Halay

Karaman'ın halk oyunları arasında şunlar bulunmaktadır: Goşeveş Oyunu: Çerkezlerin oynadığı, mızıka eşliğinde erkekli kadınlı oyuncuların el çırparak oynadığı bir oyundur. Kaşıklı Oyunlar: Köy düğünlerinde ve kına gecelerinde davul, zurna, tef eşliğinde oynanan oyunlardır. Ayrıca, Karaman'da oynanan bazı seyirlik oyunlar şunlardır: Taşkale-Şıh Oyunu: Düğünlerde sekiz-on kişilik bir grup tarafından oynanan, kırbaçlarla seyircileri korkutmayı amaçlayan bir oyundur. Taşkale Ayı Düzme Oyunu: Bir seyircinin ayı kılığına girdiği ve ayının hazırlanışının koyun ve keçi derileri, çanlar ve bir yular ile yapıldığı bir oyundur. Karaman'ın folklorik oyunları, bölgenin ova oluşu nedeniyle genellikle tarımsal çıkışlı öğeler içerir.

Ceylan'ın bir tane halay albümü bulunmaktadır. Bu albüm, 2024 yılında yayımlanan "Halay Potpori / Yeri Ha Yeri / Gülende Yar Gülende / Anam Babam Sivaslı / Vay Babo / Elazığ Uzun Çarşı / Bana Derler Zaza / Pencereden Bak Bana / Duysun Bütün Memleket" adlı çalışmadır.

Muş halayının belirgin özellikleri arasında, Doğu Anadolu Bölgesi'nin özelliklerini taşıması ve geleneksel yapıdaki oyunların yer alması sayılabilir. Muş'un başlıca mahalli oyunları arasında şunlar bulunur: Aşırme: Genellikle oyunlara başlama özelliği taşır ve kılına oyun türüne girer. Ağır Bar: Kına gecelerinde damat oynatılırken oynanır. Keçiki: Düğünlerde oynanan, oldukça hareketli bir kılına oyunudur. Zeyno: El parmaklarının geçmeli olarak birbirine kenetlendiği ve belirli figürler içeren bir oyundur. Botani: Kolların arkadan kenetlendiği, yaylanma ve diz kırma figürlerinin olduğu bir oyundur. Ayrıca, Mendo gibi kadınların oynadığı oyunlar ve Koçeri benzeri oyunlar da Muş halayları arasında yer alır.

Kürtçe'de en çok oynanan halay hakkında kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak, Kürtçe halayların arasında en popüler olanlardan bazıları şunlardır: Şevko Halayı: Urfa ve çevresinde oynanır. Govend (Halay): Genel olarak tüm Kürt yörelerinde oynanır. Şemmame: Düğünlerde sıkça tercih edilen bir halaydır. Kürtçe halaylar, farklı bölgelerde ve topluluklarda çeşitlilik gösterir ve oynama sıklığı kişisel tercihlere göre değişebilir.

Hozan Elifü Remzi'nin halaylarından bazıları şunlardır: Super Halaylar albümü. Bu albümde yer alan bazı halay isimleri şunlardır: Şehnaz & Hele Rınde; Ver Hebu & Evina Dıle Mın; Hejine & Mencole; Meyro & Hey Peda; Hey Ber Çemman & Hay Eyşe; Hep Dare & Leylo; Hay Sosın & Dü Kotır; Şalulvan & Deste Xwebide Destemın. Bıhejine / Süper Halaylar (Kurdish Folk Music) albümü. Bu albümde yer alan bazı halay isimleri şunlardır: Potpori; Davet; Govenda Kurdi; Bıhejine; Şexani; Dilan; Şemame.

Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde oynanan halaylar, üç ana gruba ayrılır: 1. Çukurova (Güney) Halayları: Adana ile Gaziantep arasında oynanan halaylar bu gruba dahildir. 2. Doğu Halayları: Antep'in doğusunda kalan bölgelerde oynanan halaylar bu kategoriye girer. 3. Bozkır Halayları: İç Anadolu bozkırlarında ve Orta Karadeniz'de oynanan halay oyunlarıdır. Ayrıca, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde "Amed Halayı", "Urfa Halayı", "Antep Halayı" ve "Mardin Halayı" gibi bilinen yerel halay türleri de bulunmaktadır.

Çubuk'un en meşhur oyunu hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, Çubuk ilçesinde oynanan bazı oyunlar şunlardır: "Ağırlama" ve "Hoplatma": Çubuk ilçesinde oynanan, iki bölümden oluşan halaylar. "Çubuk Oyunu": Bingöl ve çevresinde oynanan, dikkat ve sabır gerektiren bir oyun. "Çubuk (Bolu)" Oyunu: 10-15 cm çapında, 1,5 cm kalınlığında delikler açılmış tahta bir zemin üzerinde, açılan deliklerin sayısından bir tane eksik sayıda çubuklarla oynanan bir masa oyunu.

Van Gevaş'ta oynanan halaylardan bazıları şunlardır: Şevko. Ayrıca, Van Gevaş'ta oynanan halk oyunları genel olarak iki bölümde toplanır: 1. Ağır oynanan oyunlar. 2. Hareketli oyunlar. Van Gevaş'ta oynanan diğer halay ve halk oyunları arasında Altın Yüzük, Bablekan, Baran, Devzer, Dello, Dingo, Edremit, Ezirgane, Palanço, Findo, Gazgaz, Ğırğır, Güngülü, Gaşang, Sarhoş Barı, Lorke, Süleymane Mirobori, Gülizar, Şer’ane, Mendo, Gule Sore, Meyroke, Havasör, Serevan, Meymoke, Hımhımme, Temirağa, Nare, Teşruke, Toycular, Nure, Koçeri, Tozeneke, Neri, Peyda, Kirsi, Kirsane, Üç Ayak, Pappuri, Nanayı Kaş, Kelekvan, Şevko, Lizan, Romane, Kazızka, Süngülü, Sincane bulunur.

Erzincan yöresine ait bazı halay türleri şunlardır: Erzincan Düz Halayı. Sivas Düz Halayı. Ayrıca, Erzincan'da oynanan diğer halay türleri arasında "Dik Halay" da bulunmaktadır. Erzincan halaylarını dinlemek için TRT Dinle platformunda "Erzincan Düz Halayı" albümü mevcuttur. Erzincan halaylarının nasıl oynandığını öğrenmek için TikTok gibi platformlarda videolar bulunmaktadır.

"Haytur" halk dansları hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, Türkiye'de çeşitli yörelere ait bazı halk dansları şunlardır: Zeybek: Batı Anadolu yöresine aittir. Kaşık Oyunu: Konya ve çevresi gibi İç Anadolu bölgelerinde oynanır. Halay: Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu ve Karadeniz bölgelerinde yoğun olarak oynanır. Horon: Karadeniz Bölgesi'nde, özellikle Rize, Artvin, Ordu, Sinop, Samsun, Trabzon, Giresun ve Gümüşhane'de oynanır. Karşılama: Trakya ve Marmara'nın doğu ve güneyinde görülür.

Muş'un başlıca mahalli halay oyunları: Aşırme. Ağırbar. Keçiki. Ayşoki. Koçeri. Zeyno. Botani. Dendikbade. Gerandi. Yalkuşta. Ayrıca, "Muş Halayı" adlı bir halay, Gülser Keserci'nin "Delilo (Sözlü Halaylar)" albümünde yer almaktadır.

Halayların neden üçlü çekildiğini açıklayan kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak, üç ayak halayının, üç adım kuralına bağlı olması nedeniyle bu adı aldığı bilinmektedir. Üç ayak halayında, sağ ayakla bir adım, sol ayakla iki adım geri gelinerek yaylanarak yapılan figürler gerçekleştirilir. Halay, yöreden yöreye değişen bir oyun olduğundan, farklı bölgelerde farklı nedenlerle üçlü çekilebilir.

Adıyaman'ın en büyük halk oyunu hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, Adıyaman yöresine ait bazı halk oyunları şunlardır: Sal Oyunu: Fırat Nehrinde salla geçen düğün alayını konu alır. Düz Oyun: Fırat kenarındaki bir köyde yaşayan bir gencin aşkını anlatır. Hasat Oyunu: Çiftçi ailesinin ekin biçip hasat sonrası şölen düzenlemesini konu alır. Kımıl Oyunu: Kımıl (Süne) haşeresinin ekinlere zarar vermesi sonucu oluşan kıtlığı ve halkın mücadelesini canlandırır. Göçer Oyunu: Hayvancılıkla uğraşan köylülerin yaz aylarında yaylalara göç etmelerini ve burada başlarından geçenleri konu alır.

Org'da halay çalmak için aşağıdaki kaynaklar faydalı olabilir: YouTube'da "Org dersi halay nasıl çalınır" başlıklı video, halay oyununun org ile nasıl çalınacağını göstermektedir. Pinterest'te "Caney Caney Halay Nasıl Çalınır | Org Öğreniyorum" başlıklı video, org ve piyano ile basit Caney Caney halay oyun havasının nasıl çalınacağını ve notalarını içermektedir. Org çalmayı öğrenmek için iyi bir öğretmenin rehberliği ve armoni, kontrpuvan bilgisi gereklidir.

Aylin Demir'in "Hızlı Halay Mashup" çalışması, 2025 yılında Oyna Müzik Youtube kanalında ve tüm dijital platformlarda yayınlanmıştır. Bu bilgiye göre, hızlı halayın çıkış yılı 2025'tir.

En iyi Kürtçe halayı kimin oynadığı konusunda kesin bir yanıt vermek mümkün değildir. Kürtçe halay performanslarıyla öne çıkan bazı isimler şunlardır: Baran & Berivan: "Es Esmer" ve "Mala Min Diyarbekir" gibi parçalarla canlı halay performansları sergilemektedirler. Ahlatlı Şükran: "Daweta Yunak (Saray Köy)" gibi videolarla dikkat çekmektedir. Hozan Reşo: "Gowenda Hecrokè" gibi halaylarla bilinmektedir. En iyi performans, kişisel tercihlere göre değişebilir.

Halay oynarken sağ el, küçük parmaklar ile diğer oyuncuların ellerine tutularak kullanılır. Ayrıca, halayın başında ve sonunda bulunan kişiler, boşta olan elleriyle mendil sallarlar.

Ender Balkır'ın söylediği halaylar, 2024 yılında çıkardığı "Ender Balkır İle Halaylar - EP" albümünde yer almaktadır. Bu albümdeki tek parça, 19 dakika süren "Ender Balkır İle Halaylar"dır.

Damat halayında çalınabilecek şarkılardan bazıları şunlardır: "Damat Halayı" - Kirpi Bülent; "Damat Halayı (Rumeli Tapani)" - İzmir Makine Mühendisleri Odası Türk Halk Müziği Korosu. Ayrıca, "Delilo", "Halayımız Bitmesin", "Minnoş", "Makaram Sarı Bağlar" gibi şarkılar da damat halayında tercih edilebilir. Düğün müziği seçimi kişisel tercihlere bağlıdır.

Kürtçe halay uygulamaları arasında şunlar bulunmaktadır: Kürtçe Halaylar. Kürtçe Halay. Ayrıca, YouTube'da "Kürtçe Karışık Halay Potpori Govend" gibi Kürtçe halayların yer aldığı videolar da bulunmaktadır.