Endokrinoloji

Miksödem, hipotiroidinin bir komplikasyonudur. Hipotiroidi, tiroid bezinin yeterince hormon üretememesi durumudur. Dolayısıyla, miksödem ve hipotiroidi aynı şey değildir; ancak hipotiroidi olan bir kişide miksödem gelişme riski vardır.

İnkretin hormonları, kan şekeri düzeylerinde azalmayı uyaran metabolik hormonlardır. İnkretin hormonlarının bazı çalışma prensipleri: İnsülin salgılanması: Langerhans adacıklarının pankreasın beta hücrelerinden kan şekerine bağımlı bir mekanizma ile insülin salgılanmasını artırırlar. Glukagon salınımı: Bazı inkretinler (örneğin, GLP-1), Langerhans adacıklarının alfa hücrelerinden glukagon salınımını inhibe eder. Mide boşalması: Mide boşalmasını azaltarak besin maddelerinin kan dolaşımına emilimini yavaşlatırlar. Besin alımı: Besin alımını doğrudan azaltabilirler. İnkretin hormonları, tip 2 diyabet ve obezite tedavisinde kullanılmaktadır.

Şeker hastalığının kesin tedavisi için başvurulması gereken doktor, hastalığın durumuna ve teşhisin kim tarafından konulduğuna bağlı olarak değişiklik gösterebilir: Aile hekimi. Dahiliye (iç hastalıkları) uzmanı. Endokrinoloji uzmanı. Diyabetoloji uzmanı. Şeker hastalığı tedavisi, kan şekeri seviyesinin kontrol altında tutulması ve komplikasyonları önlemek için yaşam tarzı değişiklikleri, ilaçlar ve insülin tedavisini içerir.

Erkek üreme sisteminde etkili olan bazı hormonlar: Folikül Uyarıcı Hormon (FSH). Lüteinleştirici Hormon (LH). Androjenler (Testosteron). Ayrıca, hipofiz bezinden salgılanan TSH (Tiroid Stimüle Edici Hormon), ACTH (Adrenokortikotropik Hormon) ve STH (Somatotropsin Hormon) gibi hormonlar da erkek üreme sistemini etkiler.

Kızlarda aşırı tüylenmenin (hirsutizm) en sık görülen nedeni androjen (erkeklik hormonu) seviyelerindeki artıştır. Androjen düzeylerinin yükselmesine ve bunun sonucu olarak da tüylenmeye neden olan durumlar: Menopoz: Bu dönemde yumurtalıklardan östrojen (kadınlık hormonu) sentezi azaldığı halde androjen sentezi devam eder ve bu durum tüylenmeye yol açabilir. Genetik faktörler: Ailede aşırı tüylenme öyküsü olan bireylerde genetik yatkınlık nedeniyle bu durum daha sık görülür. İlaç yan etkileri: Erkeklik hormonları veya androjenik özellikler gösteren ilaçlar alan kişilerde aşırı tüylenme görülebilir. Polikistik over sendromu (PCOS): Bu hastalıkta yumurtalıklarda birçok kist oluşur ve erkeklik hormonları fazla olarak üretilir. Yumurtalık tümörleri: Nadir olarak görülen androjen salgılayan yumurtalık tümörleri de aşırı tüylenmeye neden olur. Böbreküstü bezi bozuklukları: Androjenler böbreküstü bezinde de üretilir. Aşırı tüylenme durumunda bir uzmana danışılması önerilir.

2025 TUS 2. Dönem Sınavı'nın endokrinoloji soruları ve cevap anahtarı kitapçıkları, 17 Ağustos 2025 tarihinde ÖSYM'nin ais.osym.gov.tr adresinden T.C. kimlik numarası ve aday şifresi ile indirilebilir. Soruların ve cevapların telif hakları ÖSYM'ye aittir, izinsiz çoğaltılamaz, dağıtılamaz ve yayımlanamaz.

Glukagonoma sendromu, pankreasın alfa hücrelerinden kaynaklanan ve nadir görülen bir paraneoplastik fenomendir. Başlıca belirtileri: Nekrotik migratuar eritem. Diyabet. Kilo kaybı. Anemi. Stomatit, glossit, angular cheliitis. Tromboembolizm. Tanı, plazma glukagon düzeyinin yüksekliği ve tümör kitlesinin görüntüleme yöntemleriyle gösterilmesiyle konur. Tedavi genellikle cerrahi rezeksiyon, kemoterapi ve hedefe yönelik tedavilerden oluşur.

Hipoksik durumlarda hangi hormonun salındığına dair bilgi bulunamadı. Ancak, bazı hormonların vücuttaki işlevleri hakkında bilgi verilebilir. Adrenalin: Stres, korku ve şok gibi durumlarda böbreküstü bezlerinden salgılanan adrenalin, kan basıncının artması, kalp hızının artması, göz bebeklerinin büyümesi ve kan şekerinin yükselmesi gibi etkilere yol açar. Vazopressin: Böbrekleri etkileyerek vücut su dengesini sağlar. FSH (Follikül uyarıcı hormon): Hipofiz bezi tarafından salınan FSH, kadınlarda yumurta ve erkeklerde sperm üremesi ve gelişimi gibi üreme sisteminin önemli bir parçasıdır. Büyüme hormonu: Hipofiz bezinin ön kısmındaki hücreler tarafından üretilen büyüme hormonu, kemik, kas ve organların gelişiminden sorumludur.

Evet, paratiroid hormonu (PTH) kemik erimesine neden olabilir. PTH, kemiklerden kana kalsiyum salınımını artırarak kan kalsiyum seviyelerini yükseltir. Özellikle D vitamini eksikliğiyle birleştiğinde, kalsiyum emilimi daha da azalır ve kemik kaybı hızlanır. Kemik erimesi belirtileri fark edildiğinde veya yüksek PTH seviyeleri tespit edildiğinde, bir sağlık uzmanına danışmak önemlidir.

Antagonist hormonlar, aynı hedefi etkileyerek ancak zıt etkilere neden olan hormonlardır. Bazı antagonist hormon örnekleri: Adrenalin ve asetilkolin: Adrenalin kalp atış hızını ve kan basıncını artırırken, asetilkolin bu etkileri azaltır. İnsülin ve glukagon: İnsülin kan şekeri seviyelerini düşürürken, glukagon bu seviyeleri yükseltir. Paratiroid hormonu ve kalsitonin: Paratiroid hormonu kalsiyum seviyelerini yükseltirken, kalsitonin bu seviyeleri düşürür. Antagonist hormonlar, vücudun iç dengesini korumakta ve homeostazın sağlanmasında önemli bir rol oynar.

Çocuk Endokrinolojisi uzmanı Dr. Ahmet Uçar, Şişli Hamidiye Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi'nde görev yapmaktadır. Adres: Şişli Hamidiye Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Halaskargazi Cad. Etfal Sokak, Şişli / İstanbul. Telefon: (0212) 373 50 00.

Evet, endokrinoloji kilo alamama sorununa bakabilir. Kilo alamama, hormonal dengesizlikler veya tiroid problemleri gibi sağlık sorunlarından kaynaklanıyor olabilir. Kilo alamama sorununun altında yatan sağlık sorunlarının tespit edilmesi için detaylı bir sağlık kontrolü yapılması gereklidir.

Endokrinoloji ve diyabetoloji aynı değildir, ancak her iki alan da hormon ve metabolik bozuklukların tedavisi ile ilgilenir. Endokrinoloji, iç salgı bezleri, bu bezlerin fonksiyonları, salgıladıkları hormonlar, salgı bezlerinin fonksiyonlarındaki bozukluklar ve metabolizma hastalıklarının tanı ve tedavisi ile ilgilenen tıp dalıdır. Diyabetoloji, diyabet hastalıklarının tanı, tedavi ve takibi ile ilgilenen bir endokrinoloji alt dalıdır. Eğer henüz şeker hastalığı tanısı almamışsanız, ilk olarak aile hekimliği polikliniğine başvurmanız önerilir.

Konjenital adrenal hiperplazide (KAH) eksik olan hormonlar şunlardır: Kortizol. Aldosteron. Ayrıca, KAH vakalarının %90-95’inde 21-hidroksilaz enzimi eksikliği görülür.

Şeker hastalığı (diyabet) için başvurulması gereken bölüm, hastanın durumuna göre değişiklik gösterebilir: Genel dahiliye (iç hastalıkları). Endokrinoloji. Diyabetoloji. Şeker hastalığı belirtileri gözlemlendiğinde, doğru teşhis ve tedavi için bir sağlık kuruluşuna başvurulması önerilir.

Hayır, IGF (İnsülin Benzeri Büyüme Faktörü-1) ve büyüme hormonu aynı şey değildir. Büyüme hormonu (GH veya somatotropin), hipofiz bezinin ön lobundan salgılanan bir protein hormondur. IGF-1, büyüme hormonunun etkisiyle karaciğerde üretilen ve kemik ile doku büyümesine katkıda bulunan bir hormondur.

Conn sendromu tanısı için yapılan bazı testler: Kan testleri: Aldosteron ve renin düzeylerinin ölçülmesi. İdrar testi: Potasyum kaybını ve tuz dengesizliklerini belirlemek için yapılır. Görüntüleme testleri: Bilgisayarlı tomografi (BT) veya manyetik rezonans görüntüleme (MR) ile adrenal bezlerin büyümesi veya tümörlerin tespiti. Adrenal venöz kanalizasyon: Aldosteron düzeylerinin karşılaştırılması için adrenal bezlerden alınan kan örnekleriyle yapılan test. Tuz yükleme testi: Şüphede kalındığında uygulanan bir test. Conn sendromu tanısı için doğru testlerin yapılabilmesi ve uygun tedavi planının oluşturulabilmesi amacıyla bir uzmana başvurulması gereklidir.

Parathormon (PTH), vücuttaki kalsiyum ve fosfor dengesini düzenleyen bir hormondur. Düzenlediği hormonlar ve maddeler: Kalsiyum: Kemiklerden kalsiyum salınımını artırarak, böbreklerde kalsiyum geri emilimini sağlayarak ve bağırsaklardan kalsiyum emilimini artırarak kan kalsiyum seviyesini yükseltir. Fosfor: Böbreklerde fosfor atılımını artırarak vücuttaki fosfor seviyesini düşürür. D Vitamini: Böbreklerde D vitamininin aktif formunu (kalsitriol) üretimini uyarır, bu da bağırsaklardan kalsiyum emilimini artırır.

Şeker hastaları için bakılan bölümler şunlardır: Dahiliye (iç hastalıkları). Endokrinoloji. Diyabetoloji (diyabet polikliniği). Özellikle karmaşık vakalarda tedavi süreci multidisipliner olabilir ve farklı branşlardan (örneğin, göz doktoru, nörolog, nefrolog) destek alınabilir.

Ergenlik dönemi için çocuk endokrinoloji doktoruna gidilir. Çocuk endokrinoloji doktorları, çocuklardaki hormonal hastalıklar, tip 1 diyabet, boy kısalığı, büyüme hormonu eksikliği, erken ve gecikmiş ergenlik, adet düzensizliği, tüylenme fazlalığı, obezite gibi birçok hastalık grubu ile ilgilenmektedir. Aileler ergenlikle ilgili olarak öncelikle çocuk endokrinoloji doktoruna gitmelidir.