Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Bir İşi Bilen" programında tıbbi genetik uzmanı Dr. Yaman Sağlam ile yapılan bu röportajda, sağlık sorunları genetik açıdan ele alınmaktadır.
- Videoda obezite, diyabet ve kanser gibi sağlık sorunlarının genetik yatkınlıklar ve çevresel faktörlerle ilişkisi, genetik danışmanlığın önemi ve görevleri detaylı olarak anlatılmaktadır. Dr. Sağlam, obezitenin çağımızın vebası olduğunu, genetik danışmanlığın tanı almış hastalarda ve aile öyküsü olan kişilerde nasıl önemli olduğunu açıklamaktadır.
- Ayrıca videoda gluten hassasiyeti, kanser ve genetik ilişkisi, likit biyopsi gibi modern genetik testlerin önemi, genetik danışmanlığın hekimlerin bilgilendirilmesi, kalıtsallık belirlenmesi, akraba evliliklerinde talasemi gibi hastalıkların önlenmesi ve gen tedavilerinin takibi gibi görevleri de ele alınmaktadır.
- 00:14Tıbbi Genetik Uzmanı Doktor Yaman Sağlam
- Programın konuğu tıbbi genetik uzmanı Dr. Yaman Sağlam, insan sağlığı ve genetiği konusunda uzun yıllar Türkiye'deki en büyük hastanelerde çalışmış ve şu anda kendi merkezinde çalışmalarını sürdürmektedir.
- 01:25Obezite ve Diyabet İlişkisi
- Obezite çağımızın vebası olarak nitelendiriliyor ve özellikle çocukluk çağının en korkulan durumlarından biri haline gelmiştir.
- Obezite ve tip iki diyabet (erişkin tip diyabet) toplumda görülme sıklığı giderek artmış, bu durumun iki yanı vardır: genetik yatkınlıklar ve çevresel etkiler.
- Genetik yatkınlık olan bireyler, bozulmuş çevre etkisinden dolayı erken yaşta diyabet görülmeye başlamıştır.
- 02:50Obezitenin Sağlık Üzerindeki Etkileri
- Obezite, metabolizma yükünü artırarak damar hastalıkları, kalp hastalıkları, pankreas hasarlarına bağlı diyabet, eklem problemleri, uyku problemleri ve hatta kanser gibi hastalıklara yol açabilir.
- Obezite, taşıyabileceğimiz yükün çok üzerinde bir yükle hayata devam etmek bedeni ciddi anlamda yoracaktır.
- 03:55Cerrahi Operasyonlar ve Obezite
- Morbit obezlerde (genetik problemleri olan ve çevresel faktörler bozulduğunda diyetle geri döndürülemez duruma gelenlerde) cerrahi operasyonların ciddi anlamda katkısı vardır.
- Cerrahi operasyona girdikten sonraki süreçte iyi yönetilmesi gerekmektedir.
- 04:42Beslenmenin Hastalıklar Üzerindeki Etkisi
- Aldığımız besin kalitesi hastalıklarla çok alakalıdır; fabrikasyon ürünler haline dönen besinlerin besin kalitesi bozulmaktadır.
- Çevresel etkiler (toksik etkiler, ağır metaller, viral enfeksiyonlar) bağışıklık sistemini yorarak devam eden süreçlerde organ hasarlarına kadar varan süreçlere yol açabilir.
- Son dönemde gluten hassasiyeti önemli bir hale gelmiş, besin kalitesi değiştiği için vücudumuz bunu tolere edemediğinde bulaşıklık sistemi karışabilir ve tiroidit gibi hormon üreten bezlerin fonksiyon bozuklukları ortaya çıkabilir.
- 06:28Çölyak Hastalığı ve Gluten Hassasiyeti
- Çölyak hastalığı bir hastalık olup, erken yaşta çocukluk çağında vücudun şiddetli tepkisiyle ortaya çıkar ve tanı konabilir.
- Günümüzde çölyak tanısı alamayan bir grup var ve bunlara nan çölyak gluten enteropatisi denir; toplumda neredeyse yüzde seksen'e varan bir oranda bu kişiler tanısız kalmaktadır.
- Gluten hassasiyeti kilo verememe, yorgunluk sendromları, alerjik reaksiyonlar, uyku bozuklukları ve depresyon gibi sorunlara sebep olabilir; altta yatan sebep bilinmeden sadece semptomların giderilmesine yönelik tedaviler verildiğinde hastalık kronikleştirilebilir.
- 07:57Kanser ve Genetik İlişkisi
- Kanser genetik bir hastalık olup, çevresel faktörler ve beslenme ile ilgili biriken mekanizmaların genetik yapımız üzerinde olumsuz bir birikim oluşturmasıyla sistem bozulur.
- Uzun yıllar sigara içmek akciğerlerde sürekli hasara neden olup sonunda akciğer kanserine, kötü beslenme mide-bağırsak sistemi ve kolorektal kanserlerine, viral enfeksiyonlar bağışıklık sisteminin etkilenmesiyle kanserlerin artmasına sebep olabilir.
- Yirmibeş farklı kanser türü için yüzden fazla gene ilişkili olduğu gösterilmiş, kanserlerde genetik testler hem tanı hem tedavinin belirlenmesi açısından önemlidir.
- 09:24Erken Tanı ve Likit Biyopsi
- Erken tanı hayat kurtarır; aile öyküsü kanser tiplerinde önemlidir, özellikle meme kanserinde kalıtsallık çok önemlidir.
- Likit biyopsi, kanserle ilişkilendirilmiş dokudan örnek almak yerine kişiden sadece kan alarak tümör hücrelerinin genetik materyallerini yakalamayı sağlayan yeni bir teknolojidir.
- Likit biyopsi, girişim yapmadan tümör kimliklendirilmesi için genetik testleri yapabilmeyi sağlar ve erken tanıda, tümörün tipinin belirlenmesinde ve doğru tedavinin uygulanması için bilgilendirici olur.
- 11:25Likit Biyopsi Avantajları
- Likit biyopsi non-invasivdir, herhangi bir biyopsi yöntemi uygulanmadan sadece koldan kan alınarak yapılır.
- Tanı etkinliği zaman zaman daha yüksektir; tümör genetik bir değişime uğradığı için birden çok dokuda farklı yapıları olabilir ve likit biyopsi bunların hepsini gösterir.
- Kişiye özel bilgiler kullanılarak tedavilerin yan etki yapıp yapmayacağını baştan ön görebilir ve hastalığın monitörize edilmesi için önemli bilgiler verir.
- 12:18Genetik Danışmanlığın Önemi
- Genetik danışmanlık, tanı almış hastalarda veya aile öyküsü olan kişilerde büyük öneme sahiptir.
- Genetik danışmanlığın görevleri arasında hekimlerin genetikle ilişkili uygulamalarda bilgilendirilmesi ve kalıtsallık varsa ailenin diğer bireylerinin araştırılması ve takip edilmesi bulunmaktadır.
- Genetik danışmanlığın önemli bir görevi, genetik test sonuçlarının ne işe yaradığı konusunda hem aileyi hem hekimi bilgilendirmektir.
- 13:16Türkiye'de Genetik Danışmanlık
- Türkiye'de akraba evlilikleri sık olduğu için genetik danışmanlık, kalıtsal hastalıkların sonraki kuşaklara aktarılma riski açısından önemlidir.
- Talasemi (Akdeniz anemisi) gibi hastalıkların ailede var olup olmadığı ve taşıyıcıların belirlenmesi, sonraki çocukların hastalığını engellemek açısından genetik danışmanlık önemlidir.
- 13:48Genetik Bilimin Gelişimi
- Genetik çok hızlı gelişen bir bilim dalıdır ve güncel takip etmek önemlidir.
- Gen tedavileri ve kişiye özel ilaç kullanımına ait gelişmeler genetik danışmanlığın takip etmesi gereken alanlardır.
- Genetik konusunda sıkıntı yaşanıyorsa, genetik uzmanına başvurulması önerilmektedir.