Cümleler, çeşitli özelliklerine göre dört ana başlık altında incelenir: 1. Yüklemin Türüne Göre Cümleler: Yüklemlerin isim soylu ya da fiil olma durumlarına göre ikiye ayrılır. - İsim (Ad) Cümlesi: Yüklemi isim ya da isim soylu (sıfat, zamir, zarf, edat...) olan cümlelerdir. - Fiil (Eylem) Cümlesi: Yüklemi çekimli fiil olan cümlelerdir. 2. Yüklemin Yerine Göre Cümleler: Yüklemin cümlenin başında, sonunda ya da ortasında bulunmasına göre oluşan cümle türleridir. - Kurallı (Düz) Cümle: Yüklemi cümlenin sonunda olan cümlelerdir. - Devrik Cümle: Yüklemi cümlenin başında ya da ortasında olan cümlelerdir. 3. Anlamına Göre Cümleler: İş, oluş, hareket, durum bildiren cümleler; bildirdikleri yargıya göre farklı anlamlar ifade eder. - Olumlu Cümle: İşin, oluşun, eylemin yapıldığını, yapılacağını veya yapılıyor olduğunu bildiren cümlelerdir. - Olumsuz Cümle: Yükleminde bir olumsuzluk unsuru bulunduran cümlelerdir. 4. Yapısına Göre Cümleler: Cümledeki yargı bildiren sözcük sayısı, o cümlenin yapısını belirler. - Basit Cümle: Tek bir yargıdan (yüklemden) oluşan, içinde fiilimsi bulunmayan cümledir. - Birleşik Cümle: Bir temel cümle ile onun anlamını tamamlayan en az bir yan cümlecikten oluşan cümledir.