Aşılar

12 yaş aşısı olarak belirtilen aşı, Tdap (Tetanoz, Azaltılmış Difteri, Azaltılmış Boğmaca) aşısı olabilir. Bu aşı, özellikle 10-12 yaş arası gençlere önerilir ve 10-12 yıl koruma sağlar. Diğer bir aşı ise HPV (İnsan Papilloma Virüsü) aşısı olabilir. Bu aşı, rutin olarak 11-12 yaşlarında önerilir ve ilk aşılamada 9-14 yaş arasındaysanız 2 veya 3 dozluk seri olarak uygulanır. Aşıların koruma süresi, aşıya ve kişinin bağışıklık durumuna göre değişiklik gösterebilir. En doğru bilgi için bir sağlık uzmanına danışılması önerilir.

Konjüge aşılar, 2. aydan itibaren uygulanmaya başlanır ve 12. ayda son dozu yapılır.

Kedi alerji aşısı, etkisini genellikle 6 ay içinde gösterir.

Hayvanlara yapılan bazı aşıların isimleri şunlardır: 1. Sığır Vebası Aşısı: Her yaştaki hayvana uygulanabilir. 2. Şap Aşısı: Şap virüsü kullanılarak yapılan aşı. 3. Şarbon Aşısı (Anthraks Aşısı): Özellikle ilkbahar aylarında uygulanır. 4. Brucella Aşısı: 4 veya 8 aylık dişi danalara uygulanır. 5. Enterotoksemi Aşısı: Sığırlarda deri altına veya kas içi yolla uygulanır. 6. Leptospiroz Aşısı: Kas içine veya deri altına 2 cc olarak uygulanır. 7. Pastörella Aşısı: Hastalığın görüldüğü yerlerde mevsim vakti gelmeden önce yapılır. 8. Septicemia Neonatorum Aşısı: Gebe hayvanların doğumuna 3 ay kala uygulanır. 9. Yanıkara Aşısı: Sağlıklı hayvanların omuz gerisi derisi altına uygulanır. 10. IBR Aşısı: Her yaştan hayvana uygulanabilen bir aşıdır.

İİL kısaltmasının iki farklı anlamı olabilir: 1. International Institute for Learning (Uluslararası Öğrenme Enstitüsü): Proje yönetimi, liderlik, çeviklik ve inovasyon gibi konularda eğitim ve danışmanlık hizmetleri sunan bir organizasyondur. 2. Indian Immunologicals Limited (Hint İmmünolojikler Limited): Hindistan merkezli bir biyoteknoloji şirketidir ve veteriner ve insan aşıları geliştirmektedir.

Varicella (suçiçeği) aşısının koruyuculuğu çoğu bireyde ömür boyu sürer. Ancak, bazı durumlarda aşının koruyuculuğu 20-30 yıl gibi daha kısa bir süre için de geçerli olabilir.

Hayvanlara şarbon aşısı, şarbon hastalığının sık görüldüğü bölgelerde özellikle ilkbahar aylarında uygulanır.

Mantar aşısı, kedileri mantar enfeksiyonlarına karşı koruyabilir. Ancak, mantar aşısının %100 koruma garantisi yoktur ve %20 oranında ciddi bir risk devam eder. Kedinizin aşı takvimi ve ihtiyaçları için bir veteriner hekime danışmanız önemlidir.

K99 aşısı, gebe inek, koyun ve keçilere doğumdan 1 ay önce tek doz olarak uygulanır. Clostridium perfringens tip C enterotoksemi'lerine karşı ise 21 gün arayla iki kez uygulanır ve daha sonraki her doğum öncesi tek doz olarak tekrarlanır.

Evde beslenen kediler aşılanmalıdır çünkü aşılama, kedilerin sağlığını korumak ve çeşitli hastalıklara karşı bağışıklık kazanmalarını sağlamak için en etkili yöntemdir. Aşılamanın faydaları şunlardır: - Potansiyel olarak yaşamı tehdit eden hastalıklara karşı koruma: Feline distemper, herpesvirus ve calicivirus gibi hastalıklar hızla yayılabilir ve ciddi rahatsızlıklara yol açabilir. - Hastalıkların yayılmasını önleme: Aşılanmamış kediler, bazı enfeksiyonların taşıyıcısı olabilir ve temas ettikleri diğer kediler için tehdit oluşturabilir. - Zoonotik hastalıkların önlenmesi: Bazı kedi hastalıkları insanlara bulaşabilir, bu nedenle kedilerin aşılanması hem evcil hayvan hem de toplum için daha sağlıklı bir çevreye katkıda bulunur. Kedilerin aşı takvimi, veteriner hekim tarafından belirlenmeli ve düzenli olarak takip edilmelidir.

18 ayda yapılması gereken aşılar arasında 5'li karma aşının son dozu, Hepatit A aşısının ilk dozu ve çocuk felci aşısının ikinci dozu bulunur. Bu aşıların yapılmamasının sonuçları şu şekilde olabilir: 5'li karma aşının son dozunun yapılmaması, dozların tamamlanmamış olmasına ve tam korumanın sağlanamamasına yol açar. Hepatit A aşısının ilk dozunun yapılmaması, bebeği karaciğer iltihabına neden olan Hepatit A hastalığına karşı korumasız bırakır. Çocuk felci aşısının ikinci dozunun yapılmaması, bu bulaşıcı hastalığa karşı riski artırır. Aşıların zaman aralıklarının geçmemesi, bebeğin sağlıklı bir şekilde büyümesi ve bağışıklık sisteminin güçlenmesi için önemlidir. Aşı takvimi ve uygulama kararları için bir doktora danışılması önerilir.

Guillain Barre sendromu (GBS), hepatit B aşısı ve diğer bazı aşıların ardından nadiren görülebilen bir komplikasyondur. Ayrıca, çiçek, difteri, tetanoz, boğmaca, kabakulak, kızamıkçık, polivan pnomokok ve influenza aşıları da GBS ile ilişkilendirilmiştir.

Afrika seyahatinde sıtma aşısı zorunlu değildir, ancak bazı Afrika ülkelerine seyahat ederken sıtmaya karşı aşı olunması önerilir. Sıtma riski olan bölgelere seyahat edilecekse, sivrisinek ısırıklarından korunma önlemlerine ilave olarak, doktor önerisiyle Meflokin, Atovaquone/Proguanil veya Doksisiklin gibi ilaçların kullanılması önerilir. Seyahat edilecek ülkeye göre aşı gerekliliklerini öğrenmek için Türkiye Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü'ne bağlı seyahat sağlığı merkezlerinden bilgi alınabilir.

Hepatit A aşısı 30 yaşından sonra da yapılabilir. Bu aşı, yaş sınırı olmaksızın rutin aşı takvimi içerisinde yer alır ve iki doz halinde uygulanır.

Verem aşısından sonra kızarıklık genellikle 15-20 gün içinde kaybolur.

2. ay aşısı sonrası ateş yükselmesi, bazı bebeklerde görülebilen bir yan etkidir. 2. ay aşısı sonrası ateş yükselmesi durumunda, ateş 38 derecenin üzerine çıkarsa bir uzmana başvurulmalıdır. Her durumda, aşı öncesi ve sonrası olası yan etkiler hakkında bir sağlık uzmanına danışılması önerilir.

Aralık ayında genellikle aşı yapılmaz. Ancak, bazı aşıların belirli aylarda yapılması gerektiği durumlar vardır. Örneğin, Hepatit A aşısı 18. ayın sonunda ilk doz olarak yapılır ve ikinci dozu 24. ayın sonunda uygulanır. Özetle: - Hepatit A aşısı: 18. ay sonunda ilk doz, 24. ay sonunda ikinci doz. Aralık ayında yapılması gereken başka bir aşı bulunmamaktadır. Aşı takvimi hakkında daha fazla bilgi için bir sağlık uzmanına danışılması önerilir.

DaBT-İPA-Hib aşısı, 5 yaş ve altındaki tüm çocuklar için uygundur. 6 yaş ve üzeri çocuklarda ise sadece risk faktörleri bulunanlara (örneğin, orak hücreli anemi, splenektomi) aşı uygulanır.

Bebeklerin sağlıklı büyümesi için yapılması gerekenler şunlardır: 1. Beslenme: Bebekler için en iyi besin anne sütüdür. 2. Aşılar: Bebeklerin bağışıklık sistemlerini güçlendirmek ve enfeksiyonlardan korunmak için önerilen aşıları yaptırmak önemlidir. 3. Uyku Düzeni: Bebeklerin yeterli uyku almaları ve güvenli bir uyku ortamında bulunmaları sağlanmalıdır. 4. Temizlik: Bebeklerin alt değiştirme ve banyo sonrası hijyenik bir şekilde temizlenmesi gereklidir. 5. Rutin Sağlık Kontrolleri: Bebeklerin düzenli olarak doktor ziyaretleri yapılmalı ve gelişimleri izlenmelidir. 6. Oyun ve Uyarıcılar: Bebeklerin zihinsel ve fiziksel gelişimi için uygun oyuncaklar ve uyarıcı aktiviteler sağlanmalıdır. 7. Zararlı Alışkanlıklardan Kaçınma: Sigara, alkol ve bazı ilaçların kullanımı kesinlikle bırakılmalıdır. 8. Sevgi ve İlgi: Bebeklerin duygusal ihtiyaçlarına cevap vermek, sevgi ve ilgi göstermek çok önemlidir.

Hepatit-B aşısının yan etkileri genellikle hafif ve geçicidir. En sık görülen yan etkiler şunlardır: Aşı yapılan bölgede ağrı, şişlik, kızarıklık ve ısı artışı; Ateş ve huzursuzluk; Baş ağrısı veya baş dönmesi; Kasıklarda veya eklemlerde ağrı. Daha nadir görülen yan etkiler arasında alerjik reaksiyonlar yer alır ve bu durumlar ciddi olabilir. Aşı sonrası herhangi bir ciddi yan etki hissedildiğinde derhal tıbbi yardım alınmalıdır.