Samsun Kalesi'nin eski hali şu şekildeydi: Konum: Kale, bugünkü Samsun kentinin kökenini oluşturan bir noktada, Saathane Meydanı'ndan bedestene, deniz kıyısında ise Ziraat Bankası Özel İşlem Merkezi'nin bulunduğu alandan Büyük Camii'nin bulunduğu alana kadar uzanmaktaydı. Kapılar: Kalenin batı, doğu ve sahile açılan Kumkapı adlı üç adet kapısı vardı. Yükseklik: Kale surlarının yüksekliği deniz tarafında sekiz metre, karaya bakan kısımlarda ise altı metre idi. Güçlendirme: Karadeniz'in şiddetli dalgalarına dayanabilmesi için deniz kısımlarına bakan surlar, her on iki adımda bir yapılan mahmuzlar ile güçlendirilmişti. Yapılar: Kale içerisinde yüzlerce ev, dükkân, iki mescit ve bir cami bulunmaktaydı. Evliya Çelebi, 1640 yılında Samsun'u ziyareti sırasında kale hakkında "çevresi 5.000 adım, 70 kulesi, 2.000 mazgalı ve kapısı ile 'leb-i derya da şadâdi bina bir sengin âbâd idi" şeklinde bahsetmiştir. Samsun Kalesi, 1869 Büyük Samsun Yangını'ndan sonra taşlarının fakir halk tarafından kullanılması nedeniyle 1900'lerin başında tamamen ortadan kaldırılmıştır.