HastaHakları

Tıbbi deontoloji, hekimlerin meslek etkinlikleri açısından uymak zorunda oldukları sosyal normları, ödev ve yükümlülükleri içeren bir bilgi bütünüdür. Tıbbi deontoloji, aşağıdaki konuları kapsar: Hasta hakları. Gizlilik. Mesleki bağımsızlık. Ticari faaliyetler. Acil durumlar. Teşhis ve tedavi. Tıbbi deontoloji, aynı meslek grubundaki kişilerin birbirleriyle olan ilişkilerinde dikkat etmeleri gereken saygı ve özene dayalı ilkeleri de içerir.

Diş hekimliğinde hasta hakları yönetmeliği, "Hasta Hakları Yönetmeliği" kapsamında değerlendirilir. Bazı hasta hakları: Adalet ve hakkaniyete uygun hizmet alma hakkı. Personeli tanıma, seçme ve değiştirme hakkı. Mahremiyete saygı hakkı. Bilgi talep etme hakkı. Öncelik sırasının belirlenmesini isteme hakkı. Yönetmeliğe göre, tıbbi zorunluluklar ve kanunlarda yazılı haller dışında, hastanın rızası olmaksızın vücut bütünlüğüne ve diğer kişilik haklarına dokunulamaz.

Hasta Hakları Yönetmeliği'nin 16. maddesi, hastanın sağlık durumu ile ilgili bilgiler bulunan dosyayı ve kayıtları inceleme hakkını düzenler. Bu maddeye göre hasta, aşağıdaki haklara sahiptir: Sağlık durumu ile ilgili bilgileri içeren dosya ve kayıtları doğrudan veya vekili ya da kanuni temsilcisi aracılığıyla inceleyebilir. Bu kayıtların bir suretini alabilir. Bu kayıtlar, sadece hastanın tedavisi ile doğrudan ilgili olanlar tarafından görülebilir. Hasta hakları ile ilgili detaylı bilgiye aşağıdaki kaynaklardan ulaşılabilir: mevzuat.gov.tr; menemendh.saglik.gov.tr; dis.ogu.edu.tr.

Hasta Hakları Yönetmeliği'nin 4. maddesi, sağlık hizmetlerinden faydalanma hakkını düzenler ve şu şekilde özetlenebilir: 1. Adalet ve hakkaniyete uygun faydalanma: Hastalar, sağlık hizmetlerinden ihtiyaçlarına uygun olarak faydalanma hakkına sahiptir. 2. Sağlık kurum ve kuruluşu seçme ve değiştirme: Hastalar, mevzuatla belirlenmiş usullere uyarak sağlık kurum ve kuruluşunu seçme ve değiştirme hakkına sahiptir. 3. Personeli serbest seçme: Hastalar, sağlık hizmeti verecek personeli serbestçe seçme, tedavisi ile ilgilenen tabibi değiştirme ve başka tabiplerin konsültasyonunu isteme hakkına sahiptir. 4. Bilgi talep etme: Hastalar, sağlık durumu, uygulanacak tıbbi işlemler ve bunların sonuçları hakkında bilgi talep etme hakkına sahiptir. Bu haklar, hastaların ırk, dil, din gibi farklılıklarına bakılmaksızın, herkesin kolayca ulaşabileceği şekilde sağlık hizmetlerinin planlanmasını ve düzenlenmesini öngörür.

"C-46" ifadesi, Türk Ceza Kanunu'nun 46. maddesini ifade eder ve akıl sağlığını tam olarak yitirmiş kişilere verilen bir rapor türünü tanımlar. Tedavi sonrası "C-46" ifadesinin ne anlama geldiğine dair spesifik bir bilgi bulunamamıştır. Ancak, genel olarak "46" veya "46C" raporları, kişinin cezai ehliyetinin olmadığını ve tedavi edilmesi gerektiğini belirtir.

Doktor hasta mahremiyetini sağlamak için aşağıdaki önlemler alınmalıdır: Fiziksel mahremiyetin korunması: Hasta muayenesi, paravan veya perde arkasında, üçüncü kişilerin görmesi engellenerek yapılmalıdır. Poliklinik odasında hasta varken aynı zamanda başka bir hasta alınmamalıdır. Hasta odalarında kontrolsüz girişlerin önlenmesi için kapının dışarıdan açılması engellenmelidir. Tıbbi mahremiyetin korunması: Tıbben bölgenin hazırlanması gereken durumlarda, olması gereken görevliler dışındakiler bu ortamda bulunmamalıdır. Hastayla ilgili mahremiyet gerektiren işlemler sırasında hastalardan işlem yapılacak uzuvlarını açmaları istenmemelidir. Kayıtsız bilgi mahremiyetinin korunması: Hastanın tıbbi değerlendirmeleri gizlilik içinde yürütülmelidir. Sağlık çalışanları arasındaki tıbbi bilgi akışı sırasında gizlilik ilkesi korunarak hasta mahremiyetine özen gösterilmelidir. Sosyal ve psikolojik mahremiyetin korunması: Hastanın sosyokültürel özellikleri nedeniyle gündeme getirdiği mahremiyete ilişkin farklı algı ve beklentileri dikkate alınmalıdır. Hastanın psikolojik durumunun ve buna ait kişisel verilerinin mahremiyeti ve gizliliği sağlanmalıdır.

Lizbon Bildirgesi, 1981 yılında Dünya Tabipler Birliği tarafından yayımlanmış olup, hasta haklarını ele alır: 1. Hasta, hekimini özgürce seçme hakkına sahiptir. 2. Hasta, bir dış baskı altında kalmadan özgürce çalışabilen bir hekim tarafından bakılma hakkına sahiptir. 3. Hasta, yeterli ölçüde bilgilendirildikten sonra tedaviyi kabul ya da ret etme hakkına sahiptir. 4. Hasta, kendisiyle ilgili tüm tıbbi ve kişisel bilgilerin gizliliğine gereken saygıyı göstermesini hekiminden bekleme hakkına sahiptir. 5. Hasta, onurlu bir biçimde ölme hakkına sahiptir. 6. Hasta, dini temsilci de dahil olmak üzere, ruhsal ve manevi yönden teselli edilmeyi isteme ya da reddetme hakkına sahiptir. Amsterdam Bildirgesi ise 1975 yılında, Avrupa'nın tüm ülkelerinin delegelerinin katılımıyla düzenlenen Amsterdam Kongresi'nde kabul edilmiştir. Ayrıca, Lizbon Antlaşması da Avrupa Birliği'nin anayasal temelini oluşturan iki antlaşmayı değiştiren bir uzlaşıdır.

Hasta bilgilendirme ve onam formu, hastaya uygulanacak tıbbi işlemler hakkında bilgi vermek ve bu işlemler için hastanın rızasını almak amacıyla hazırlanan bir belgedir. Bu form, aşağıdaki bilgileri içerir: Hastanın adı, soyadı, doğum tarihi gibi kişisel bilgileri; Hastanın ikamet adresi, telefon numarası; Velayet veya vesayet altındaki hastalar için velinin veya vasinin bilgileri; Uygulanacak tedavi, prosedürler ve riskler; Alternatif tedavi yöntemleri; Tedavi uygulanmadığında ortaya çıkabilecek riskler. Bilgilendirilmiş onam formu, hastanın karar verme sürecine yardımcı olur ve hem hastayı hem de kurumu yasal ve etik gereklilikleri yerine getirerek korur.

Malpraktis, sağlık profesyonellerinin (hekim veya sağlık çalışanı) tıbbi müdahale sırasında yapılan uygulama hatası sonucu hastanın zarar görmesi durumudur. Bu terim, hatalı tanı, yanlış tedavi, cerrahi hatalar veya diğer tıbbi uygulamalardaki hataları kapsar. Malpraktis durumunda, hasta veya hasta yakınları, sağlık profesyonelinin hataları nedeniyle maddi veya manevi zarar gördüklerini iddia edebilir ve bu durum tazminat davalarına yol açabilir.

Sağlık hukukunda bazı dersler şunlardır: Araştırma Yöntemleri (Seminer). Tıp Hukuku ve Etiğine Giriş I ve II. Hasta Hakları ve Hekimin Hukuki Sorumluluğu I ve II. Sağlık Çalışanlarının Cezai Sorumluluğu. Ceza Hukuku Boyutuyla Sağlıkta Şiddet. Sağlık İdare Hukuku I ve II. Hastane Yönetimi. Sağlık Hukukunun Güncel Sorunları I. Sağlık Hizmeti Teorisi. Sağlık Hukukçuları İçin Tıbbın Temel Kavramları. Ayrıca, sağlık hukuku sertifika programlarında giriş ve kavramlar, ulusal ve uluslararası mevzuat, insan hakkı olarak sağlık hakkı, hasta hakları, hekimin yükümlülükleri gibi konular da ele alınmaktadır.

Sağlık hukuku mezunları, sağlık sektöründe çeşitli alanlarda çalışabilirler: Hukuki Danışmanlık: Hastaneler, klinikler, doktorlar ve hemşirelere hukuki danışmanlık sağlarlar. Malpraktis Davaları: Tıbbi hatalar nedeniyle açılan davalarda hem hastaları hem de sağlık profesyonellerini temsil ederler. Mevzuata Uyum: Sağlık kurumlarının faaliyetlerinin mevcut mevzuata uygun olmasını sağlarlar. Hasta Hakları: Hasta haklarının korunması ve ihlallerin önlenmesi için çalışırlar. Sözleşmeler: Sağlık sektörü ile ilgili sözleşmelerin hazırlanması, gözden geçirilmesi ve müzakere edilmesi konularında destek verirler. Regülasyon ve Lisanslama: Sağlık kurumlarının lisans ve izin süreçlerinin yönetiminde rehberlik ederler. Etik Kurullar: Hastanelerde ve diğer sağlık kuruluşlarında etik kurulların çalışmalarına katılır ve etik kuralların uygulanmasını sağlarlar. Tıbbi Cihazlar ve İlaçlar: Tıbbi cihazlar ve ilaçlarla ilgili yasal düzenlemeler konusunda danışmanlık verirler. İdari Davalar: Sağlık sektöründe faaliyet gösteren kurumların ve profesyonellerin idari davalarda temsil edilmesini sağlarlar.

Faydalanma hakkı ifadesi, farklı bağlamlarda çeşitli anlamlar taşıyabilir. İşte iki örnek: İntifa hakkı. Sağlık hizmetlerinden faydalanma hakkı.

Hasta onamı, aşağıdaki yasal düzenlemelere göre alınır: 1219 sayılı Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarz-ı İcrasına Dair Kanun. Hasta Hakları Yönetmeliği. Biyotıp Sözleşmesi. Tıbbi Deontoloji Tüzüğü. Ayrıca, acil durumlar, hastanın reşit olmaması veya bilincinin kapalı olduğu durumlar gibi istisnai hallerde yasal temsilcinin izni alınır.

Hasta hakları kongrelerinin düzenlenmesinin bazı nedenleri: Hasta ve sağlık çalışanı bilincini artırmak. Hasta haklarının yasal mevzuatını tanıtmak. Hasta haklarının önemini vurgulamak. Hasta hakları konusundaki gelişmeleri ve uygulamaları paylaşmak. Hasta hakları ile ilgili sorunları ve çözüm yollarını tartışmak.

Hasta-doktor gizliliği, hastanın sağlık durumu, tedavi süreci ve kişisel verilerinin doktor tarafından gizli tutulması ilkesidir. Hasta-doktor gizliliğinin bazı gerekçeleri: Hastanın güvenini kazanma. Tıbbi ilişkinin güçlenmesi. Hasta haklarının korunması. Toplumsal fayda. Hasta-doktor gizliliği, dünya genelinde korunan bir hak ve tıbbi etik ilkelerinin en önemlilerinden biri olarak kabul edilir.

Hasta haklarıyla ilgili ilk yasal düzenleme, 1928 yılında çıkarılan "Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarz-ı İcrasına Dair Kanun"un 70. maddesidir. Türkiye'de hasta haklarının somut olarak düzenlenmesi ise 1998 yılında yürürlüğe giren Hasta Hakları Yönetmeliği ile olmuştur.

Hasta hakları yönetmeliğine göre "mahremiyete saygı gösterilmesi esastır" ifadesi, hastanın sağlık durumu ile ilgili tıbbi değerlendirmelerin gizlilik içerisinde yürütülmesi, muayenenin, teşhisin, tedavinin ve hasta ile doğrudan teması gerektiren diğer işlemlerin makul bir gizlilik ortamında gerçekleştirilmesi anlamına gelir. Ayrıca, hastanın tıbben sakınca olmayan hallerde yanında bir yakınının bulunmasına izin verilmesi, tedavisi ile doğrudan ilgili olmayan kimselerin tıbbi müdahale sırasında bulunmaması ve hastalığın mahiyeti gerektirmedikçe hastanın şahsi ve ailevi hayatına müdahale edilmemesi de mahremiyete saygı kapsamında değerlendirilir. Mahremiyete saygı gösterilmesi ve bunu istemek hakkı, aynı zamanda hastaya, açıkça mahremiyetinin korunmasını talep etme yetkisi de tanır.

Hasta ile sağlık çalışanları arasında bireysel ve toplumsal düzeyde ortaya çıkan, sağlık çalışanlarının hastaya ve hastanın sağlık çalışanlarına karşı görev ve sorumlulukları olan, daha iyi sağlık ortamı için hasta ve sağlık çalışanlarının birlikte sahip çıkması gereken haklar, "hasta hakları" kapsamında ele alınır. Hasta hakları, uluslararası sözleşmeler, anayasalar, yasalar ve diğer mevzuat ile güvence altına alınmıştır. Bazı temel hasta hakları şunlardır: bilgi talep edebilme; sağlık kuruluşunu seçme ve değiştirme; personeli tanıma, seçme ve değiştirme; tıbbi gereklere uygun teşhis, tedavi ve bakım isteme; kayıtları inceleme ve kayıtların düzeltilmesini talep etme; mahremiyete saygı gösterilmesi ve bunu talep etme; tedaviyi reddetme ve durdurma; tıbbi araştırmalarda rıza alınması; güvenliğin sağlanması; insani değerlere saygı gösterilmesi ve ziyaret.

Avrupa'da hasta haklarının geliştirilmesi bildirgesi olarak 28-30 Mart 1994 tarihli Amsterdam Bildirgesi yayınlanmıştır. Bu bildirgede yer alan bazı hasta hakları şunlardır: Saygı görme hakkı. Yaşamı belirleme hakkı. Sağlık hakkı. Bilgilendirme hakkı. Gizlilik hakkı.

Hasta Hakları Yönetmeliği, 1 Ağustos 1998 tarihinde ve 23420 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanmıştır.