Efsane

Kaldi'nin hikayesi, popüler bir efsaneye göre, MS 850'lerde kahve'yi keşfeden Etiyopyalı keçi çobanı olarak bilinir. Rivayete göre, Kaldi otlattığı keçilerin bazı kırmızı meyveli bir çalıdan yedikten sonra daha enerjik olduklarını fark etmiş ve bu meyveleri kendisi de denemiştir.

Gelinkaya'nın taş kesilme efsanesi iki farklı versiyona sahiptir: 1. Giresun'un Çanakçı ilçesine bağlı Akköy'de anlatılan versiyona göre, bir gelin ineği otlatırken kaybolduğunu fark edince Allah'a yalvarır ve ilk dileği kabul edilerek olduğu yerde taş kesilir. 2. Ankara'nın Kızılcahamam ilçesindeki Taşlıca Köyü'nde anlatılan versiyona göre, bir gelin alayı davul ve zurna eşliğinde ilerlerken uyarılara rağmen çalmaya devam eder ve dördüncü uyarıda hepsi taş kesilir.

İskender Pala'nın "Efsane" kitabında birkaç kişi ölmektedir. Bunlar arasında Yakup Ağa ve Kral Fernando bulunmaktadır.

Kore'nin en ünlü hikayelerinden biri olarak "Heungbu ve Nolbu" masalı kabul edilir. Bu masal, iyi kalpli ve fedakar Heungbu ile kötü kalpli ağabeyi Nolbu'nun hikayesini anlatır ve Kore kültüründe önemli bir yere sahiptir.

"Sarı Köpeğin Yuvası" (The Cave of the Yellow Dog) filmi, Moğolistan kırsalında göçebe bir ailenin en küçük kızının bulduğu küçük bir köpek yavrusunu anlatıyor. Aile, köpeğin kötü şans getireceğinden korkarak ondan kurtulmasını ister, ancak kız köpeğe sahip çıkar.

Codex Gigas, 13. yüzyılda Çek Cumhuriyeti'ndeki bir Benedictine manastırında oluşturulmuş, Orta Çağ'ın en büyük el yazmalarından biridir. İçeriğinde: - Latin Vulgate İncil'i (hem Eski hem de Yeni Ahit); - Flavius Josephus'un "Yahudilerin Savaşı" ve "Yahudilerin Eski Eserleri" adlı eserleri; - Cosmas of Prague'ın "Chronica Boemorum" adlı Çek tarihi; - Isidore of Seville'in "Etymologiae" adlı ansiklopedisi; - Konstantin Africanus'un tıp kitabı; - Büyü formülleri, şeytan çıkarma ritüelleri ve azizlerin bayram günlerini listeleyen bir takvim gibi çeşitli yazılar bulunmaktadır. En bilinen özelliği, içinde yer alan şeytan tasviridir. Efsane ve komplo teorilerine göre, Codex Gigas'ın bir tekke keşişi tarafından bir gecede, şeytanla yapılan bir anlaşma sonucu yazıldığı düşünülmektedir.

10. sınıf edebiyat dersinde efsane konusu şu şekilde anlatılabilir: Efsane Tanımı: Efsaneler, bir doğa olayının, bir varlığın meydana gelişinin, doğa elemanlarından birinde olan bir değişikliğin, doğaüstü özellikler gösteren kişilerin hayatlarının olağanüstü olaylarla süslenip anlatıldığı hikâyelerdir. Özellikleri: Efsaneler, şahıs, yer ve olaylar hakkında anlatılır. Efsanelerdeki şahıs ve olaylarda olağanüstülük ağır basar. Belirli bir üslup ve biçime bağlı kalmaz, konuşma diliyle anlatılır. Kısadır ve düzyazı biçimindedir. Gerçek olmamasına rağmen gerçekmiş gibi kabul edilir. Zaman, geçmiş zamanla şimdiki zaman arasında değişir. Mekânı yaşadığımız dünyadır. Genellikle tek motif üzerine kurulur ve bu motif “şekil değiştirme” olarak görülür. Anonim halk anlatımları olup, ağızdan ağıza anlatılırken her anlatıcının özelliklerine göre değişikliklere uğrarlar. Sınıflandırılması: Dünyanın yaratılışı ve sonu ile ilgili efsaneler. Tarihî efsaneler. Tabiatüstü şahıslar ve varlıklar üzerine efsaneler. Dinî efsaneler. Örnekler: "Sarıkız Efsanesi", "Kız Kalesi Efsanesi". Ayrıca, efsane konusu YouTube'da "Destan ve Efsane | 10.Sınıf Edebiyat #2025" başlıklı video ile de işlenebilir.

Terkedilmiş köyde yaşayan kadının hikayesi hem gerçek hem de efsanevi unsurlara sahiptir. Gerçek olaylar arasında, 1960'ların ortalarında Bitlis'te yaşanan ve yeni doğan bebeklerde ciddi doğum kusurları ile köydeki garip olayların yaşandığı bir olay bulunmaktadır. Efsanevi unsurlar ise, terkedilmiş köylerin hikayelerinde sıkça yer alır ve bu tür hikayeler, toplumsal hafızada derin izler bırakan korku ve gizem unsurlarını içerir.

Pandora ve merak aynı şey değildir, ancak merak Pandora efsanesinin önemli bir temasıdır. Pandora, Yunan mitolojisinde Zeus tarafından yaratılan ilk kadındır ve ona verilen kutuda dünyadaki tüm kötülükler bulunmaktadır. Merak ise, insanın doğasında var olan ve Pandora efsanesinde kötülüğün yayılmasına neden olan bir duygudur.

Midas'ın duyma yeteneği, Apollon'dan özür dilemesi ve onu affettirmesi sonucunda geri geldi.

Atlas kıtasının yok olmasıyla ilgili bazı teoriler şunlardır: Deprem ve tsunami: Karbon testlerine göre, kıta 12.000 yıl önce şiddetli bir deprem ve depremin neden olduğu tsunami sonucunda batarak yok olmuştur. Meteor çarpması: Çok büyük bir meteorun kıta üzerinde sapmaya yol açacak bir şiddetle çarpması. Gaz odacıklarının patlaması: Kıtada yer alan gaz odacıklarının patlamalara yol açması. Bu teoriler, yaygın bir kabul görmemektedir ve arkeolojik olarak kanıtlanmamıştır. Atlantis, kurgusal bir uygarlık olduğu için yok olma nedeni de kurgusal hikayelerle açıklanmıştır.

"Beyaz Kapşonlu"nun iki farklı hikayesi bulunmaktadır: 1. Rus Ortodoks Hikayesi: "Beyaz Kukuletası Efsanesi" olarak bilinir ve ilk kez 1510 yılında keşiş Pskovlu Filotheus tarafından kaydedilmiştir. 2. Wattpad Hikayesi: "Bir Seri Katil Ve Aşkı - Beyaz Kapşonlu" adlı hikayede, bir genç kızın bıçaklanması ve beyaz kapşonlu bir adamın ortaya çıkması anlatılmaktadır.

Salur Kazan’ın esir düşmesi ve kurtuluşu hikayesi, Dede Korkut Hikayeleri’nden “Salur Kazanın Tutsak Olup Oğlu Uruz'un Çıkarması” adlı öyküde yer almaktadır.

"Slender Man" (2018) filmi, internet lore'unda yer alan Slender Man efsanesinden uyarlanmıştır. Konu özeti: Massachusetts'teki küçük bir kasabada dört arkadaş, Slender Man'in gerçek olup olmadığını merak eder ve onu çağırmak için bir ritüel gerçekleştirirler. Filmde, Slender Man'in kurbanlarını kaçırdığı ve zihinlerine girerek onları delirttiği hikayesi işlenir.

Asklepion'da yılanların bulunmasının nedeni, bir efsaneye dayanmaktadır. Bu efsaneye göre, derdine deva aramak için Asklepion'a gelen bir hasta, girişte iki yılanın bir taş oyuğunun içinden süt içtiğini ve sütü zehirleri ile karıştırıp taşa geri boşalttığını tesadüfen görür. Yılan zehrinin şifa verici yönünü ortaya çıkmasıyla Antik Çağ'ın ünlü hekimi Bergamalı Galen, Asklepion'un sembolünün çifte yılan olmasına karar verir. Ayrıca, Asklepios kültüne göre hekimler, tıpkı bir yılan gibi dilsiz olacak ve hastalarının sırlarını kimseye söylemeyeceklerdir. Yılan, hem pozitif hem de negatif anlamlarıyla çift yönlü bir güç olarak, tarih boyunca farklı kültürlerde koruyucu ve iyileştirici olduğu kadar yok edici ve tehlikeli bir sembol olarak da öne çıkmıştır.

General Meng Yi karakteri, "Efsane" (The Myth) adlı 2005 yapımı Hong Kong filminde yer almaktadır.

Sarıkız'ın hikayesi iki farklı efsaneye dayanmaktadır: 1. Sarıkız Maden Suyu Efsanesi: 1800'lü yılların başından beri şifa kaynağı olarak bilinen bir kaynak hakkında yazılan efsanelerden biridir. 2. Kazdağları Efsanesi: Bu efsaneye göre, Sarıkız, Çanakkale'nin Ayvacık ilçesinde yaşamış, annesini küçük yaşta kaybettikten sonra babasıyla birlikte Kazdağları'nın eteklerindeki Güre Kavurmacılar Köyü'ne yerleşmiş.

Adıyaman'daki dağın isminin neden Nemrut olduğuna dair bilgi, Kommagene Kralı I. Antiochos'un M.Ö. 62 yılında dağın tepesine kendi mezar-tapınağının yanı sıra, birçok Yunan ve Pers tanrısının heykellerini yaptırmasına dayanmaktadır. Kral Antiochos, bu heykellerle her yıl gün doğumunu veya batımını izlemek isteyen insanlar için eşsiz bir miras bırakmıştır. Dağın resmi adı Nemrut Dağı Milli Parkı'dır.

Narkissos'un hikayesi, Yunan mitolojisinde geçen ve narsisizm kavramının kökeni olarak kabul edilen bir efsanedir. Özeti şu şekildedir: Narkissos, Kephisos adlı nehir tanrısı ile Liriope adında bir nimfanın oğludur. Bir gün Narkissos, Echo adında bir periye aşık olur. Echo, yaşadığı aşk acısı nedeniyle günden güne eriyip gider ve sonunda ölür. Bir gün Narkissos, susamış ve halsiz bir şekilde bir nehir kenarına gelir. Narkissos'un ölümünden sonra, suda gördüğü nergis çiçekleri onun tutkusunu ve yansımasına olan aşkını simgeler hale gelir.

Kız Kulesi'nde kızların kalmasının nedeni, çeşitli efsanelere göre onları korumak ve güvende tutmak için yapılan uygulamalardır. Bazı efsaneler: 1. Yılan ve Kahin Efsanesi: Bizans krallarından birinin kızı, 18 yaşına geldiğinde bir yılan tarafından sokularak öleceği kehaneti üzerine, babası tarafından denizin ortasındaki kuleye kapatılmıştır. 2. Leandros ve Hero Efsanesi: Birbirine aşık olan iki genç, Hero'nun kuleye gönderdiği sinyallerle buluşurken, bir başkasının Hero'ya aşık olup kulenin ışıklarını söndürmesi sonucu Leandros'un boğulması ve Hero'nun da kendini kuleden atması nedeniyle kızlar kuleyle ilişkilendirilmiştir. 3. Battal Gazi Efsanesi: İstanbul'u kuşatan Battal Gazi, Üsküdar Tekfuru'nun kızını kaçırmış ve kuleye kapatmıştır.