Manuel insan gücü, bir işin veya işlemin makineler veya otomatik sistemler yerine insan gücüyle, yani elle yapılmasını ifade eder. Manuel kelimesi, Fransızca "manuel" kelimesinden türetilmiş olup, Latince "manus" (el) kelimesine dayanır. Manuel insan gücünün kullanıldığı bazı alanlar: Üretim, tarım ve zanaat işleri. Manuel aletler ve ekipmanlar (tornavida, çekiç, el testeresi gibi araçlar). Manuel araçlar (insan gücüyle çalışan, motor veya elektrik kullanmayan araçlar). Manuel işlemler (bir yazılımda veya makinede otomatik işlem yerine, bir kişinin el ile müdahale ettiği işlemler).