Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Akla Takılanlar" adlı programda moderatör Açelya Akkoyun, biyokimya ve anti-aging uzmanı Dr. Ayşegül Çoruhlu ile uzun ve sağlıklı yaşamak konusunda kapsamlı bir sohbet gerçekleştiriyor.
- Video, biyolojik yaş, uyku düzeni, sirkadiyen ışık döngüsü, vitamin D, beslenme, sindirim, pankreas, enzimler ve metabolizma gibi konuları ele alıyor. Program boyunca sağlıklı yaşam için temel alışkanlıklar, kilo kontrolü ve uzun ömür için bilimsel öneriler sunuluyor.
- Videoda ayrıca çiğneme hızının beslenme üzerindeki etkisi, uyku kalitesi, nefes alma alışkanlıkları ve elektronik kullanımının sınırlanması gibi pratik tavsiyeler de paylaşılıyor. Konuşmacı, sağlıklı beslenmenin temel taş olduğunu ve günlük yaşamda uygulanabilecek basit kuralların önemini vurguluyor.
- 00:15Uzun ve Sağlıklı Yaşamak
- Biyokimya ve anti-aging uzmanı Dr. Ayşegül Çoruhlu, uzun yaşamanın sırlarını anlatıyor.
- Uzun ve sağlıklı yaşamak için neler yapılması gerektiği, nelerin faydalı olduğu ve nelerin düzeltilmesi gerektiği konuları ele alınıyor.
- 01:34Biyolojik Yaş ve Takvim Yaş
- Biyolojik yaş, takvim yaşından farklı olabilir çünkü genetik faktörler dışında yaşam tarzı da etkili olabilir.
- İkiz kardeşlerin biri sigara içiyorsa öbürü içmiyorsa, genetiklerine rağmen yaşlanma hızları farklı olabilir.
- Yaşlanma hızını yavaşlatmak mümkün olabilir.
- 02:28Hücrelerin Yenilenmesi
- Doğduğumuzda annemizin karnından çıktığımız iki hücreden başlayıp, her gün yeni hücrelerle yenileniyoruz.
- Cildimizde, bağırsaklarımızda geçen haftaki hücreler yok, hepsi yenileriyle yer değiştiriyor.
- Yeni gelen hücrelere en iyi yaşam şartlarını, beslenmeyi ve uykuyu verirsek, daha uzun vade sağlık ve dinçlik sağlayabiliriz.
- 03:56Uyku ve Yenilenme
- İnsan biyolojisinin istediği uyku saati gece onbirde, serin bir odada ve mümkünse aç olarak uykuya yatmak.
- Doğru uyku, eskimiş hücrelerin tespit edilip yok edilip yerine yeni kök hücrelerin getirilmesini sağlar.
- Yanlış ve geç kalınmış bir yatma halinde, uykuda yenilenme işlemi yarı yarıya zaman verilir ve hücrelerin de yorulduğu için temizlik ve yenilenme işlemi zorlaşır.
- 05:44Sağlık ve Biyolojik Ritim
- Neuralink gibi teknolojiler üst model insan yapmaya çalışıyor, biz de sağlıkla ilgili doğru bildiklerimizi uygulayarak sağlıklılığın üst modeline geçmeye çalışmalıyız.
- Biyolojik ritim, varoluşun en temel mekanizmasıdır; bitkiler güneşe döner, hayvanlar göç yolları belirler, insanlar da güneşin döngüsüyle uyum yakalayarak hayatta kalmıştır.
- Biyolojik ritimle uyum sağlamadığımızda (gece geç yattığımızda) insülin, kortizol ve melatonin gibi hormonlar bozulur ve bu durum yıllar sonra sağlık sorunlarına yol açabilir.
- 07:59Sirkadiyen Işık Döngüsü
- Sirkadiyen ışık döngüsü guruları modeline geçmemiz ve bunu kovalamak daha önemli olmalıdır.
- Vaktinde yatıp kalkmak, sahte ışıklar yerine doğal ışığa çıkmak ve güneşle temas etmek önemlidir.
- Güneşle muhatabiyet, vitamin D'den daha büyüktür çünkü toprağa basmak da sirkadiyen ritimle alakalıdır.
- 08:44Yemek Saati ve Biyolojik Ritim
- Sabah yediğimiz yemekler (ekmek, avokado, peynir) kan şekeri ve insülin tarafından gerektiği gibi halledilebilir çünkü bu saat pankreasın, insülinin ve sindirim enzimlerinin mesai saati.
- Gece aynı yemeği yediğimizde, pankreas ve insülin gibi organlar sabahki halinden on yaş ileriymiş gibi daha yavaş çalışır çünkü o saat onların mesai saati değil.
- Gece daha açlık ve temizlenme ile ilgilidir, bu nedenle uzun açlıklar akşamı kaldırarak yapılmalıdır.
- 11:12İç ve Dış Saat
- Vücut, göze giren ışığı algılayarak güneşin ışığının geldiği açıdan ve dalga boyundan ne gün, ne saat, ne mevsim olduğunu anlar.
- Gün başladığında kalkıp gün ışığını gördüğümüzde göz bebeğinin arkasındaki merkez saatini kurar ve diğer bütün organları söyler.
- Sabah güneşe çıkmamak, ofiste kalmak, geç yatmak, geç saatte spor yapmak, sıcak kaloriferli evde olmak ve kahve içmek biyolojik ritmi bozar.
- 14:17Alerji ve Kortizol
- Alerji tedavisinde steroidli, kortizonlu spreyler veya kremler kullanılır, ancak bu sadece alerjiyi bastırır.
- Sabah güneş ışığı ile beraber (5-6 saat) doğal kortizol seviyesi yükselir ve bu alerjik yatkınlığı olan kişilerde doğal ilaç gibi alerjiyi bastırır.
- Göz, beyin kadar kıymetli bir organ olup ışık algısı ve saat kurma için en önemli reseptörlerin bulunduğu yerdir; katarakt ameliyatı sonrası otoimmün hastalıklar ve şikayetler azalır çünkü ışık sistemi ritimlere tekrar ayarlar.
- 16:20D Vitamini ve Güneş Işığı
- D vitamini tek başına değil, dışarıyla senkronize olma ve ışık alma ile birlikte değerlendirilmelidir.
- D vitamini eksikliği biyo-ritmi ve sirkadiyen ritmin eksikliği demektir.
- İyi D vitamini, iyi sarıka diyen match ve vücudun vitaminleri tutabilmesi anlamına gelir.
- 17:05Güneş Işığı ve D Vitamini Oluşumu
- Güneş ışığı foton olarak cilde geldiğinde kimyasal olaylar zinciri başlatır.
- Bu zincirde ciltteki yağ (kolesterol) ve omega-3 türevi iyi yağlar gereklidir.
- Vitamin D'nin oluşumunda magnezyum ve sülfür gibi moleküller de önemlidir.
- 18:38Bitkisel Beslenme ve D Vitamini
- Bitkisel sağlıklı besinler (brokoli, yeşiller, havuç) D vitamini absorbasyonunu artırır.
- Bol yağlı iyi bir salata yedikten sonra güneşe çıkmak daha etkilidir.
- Güneşten alınan D vitamini seviyesi, vücutun sirkadiyen uyumluluğunu gösterir.
- 19:51D Vitamini Suplement Kullanımı
- Günlük D vitamini alımı 2-5 bin ünite arasında tutulmalıdır.
- D vitamini gündüz alınmalı ve bol yağlı bir yemekle birlikte alınmalıdır.
- Karabiber, safra kesesinin ağzını açarak yağ emicilerin içeri girmesini sağlar.
- 22:18Karabiberin Faydaları
- Karabiber safra kesesinin ağzını gevşetir ve safra özünün daha çok salınmasını sağlar.
- Safra kolesterolden yapılır ve karaciğerdeki toksinleri atar.
- Karabiber, vitaminlerin hedefe daha çabuk ulaşmasını ve daha fazla emilmesini sağlar.
- 25:19İçselleştirme ve Çiğneme Faydaları
- İçselleştirme için menfaatlerimizi kovalamamız gerekir.
- Ağzımızın mukoza olduğu için, dil altı ilaçları gibi yiyecekler ağzımızdan hızlıca kana karışır.
- Sebzeleri, tohumları ve kuruyemişleri ağzımızda tutup çiğneyerek sindirime yardım edebilir ve hedef organlara daha hızlı ulaştırabiliriz.
- 26:49Çiğneme Sürecinin Önemi
- Çiğneme süresince ağızda geçirilen zaman, sindirime yardımcı olur ve zaman kazandırır.
- Aynı yiyecek, yavaş yiyen ve hızlı yiyen kişiler arasında farklı şekilde vücuda girer.
- Vücut, dakikada içine giren enerji kalori miktarının kana geçişine göre cevap verir, bu nedenle yavaş yiyen kişiler daha az kalori tüketmiş gibi hissedebilir.
- 29:24Beslenme ve Sindirim
- Ne yediğimiz değil, neyi sindirdiğimiz önemlidir.
- Beslenme, yaşamda kalabilmemiz için temel taşımızdır ve öğrenmek hayattaki en büyük yatırımlardan biridir.
- Sağlıklı beslenme, iyi zihin ve enerjik olmak için önemlidir.
- 31:22Sindirim Kapasitesi
- Sindirebilme kapasitesi, evimizdeki boş alan ve rahat yerleşme gibi metaforlarla anlatılabilir.
- Pankreas ve safra ile ilgili sentezler arasında bir ilişki vardır.
- "Ulaşım" kavramı sadece bir laf değil, içeriği olursa insanlar yaşamaya karar verir.
- 32:16Pankreasın Önemi ve İşlevleri
- Pankreas, insülin, glukagon, protein, yağ ve karbonhidrat sindirecek enzimler üreten çok işli ancak küçük bir organdır.
- Pankreas ayrıca vücudun en alkali sıvısı olan karbonat üretir, bu sayede mideden gelen yiyeceklerin asidi ile ince bağırsakları korur.
- Pankreas 24/7 çalışır, özellikle hızlı yemek yedikten sonra veya midemizde yeterince asit olmadığında enzim salgılar.
- 33:11Pankreas Sorunları ve Enzim Desteği
- Pankreas enzim yetersizliği testlerde amilaz fazı yüksek bulunduğunda ortaya çıkabilir ve bu durum rutin olarak kontrol edilmez.
- Gece yemek yemek ve taş gibi yatmak, pankreası zorlar ve enzim yetersizliği sorunlarına yol açabilir.
- Insülin rezistansı, diyabet, prediyabet ve hipoglisemi gibi sorunlar pankreasın yükünü artırır ve enzim desteği almak gerekebilir.
- 35:01Enzimlerin Önemi
- Enzimler, kimyasal olayları hızlandıran ve sindirimde büyük molekülleri küçük parçalara bölen önemli moleküllerdir.
- Enzimler, yiyecekleri parçalayarak glikoz gibi daha küçük moleküllere dönüştürür ve bu moleküller kanallardan geçebilir.
- Dışarıdan alınan enzimler de sindirimde yardımcı olabilir ve çiğneme gibi doğal süreçlere benzer şekilde çalışır.
- 36:46Metabolizma ve Yağ Yakma
- Metabolizma, vücudun yağ yakma kapasitesini artırır ve bu sayede az açlıkla bile yağ yakmaya başlar.
- Metabolizma yavaşladığında, vücut yağ yerine şeker yakmaya yönelir çünkü şeker daha kolay ve ucuz bir yakıttır.
- Metabolizmayı hızlandırmak için uzun açlık aralıkları vermek ve özellikle gece yağ yakma sürecini desteklemek gerekir.
- 38:47Metabolizma ve Yağ Yakma
- Metabolizma yağ yakmayı öğretmek için karbonhidrat tüketimini kesmek ve uzun bir açlık dönemine girmek gerekiyor.
- Yağ yakmak için oksijen gerekiyor, bu nedenle uyku apnesi, burun tıkanıklığı, diş sıkma, sigara içme ve damar tıkanıklıkları gibi sorunlar çözülmelidir.
- Yağ yakma sistemini öğretmek için gündüz aç bırakılmamalı, gece uyku saatleri düzenli tutulmalı ve nefes ve oksijen konusundaki hatalar giderilmelidir.
- 39:49Soğuk Duş ve Vücut Isıtma
- Soğuk duş, vücut soğudukça vücudu ısıtmaya çeviren yağ yakma sistemini tetikleyebilir.
- Vücut soğudukça, vücudu ısıtmak için karbonhidrat yerine yağ yakılır.
- Sıcakta kalmak şişmanlatıcı olabilir, terle toksin atılmıyorsa ve spor yapılmıyorsa.
- 40:52Uyku ve Nefes
- Uyku sırasında ağzı açık uyumak, vücudun tam reset olmamasına ve dinlenme moduna geçmemesine neden olabilir.
- Burundan nefes almak, vücudun içindeki mukozalarda bakteri öldüren moleküllerin üretimini artırır.
- Ağız açıklığı, ağız kuruluğu, yorgunluk hissi veya çene/diş sorunları olabilir, bu durumda diş hekimi ile görüşmek gerekebilir.
- 44:39Sağlıklı Yaşam İçin Alışkanlıklar
- Yavaş yemek yemek için, yemek sırasında tespih gibi bir şey tutup 20 kere çiğnemek veya 10-15'e kadar saymak faydalı olabilir.
- Tatlıları gündüz yemek, akşam yemeğinde fazla yemek yerine daha sağlıklı bir seçenek olabilir.
- Kilo vermek isteyenler için haftanın 1-2 gününü akşam yemeğini aileyle oturmadan, öğleden sonra vaktinde yemek faydalı olabilir.
- 46:54Uyku ve Nefes Önemi
- Uyku, vücudun lenf sistemini temizleyerek beyindeki artıkları atar, bu nedenle uyku önemlidir.
- Uyku apnesi, oksijensizliğin bozduğu kadar hızlı hiçbir bozulma olamaz.
- Çocuklara gece çok fazla elektronik vermemek ve uyku saatlerini düzenlemek önemlidir.