BilişselBeceriler

Kritik düşünme, bilgileri sorgulama, analiz etme, değerlendirme ve sonuç çıkarma yeteneğidir. RIT kısaltmasının kritik düşünme ile doğrudan bir ilişkisi bulunmamaktadır.

7. sınıf düzeyinde görsel okuma yapmak için aşağıdaki adımlar izlenebilir: 1. Görseli Tanıma ve Anlama: Görselin içeriğini, biçimini ve anlamını belirlemek için dil kullanılır. 2. Görsel Kodlarını Keşfetme: Görseldeki renkler, semboller ve diğer öğeler incelenerek yazarın vermek istediği mesaj, duygu veya bilgi çıkarılır. 3. Yorumlama: Görselin ne anlattığını ve neleri düşündürdüğünü sorgulamak, yorumlayıcı okuma ve anlamı araştırmayı içerir. Ayrıca, kroki okuma ve haritaları yorumlama gibi beceriler de görsel okuma kapsamında yer alır.

Mantıksal düşünme becerileri, sorunları tanıma, onları ayrı ayrı parçalara ayırma ve kendi başına çözümler geliştirme yeteneğidir. Bu beceriler şunları içerir: 1. Problemlere Sistematik Yaklaşım: Günlük hayatta karşılaşılan sorunlara sistematik bir şekilde yaklaşmak. 2. Eleştirel Sorular Sormak: Durumları daha eksiksiz görmek ve daha mantıklı bir şekilde değerlendirmek için sorular sormak. 3. Veri Toplama ve Analiz: Bilgilerin dikkatlice toplanması, küçük birimlere ayrılarak daha derinlemesine analiz edilmesi. 4. Yaratıcı Hobiler: Beynin sağ yarımküresini kullanarak yaratıcı faaliyetlerde bulunmak, bu da mantıksal düşünmeyi teşvik eder. 5. Strateji Oyunları: Satranç, dama gibi oyunlar oynamak, düşünme sürecini geliştirir. Bu beceriler, eğitim, iş hayatı ve günlük yaşamda başarıya ulaşmak için önemlidir.

MOXO raporu, dikkat, dürtüsellik, hiperaktivite ve zamanlama gibi bilişsel becerileri değerlendiren dört ana bileşen üzerinden yorumlanır. Bu bileşenler şunlardır: 1. Dikkat Skoru: Görevleri doğru ve süresinde tamamlama düzeyini gösterir. 2. Zamanlama Skoru: Yanıtların ne kadar doğru zamanda verildiğini ölçer. 3. Dürtüsellik Skoru: Hatalı ama hızlı tepkilerin sıklığını değerlendirir. 4. Hiperaktivite Skoru: Ekran dışında yapılan gereksiz hareketlerin miktarını belirler. Rapor, ayrıca kişinin kendi yaş ve hemcinslerine göre dikkat, hiperaktivite, dürtüsellik ve zamanlama bakımından durumunu gösteren bir Kişi Profili de içerir. Yorumlama süreci, psikolog, psikiyatrist veya nöropsikolog gibi uzman kişiler tarafından yapılmalıdır.

RIT'de (Dört Katlı Düşünme Modeli) dört temel düşünme biçimi kullanılır: eleştirel, yaratıcı, özenli ve umutlu düşünme.

Zaman ve kronoloji algılama, zamanı ve olayların sıralanışını anlama yeteneği olarak tanımlanır. Bu beceri, aşağıdaki alt becerileri içerir: - Zamanı ayırt etme: Geçmiş, şimdi ve gelecek gibi farklı zaman dilimlerini ayırt edebilme. - Kronolojik sıralama: Olayları oluş sırasına göre sıralayabilme. - Zaman şeridi oluşturma: Olayları bir zaman çizelgesi üzerinde görsel olarak temsil edebilme. - Zaman kavramlarını anlama: Yıl, ay, gün, saat gibi zaman birimlerini ve bunların arasındaki ilişkileri anlayabilme. Zaman ve kronoloji algısı, tarih, sosyal bilgiler, edebiyat ve fen bilimleri gibi birçok alanda önemlidir.

Reaksiyon zamanı ölçümü önemlidir çünkü bu, bireyin uyarana ne kadar hızlı tepki verebildiğini gösterir ve çeşitli alanlarda performansı etkiler. Önemli olduğu bazı alanlar: - Sürüş: Hızlı reaksiyon süresi, ani tehlikelere karşı güvenli sürüş sağlar. - Spor: Sporcular için hızlı refleksler, oyun performansını ve rakiplere karşı tepki verme yeteneğini artırır. - Oyunlar: Özellikle e-sporlarda, milisaniyelik kararlar vermek rekabet avantajı sağlar. - Sağlık: Reaksiyon süresi, Parkinson hastalığı veya DEHB gibi durumların erken belirtilerini tespit etmek için kullanılabilir. Ayrıca, reaksiyon zamanı ölçümü, bireyin bilişsel ve motor becerilerini değerlendirmek ve geliştirmek için de kullanılır.

Genel yetenek ve genel kültür arasındaki farklar şunlardır: 1. Genel Yetenek: Bireyin problem çözme, mantıklı düşünme, analiz yapma, soyut düşünme gibi bilişsel becerilerini ifade eder. 2. Genel Kültür: Bireyin sahip olduğu geniş bilgi dağarcığını kapsar ve tarih, coğrafya, sanat, bilim, sosyal bilgiler, güncel olaylar gibi çeşitli alanları içerir.

Eleştirel düşünme, bir fikir veya yargı oluşturmak için aktif bilgi toplama ve analiz etme sürecidir. Bu süreç, aşağıdaki unsurları içerir: - Analiz: Bir şeyi incelemek ve yorumlamak. - İletişim: Düşünceleri ve sonuçları etkili bir şekilde paylaşmak. - Yaratıcılık: Yenilikçi çözümler üretmek ve farklı açılardan bakmak. - Açık fikirlilik: Yargısız ve önyargısız düşünebilmek. - Problem çözme: Sorunları anlamak, çözüm bulmak ve sonuçları değerlendirmek. Eleştirel düşünme, günlük hayatta, eğitimde ve iş dünyasında daha iyi kararlar almak için önemli bir beceridir.

Beyin tümörleri, çeşitli bilişsel becerileri etkileyebilir: 1. Hafıza ve Konsantrasyon: Tümörler, hafıza kaybı ve konsantrasyon güçlüğü gibi bilişsel bozukluklara yol açabilir. 2. Problem Çözme: Bireyler, problem çözme yeteneklerinde zorluklar yaşayabilir. 3. Kişilik Değişiklikleri: Davranış ve ruh halinde değişiklikler, sinirlilik hali veya duygusal patlamalar gözlemlenebilir. 4. Denge ve Koordinasyon: Motor becerilerde bozulma, dengesizlik ve ince motor becerilerle ilgili sorunlar ortaya çıkabilir. Bu belirtiler, tümörün konumuna ve büyüklüğüne bağlı olarak değişebilir. Erken teşhis ve tıbbi müdahale, bilişsel fonksiyonların korunması için hayati öneme sahiptir.

Bilişsel beceri eğitimi süresi, programın içeriğine ve uygulamasına göre değişiklik gösterebilir: 1. Teke Tek Koçluk & Eğitim Merkezi'nde bilişsel beceri programı, 10 haftalık bir süre zarfında, haftada bir veya iki kez gerçekleştirilen oturumlarla uygulanır. 2. "Bilişsel Becerilere Hazırlık" modülü Öztay Eğitim Kurumları'nda 100 ders saati olarak belirlenmiştir. 3. Forbrain Beyin Eğitimi Programı ise 12 hafta sürer ve her hafta 1'er saatlik iki oturum içerir.

Wechsler Zeka Testi (WISC-R), çocukların ve yetişkinlerin bilişsel becerilerini ölçmek için iki ana bölüm içerir: 1. Sözel Bölüm: Kelime dağarcığı, anlama, mantıksal düşünme ve problem çözme gibi sözel yetenekleri ölçer. 2. Performans Bölümü: Görsel-mekansal becerileri, el-göz koordinasyonunu ve soyut düşünmeyi değerlendirir.

2 yaşındaki çocuklar, çeşitli kavramlar ve beceriler kazanmaya başlarlar: 1. Dil ve İletişim: 50-100 kelime kullanabilir ve basit cümleler kurabilirler. 2. Motor Beceriler: Kaba motor becerilerde (koşma, zıplama) ve ince motor becerilerde (kalem tutma, bloklarla oynama) gelişim gösterirler. 3. Sosyal ve Duygusal: Paylaşma, sırayla bekleme ve diğer çocuklarla basit oyunlar oynama gibi sosyal beceriler geliştirirler. 4. Günlük Yaşam: Temizlik alışkanlıkları (el yıkama, diş fırçalama) ve kendi başına giyinme gibi günlük yaşam becerilerini öğrenirler. 5. Bilişsel Beceriler: Şekilleri, renkleri ve nesneleri kategorilere ayırma, basit problem çözme ve hayal gücü geliştirme gibi bilişsel beceriler kazanırlar.

Duyusal regülasyon, bireyin duygularını fark etme, anlama, yönetme ve uygun şekilde ifade etme becerisi olarak tanımlanır. Temel bileşenleri: - Duygu farkındalığı: Kendi duygularını tanımak ve onları anlamlandırabilmek. - Duygu kabulü: Hissedilen duyguları yargılamadan kabul etmek ve onlarla mücadele etmemek. - Duygu yönetimi: Duyguları sağlıklı yollarla yönlendirmek ve ani tepkiler vermekten kaçınmak. - Duyguları uygun ifade etme: Hislerini bastırmadan, karşı tarafa yapıcı ve sağlıklı bir şekilde aktarabilmek. Duyusal regülasyon becerileri, stresle başa çıkma, sağlıklı ilişkiler kurma ve genel yaşam kalitesini artırma gibi alanlarda önemli rol oynar.

Dot to dot oyunu, yani "noktaları birleştir" oyunu, eğlenceli ve öğretici bir aktivite olarak çeşitli amaçlar taşır: 1. Görsel Algıyı Geliştirir: Oyuncuların gizli bir resmi ortaya çıkarmak için noktaları birleştirmesi, görsel algıyı ve dikkat konsantrasyonunu artırır. 2. Bilişsel Becerileri Teşvik Eder: Problem çözme, mantıksal düşünme ve el-göz koordinasyonu gibi bilişsel becerileri geliştirir. 3. Sanatsal İfade: Farklı temalardaki illüstrasyonları birleştirerek sanatsal bir ifade sunar. 4. Eğitim Amaçlı Kullanım: Genç öğrencilere sayıları ve sayısal düzeni öğretmek için kullanılabilir.

Hayvanların matematiksel becerileri çeşitli türlerde kendini gösterir: 1. Arılar: Doğadaki en matematiksel hayvanlardan biridir. 2. Kargalar: Araçları ve aletleri kullanarak matematiksel problemleri çözebilirler. 3. Sıçanlar: Labirentleri çözmek için matematiksel becerilerini kullanırlar. 4. Filler: Mükemmel bir hatırlama ve mekansal yönlendirme becerilerine sahiptirler, kilometrelerce uzaktaki su kaynaklarına ulaşabilirler. 5. Primatlar: Özellikle bonobo ve şempanzeler, sayıları tanıyabilir ve belirli sayıda nesnenin sayısını tahmin edebilirler. 6. Balıklar: Lepistesler, yiyecek miktarları hakkında yargıda bulunma yeteneğine sahiptir. 7. Yunuslar: Miktarları ayırt edebilir ve sayısal sıralama yapabilirler.

Üst düzey düşünme becerileri, Bloom'un bilişsel alanın altı aşaması temelinde şu şekilde sınıflandırılabilir: 1. Bilgi: Bilginin hatırlanması veya anlaşılması. 2. Kavrama: Anlama, çevirme, başka sözcüklerle anlatma, yorumlama yeteneği. 3. Uygulama: Bilgiyi kullanma ve bir ortamdan diğerine transfer etme. 4. Analiz: Ayrıntıları saptama ve bir durumun parçalarını ayrıştırma yeteneği. 5. Sentez: Parçaları birleştirerek büyük resmi oluşturma. 6. Değerlendirme: Bir değeri veya bilgiyi uygun kriterler kullanarak sorgulama.

Çok yönlü düşünme becerisi, ıraksak düşünme olarak da bilinir ve olaylara farklı açılardan bakmayı gerektiren bir düşünme biçimidir. Bu beceri, karmaşık durumları analiz edebilme, mantıklı çıkarımlar yapabilme ve olayları çeşitli perspektiflerden değerlendirebilme yeteneklerini kapsar.

Okuma becerisi ve dinleme becerisi aynı değildir, ancak birbirleriyle ilişkilidir. Okuma becerisi, yazılı bir metni sesli veya sessiz bir biçimde çözümleme ve anlama sürecini içerir. Dinleme becerisi ise, anlamlı bilgilerin başka kişilerden veya başka ses araçlarından duyularak anlaşılması eylemidir.

Üst düzey bilişsel beceriler, Bloom'un taksonomisine göre altı ana kategoriye ayrılır: 1. Bilgi: Bilginin hatırlanması veya anlaşılması. 2. Kavrama: Anlama, çevirme, başka sözcüklerle anlatma veya yorumlama yeteneği. 3. Uygulama: Bilgiyi kullanma ve bir ortamdan diğerine transfer etme. 4. Analiz: Ayrıntıları saptama ve bir durumun veya bilginin parçalarını ayrıştırma ve bulma. 5. Sentez: Büyük resmi oluşturmak için parçaları birleştirme. 6. Değerlendirme: Bir değeri veya bilgiyi uygun kriterler kullanarak sorgulama. Ayrıca, üstbilişsel beceriler de üst düzey bilişsel beceriler arasında yer alır ve bu beceriler, kişinin kendi düşüncelerini fark etmesi ve zihinsel süreçleri kontrol edebilmesi ile ilgilidir.