Refik Halit Karay'ın "Bugünün Saraylısı" adlı romanında, modernleşme sürecinin bireysel ve toplumsal düzeyde yarattığı etkiler anlatılmaktadır. Romanda ele alınan bazı konular: Kültürel değerlerden uzaklaşma: Bu durum, yozlaşma ve aidiyet problemlerine yol açmaktadır. Bireysel ve toplumsal çözülme: Aşk, kıskançlık gibi bireysel duygu ve yönelimler, bu çözülmeyi derinleştirmektedir. Maddi değerlere bağlılık: Ayşen'in, maddi değerlere önem vermesi nedeniyle duygusal olarak hüsrana uğraması. Yazar, bu temaları eleştirel bir bakış açısıyla sunarken, geleneksel olanın önemini ve değerini vurgulamaktadır.