Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Sağlık Konuşuyoruz" programının ikinci bölümünde, endokrinoloji ve metabolizma bilim dalı öğretim üyelerinden Prof. Dr. Oğuzhan Değneli ile yapılan bir röportaj sunulmaktadır.
- Video, tip 2 diyabetin tanımı ve insülin hormonunun rolüyle başlayıp, tip 1 ve tip 2 diyabet arasındaki farkları karşılaştırmaktadır. Ardından risk faktörleri, tarama yöntemleri ve tedavi edilmeyen diyabetin yaratabileceği ciddi sağlık sorunları anlatılmaktadır. Daha sonra kalp krizi, felç, sinir hasarı gibi komplikasyonlar ve tedavi yöntemleri (yaşam düzeni değişikliği, ilaçlar, insülin tedavisi) ele alınmaktadır. Son bölümde ise sürekli glukoz izleme sistemleri, diyabetten korunma yöntemleri ve hastalardan gelen sorular yanıtlanmaktadır.
- Videoda ayrıca diyabetli bireylerin düzenli takip sıklığı, şeker ölçümlerinin önemi ve yaşam tarzı değişikliklerinin (egzersiz, beslenme, kilo kontrolü) diyabet riskini azaltabileceği vurgulanmaktadır.
- 00:29Diyabet Tanımı ve Türleri
- Diyabet, vücudumuzda şekeri dengeleyen insülin hormonunun yetersizliği sonucu ortaya çıkan önemli bir sağlık sorunudur.
- Tip 1 diyabette vücutta insülin üreten hücreler yabancı kabul edilip çalışmaz hale gelir, bu nedenle tedavisi sadece insülin kullanılarak mümkündür.
- Tip 2 diyabette vücutta insülin direnci ve insülin eksikliği vardır, bu nedenle yaşam düzenindeki olumlu değişiklikler ve ağızdan alınan/enjeksiyonla kullanılan tedavilerle tedavi edilebilir.
- 02:56Tip 1 ve Tip 2 Diyabet Arasındaki Farklar
- Tip 1 diyabet çocukluk çağında daha çabuk başlayıp kendini birden ortaya koyar, ileri yaşlarda ise daha yavaş seyirli olabilir.
- Tip 1 diyabette eşlik eden kilo kaybı, çok su içme, çok idrara çıkma, halsizlik ve görme bulanıklığı gibi belirtiler ön plandadır.
- Tip 2 diyabet genellikle kilo fazlalığı olan, hareketi yeterli olmayan kişilerde kan şekeri yüksekliği ile saptanır ve bazen hiç belirtisiz olabilir.
- 04:29Diyabet Taraması ve Risk Grupları
- Türkiye'de her yedi kişiden biri 20 yaş ve üzerinde diyabetli olup, laboratuvara gelen her kişinin kan şekerine bakmakta sakınca yoktur.
- Hareketsizlik, aile tarihinde diyabet, hamilelik döneminde kan şekeri yüksekliği, polikistik over, tansiyon ve kolesterol yüksekliği diyabet riskini artırır.
- Tokluk kan şekeri 200 mg/dl ve üzerindeyse diyabet tanısı koyulabilir, ancak bu testlerde mutlaka ikinci bir testle doğrulama yapılması gerekir.
- 06:26Diyabet Tanısı Koyma Yöntemleri
- Hemoglobin A1C, üç aylık şekerin ortalama nasıl gittiğini gösteren önemli bir laboratuvar testidir ve 6,50 ve üzerindeyse kan şekeri kontrolünün diyabet sınırları içerisinde gidecek kadar yükseldiği anlamına gelir.
- Şeker yükleme testinde 75 gr glukoz sabahleyin aç karnına içilip, ikinci saatte kan şekeri ölçülür; açlık kan şekeri 126 mg/dl ve üzerindeyse, ikinci saatteki ölçüm 200 mg/dl ve üzerindeyse diyabet tanısı koyulabilir.
- Herhangi bir zamanda bakılan kan şekeri 200 mg/dl ve üzerinde ve buna eşlik eden belirtiler varsa da diyabet tanısı koyulabilir.
- 08:17Diyabet Tedavisiz Kaldığında Olanlar
- Kan şekerinin yüksek seyri organlarda kalıcı değişikliklere yol açabilir, özellikle küçük damarlardaki değişiklikler en erken dönemde başlar.
- Böbrek yetersizliği, sinir hasarı, görme bozuklukları ve körlük gibi sorunlar erken dönemde tedavi edilmezse ortaya çıkabilir.
- Ayak damarlarında problem olduğunda ayak beslenmesi bozulur, yaraların iyileşmesi gecikir ve ayak amputasyonları gibi istenmeyen durumlar meydana gelebilir.
- 10:03Diyabet Komplikasyonları ve Tespiti
- Diyabet hastalarında kalp krizi, felç ve bacak damarlarında tıkanma gibi komplikasyonlar görülebilir.
- Sinirlerin etkilendiği durumlar bazen hiçbir belirti vermeyebilir, tek belirti ayakların hissetmemesi veya keçeleşme hissi olabilir.
- Bazı bireylerde şiddetli bacak ağrıları, uykudan uyandıracak şiddette ağrılar nöropati tablosunda ilk belirti olarak ortaya çıkabilir.
- 11:08Diyabet Ayak Problemleri ve Önleme
- Sinir sistemindeki hasarlar özellikle diyabetik ayak problemleri için çok önemlidir.
- Diyabetli bireylerin ayaklarını hem hekimlerinin belli aralıklarla muayene etmesi hem de kendilerinin düzenli kontrol etmesi gerekir.
- Ayakkabı kullanımı, ayakların temiz ve yumuşak olması, cilt derisinin korunması çok önemlidir.
- 12:12Diğer Komplikasyonlar ve Kontrol
- Diyabetli bireylerin düzenli olarak göz doktoruna gitmeleri ve retina tabakasını kontrol ettirmeleri gerekir.
- Böbrekle ilgili problemlerde böbreğin süzme fonksiyonlarından karar verilebilir.
- Komplikasyonlar açısından hekimin rolü önemlidir.
- 12:57Tip 2 Diyabet Tedavisi
- Tip 2 diyabet tedavisinin en etkili tedavisi yaşam düzenimizde aksayan noktaları düzeltmektir.
- Metformin, karaciğerden şekerin kana daha az karışmasını sağlayarak şeker dengesinin oluşmasına imkan verir.
- Diğer ilaçlar arasında pankreasdan daha fazla insülin salgısını arttırarak şekeri dengeleyen ilaçlar, glukozu idrarla atarak vücudumuzdaki fazla glukozun uzaklaşmasına yardımcı olan ilaçlar ve inkretin bazlı tedaviler bulunmaktadır.
- 14:39İlaçların Ek Avantajları ve Hipoglisemi
- Bazı ilaçların ek avantajları olabilir, örneğin kalbi korumak, böbrekleri korumak gibi.
- Hipoglisemi, normal değerlerden daha düşük kan şekeri olup, diyabetli bireylerde 70 mg/dL altına düştüğünde açlık, kazıntı, fenalık, soğuk terleme gibi belirtilerle kendini gösterebilir.
- Diyabetli bireylerin şeker ölçümü önemli bir koruyucu önlem sağlar ve parmak ucundan ölçülen kan şekerleriyle herhangi bir kombi şeker düşüklüğü ve yüksekliğini kendileri tespit edebilirler.
- 16:53Insülin Tedavisi ve Takip
- Tip 2 diyabet için kan şekerlerini ağızdan alınan ilaçlarla kontrol edemiyorsak insülin tedavisini ekleriz.
- Hemoglobin A1C hedeflerimizde değil ve almakta olduğumuz tedaviyle bunu sağlamamız mümkün görünmüyorsa insülin tedavisini ekleriz.
- Diyabet izleminde günlük kan şekeri ölçümleri ve üç aylık hemoglobin A1C ölçümleri önemlidir, işler yolunda gidiyorsa üç aylık kontroller yeterlidir.
- 19:22Sürekli Glukoz İzleme Sistemleri
- Gelişen teknoloji ve bilim alanındaki ilerlemeler, diyabet yönetimini kolaylaştıran izleme yöntemleri sunuyor.
- Sürekli glukoz izleme sistemleri, cilt altına yerleştirilen kateter aracılığıyla 24 saat boyunca kan şekerlerini ölçerek, yemeklerin ve egzersizlerin etkilerini gösteriyor.
- Bu sistemler giderek daha yaygın kullanılıyor, ancak ekonomik engel nedeniyle henüz yaygın değil, ancak kullanım arttıkça maliyetleri azalacak.
- 21:14Diyabetten Korunma Yöntemleri
- Tip 2 diyabetten korunmak için bilgisayar ekranları karşısında geçirdiğimiz zamanı azaltmak ve günlük adım sayısını korumak gerekiyor.
- Arabayla gittiğimizde en yakın yere değil, biraz daha uzağa park edip yürüyerek egzersiz yapmak ve rafine gıdaları az tüketip meyve, sebze, salata gibi gıdaları önceliklendirmek önemlidir.
- İngiltere'de yapılan bir araştırmaya göre, yaklaşık 10 kilo ve fazlasını verenlerde ilaç ihtiyacı azalmış, 15 kilo ve üzerinde verenler ilaçları tümden kesebilmişler.
- 22:46Diyabet Belirtileri ve Sorular
- Yemekten sonra uyku bastırması her zaman diyabet göstergesi olmayabilir, ancak yeni başladıysa kontrol etmek faydalı olabilir.
- Kan şekeri değerleri 180 mg/dL'nin üzerine çıktığında idrarda şeker atılmaya başlar, bu da idrar miktarını artırır ve susamaya yol açar.
- Kilo verme zorluğu insülin direncinin bir göstergesi olabilir, ancak kilo fazlalığı da insülin direncinin bir nedenidir.
- Halsizlik ve yorgunluk şeker yüksekliğinin bir belirtisi olabilir, ancak şeker yüksekliği dışında başka gerekçelere de bağlı olabilir.
- Ailede diyabet varsa diyabet riski artar, özellikle birinci derece yakınları olanlarda risk %40 daha fazla, hem annesinde hem babasında olanlarda %50'lere varır.