Gelgit

Türkiye'nin gelgitten yararlanamamasının nedeni, ülkenin okyanuslara kıyısının olmaması ve çevresindeki denizlerin iç deniz olmasıdır.

Gelgit genliği, suların kabarma ve alçalması arasındaki seviye farkını ifade eder. Bu fark, iç denizlerde 30 cm, kenar denizlerde 80-120 cm ve okyanus ortalarında 60-80 cm arasında değişir.

Türkiye'de gelgit genliği vardır, ancak oldukça azdır. Gelgit genliği, okyanus kıyılarında birkaç metre (örneğin, İngiltere kıyılarında 7-8 metre) iken, iç denizlerde bu fark daha düşüktür (Türkiye'de yaklaşık 30 cm).

Evet, Ay'ın Dünya'dan uzaklığı arttıkça gelgit olayı azalır. Ay'ın çekim kuvveti, Dünya üzerindeki gelgit hareketlerinin temel sebebidir.

Deniz çekilmesinin normale dönmesi, çekilmenin nedenine bağlı olarak değişir. - Gelgit olayları nedeniyle oluşan çekilmeler, düzenli olarak yükselir ve alçalır ve genellikle günlük bir hadise olarak kabul edilir. - Rüzgar etkisi veya meteorolojik faktörler sonucu oluşan çekilmeler, rüzgarın kesilmesiyle birlikte geçici olarak normale döner. - İklim değişikliği veya yeraltı sularının dengelenmesi gibi uzun vadeli faktörler nedeniyle oluşan çekilmeler ise daha yavaş ve sürekli bir süreç içinde normale döner. Deprem veya tsunami gibi ani ve büyük doğal afetler sonrası oluşan çekilmelerin ardından deniz seviyesinin yükselmesi, daha uzun zaman alabilir.

Deniz çekilirken yüzmek mümkündür, çünkü gelgitler sırasında suyun çekilmesi, kaybolduğu veya bir yere gittiği anlamına gelmez.

Gelgit dalgası, Güneş, Ay ve Dünya arasındaki yerçekimi etkileşimlerinden kaynaklanan sığ su dalgası olarak tanımlanır. Gelgit dalgalarının anlattıkları: - Düzenli tekrarlanma: Gelgit dalgaları, belirli bir döngü içinde düzenli olarak tekrarlanır. - Kıyı bölgeleri üzerindeki etki: Bu dalgalar, kıyı bölgelerinde büyük can ve mal kayıplarına neden olabilir. - Nedenleri: Gelgitler, genellikle deprem veya volkanik patlama gibi su altındaki ani yer kabuğu hareketleri tarafından tetiklenir. - Türleri: Günlük, yarı-günlük ve karışık gelgit gibi çeşitli gelgit türleri vardır.

Fundy Körfezi'nde gelgitin çok yüksek olmasının birkaç nedeni vardır: 1. Coğrafi Şekil: Körfezin huni şeklinde olması, gelgit dalgalarının yoğunlaşmasına ve daha yüksek aralıklara yol açar. 2. Okyanus Akıntıları: Atlas Okyanusu'ndan gelen gelgit dalgaları, daha küçük olan Kuzey Denizi'ne akarak körfezdeki gelgit kuvvetlerini artırır. 3. Rezonans: Su kütlelerinin yükselmesi ve alçalması, körfezin kayıtlardaki en yüksek gelgit dalgalanmalarını görmesine neden olur. Bu faktörler, Fundy Körfezi'ni dünyanın en büyük gelgit aralıklarından birine sahip yerlerden biri yapar.

Dünyanın en büyük gelgiti, Kanada'daki Fundy Körfezi'nde görülür.

Ayın çekim etkisiyle denizlerde görülen yükselme ve alçalma olayına "gelgit" denir.

"Medcezir" kelimesi, Ay ve Güneş'in çekim gücüne bağlı olarak okyanus sularının alçalıp, yükselmesine gelgit olayını ifade etmek için kullanılır. Bu nedenle, bu doğa olayına "medcezir" denir.

Deniz suyunun çekilmesinin birkaç nedeni vardır: 1. Gelgit (Med-Cezir) Etkisi: Ay ve Güneş'in çekim kuvveti, denizlerde su seviyesinin periyodik olarak yükselip alçalmasına neden olur. 2. Atmosfer Basıncı ve Rüzgar: Hava basıncındaki değişimler ve şiddetli rüzgarlar, deniz suyunu belirli yönlere iterek kıyılarda su çekilmesi etkisi yaratabilir. 3. Deprem ve Tsunami: Büyük depremler, deniz tabanında kaymalar veya çöküntüler oluşturarak geçici su çekilmelerine sebep olabilir. 4. Jeolojik ve Yeraltı Su Hareketleri: Deniz tabanındaki fay hatları, volkanik faaliyetler veya denizaltı heyelanları ani su çekilmelerine neden olabilir. 5. Küresel İklim Değişikliği: Küresel ısınma ve buzul erimeleri, deniz seviyesindeki değişimlere yol açarak su seviyesinin normalin dışında hareket etmesine neden olabilir.