İyonlaşma enerjisi ve iyon oluşumu arasındaki ilişki şu şekilde açıklanabilir: İyonlaşma enerjisi, bir atomun gaz halindeyken en dıştaki elektronunu koparmak, yani onu bir iyona dönüştürmek için gereken minimum enerjidir. İyon oluşumu ise, bir atomun elektron kaybetmesi veya kazanması sonucu yüklü bir parçacık (iyon) haline gelmesi sürecidir. Dolayısıyla, iyonlaşma enerjisi, iyon oluşumunun temel bir bileşenidir: yüksek iyonlaşma enerjisine sahip bir atom, elektronunu daha zor koparır ve bu da onu daha kararlı ve reaktif olmayan bir iyon haline getirir.