliklerini ve duygusal süreçlerini yansıtır. 4. Zaman Kurgusu: Hikayenin zaman akışını düzenleyerek gerilimi artırır ve olayların daha etkili bir şekilde aktarılmasını sağlar. 5. Anlatıcı Perspektifi: Hikayenin nasıl anlatıldığını belirleyerek okuyucunun deneyimini etkiler ve anlatının tonunu oluşturur. Bu teknikler, romana derinlik, zenginlik ve etkileyicilik katarak okuyucunun hikayeyi daha iyi anlamasını ve karakterlerle empati kurmasını sağlar.

Anlatı kuramı, hikâyelerin insanlarla iletişim kurmanın ortak noktalarından biri olarak görülmesinden yola çıkarak Fisher tarafından ortaya atılmıştır. Anlatı kuramının beş temel varsayımı: 1. İnsanlar genel olarak anlatıcıdır. 2. İnsanlar arasındaki iletişim esas olarak anlatılar arasında gerçekleşir. 3. İnanmak ya da eyleme geçmek için iyi nedenler kullanılır. 4. İnsanlar kendi iletişim değerlendirmelerini yönlendiren doğal bir anlatı mantığına sahiptirler. 5. Bildiğimiz gibi dünya, her birimizin gerçeklerimizi inşa etmeye ve uyarlamamıza olanak tanıyan bir dizi hikâyeden oluşmaktadır. Anlatı, şiir, masal, hikâye, roman, film, opera, futbol yayınları, akşam haberleri, bilgisayar oyunları ve fıkralar gibi çeşitli türlerde görülebilir.

Çizgi romanda dört ana karakter türü bulunmaktadır: 1. Başkahraman: Hikayenin merkezinde yer alan ve olayların gelişimini yönlendiren karakterdir. 2. Norm Karakter: Başkahramana yakın bir derinliğe sahip, onun kusurlarını yansıtan ve tamamlayan karakterdir. 3. Kart Karakter: Tek bir özelliğin sembolü olan, değişmez ve yalınkat bir kişiliğe sahip karakterdir. 4. Fon Karakter: Olayları yorumlayan ve dekoratif bir rol üstlenen, hikayenin akışını değiştirmeden gerçeklik duygusunu besleyen karakterdir.

Düğüm ve çözüm bir anlatımın yapı taşları olup, hikayenin gelişiminde önemli rol oynar. Düğüm (gelişme) bölümünde, hikayenin tüm detaylarıyla anlatıldığı, çatışmanın ve sorunların arttığı kısım yer alır. Çözüm (sonuç) bölümünde ise düğüm bölümünde ortaya çıkan çatışmaların sonuçlandığı, karakterlerin dönüşümünün ve gelişimlerinin tamamlandığı kısım işlenir.

"Karantina" kitabının üç perde olmasının nedeni, hikayenin üç farklı bölümde ele alınması ve karakterlerin yaşadığı olayların bu bölümler üzerinden ilerlemesidir.