Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Yeni Tedavi Yöntemleri" programının bir bölümü olan bu röportajda, psikiyatrist Arzu Erkan Yüce ile şema terapisi konusu ele alınıyor. Konuk, psikanalitik yönelimli psikoterapi eğitimi almış, bilişsel davranışçı terapiler alanında eğitim vermiş ve dinamik yönelimli psikoterapi de beş yıl terapi görmüş bir uzmandır.
- Röportajda şema terapisi kavramı detaylı olarak açıklanıyor. Şemaların hayatın anlamlandırılmasını sağlayan kalıplar olduğu, çocukluk döneminde geliştiği ve temel ihtiyaçların karşılanamamasıyla oluştuğu anlatılıyor. Ayrıca terk edilme, reddedilme, duygusal yoksunluk, kusurluluk, yüksek standartlar, haklılık, başarısızlık ve sosyal izolasyon gibi temel şemalar örneklerle açıklanıyor.
- Röportajda şema terapisi yönteminin 1950'li yıllarda bilişsel davranışçı terapinin bir yan kolu olarak gelişip 1990'larda Jeffrey Young tarafından kendi akımını oluşturmuş bir tedavi modeli olduğu vurgulanıyor. Ayrıca şemaların ergenlik döneminde nasıl değişebileceği ve şema terapisi sürecinin nasıl işlediği hakkında bilgiler veriliyor.
- Şema Terapisi Nedir?
- Şema terapisi, hayatımızı anlamlandıran kalıplar olan şemalarla ilgili bir tedavi yöntemidir.
- Şemalar, doğduğumuzda genetik mirasla gelen karakter özelliklerimizle başlar ve zamanla zihnimiz tarafından kaydedilen deneyimlerle gelişir.
- Şemalar, yeryüzündeki her şeye, kişilikle ilgili ve diğer insanlarla ilgili kalıplar oluşturarak hayatımızı anlamlandırmamızı sağlar.
- 04:06Şema Terapisi'nin Tarihi ve Temelleri
- Şema terapisi, 1950'li yıllarda tanımlanan bir kavram olup, bilişsel davranışçı terapinin bir üst versiyonu olarak gelişmiştir.
- 1990'lı yıllarda Jeffrey Young, tekrarlayan psikolojik sorunları inceleyerek temeldeki kavramları sınıflandırmıştır.
- Şema terapisi, son 20 yıldır sürekli geliştirilen ve güncellenen bir tedavi modelidir.
- 05:49Şema Terapisi'nin Uygulanması
- Şema terapisi, psikanalitik, bilişsel davranışçı, yaşantısal ve kişilerarası terapilerden öğeler alarak kişinin duygu, düşünce, davranış ve yaşantılarını değiştirmeye yönelik bir modalitedir.
- İnsanları etiketlemek yerine, kişilerin yaşadığı sorunları gerçekleşmemiş ihtiyaçların telafisi üzerine geliştiğini öne sürer.
- Çocuklukta karşılanmamış temel ihtiyaçlar (bakım, güven, kabul, özerklik, kimlik algısı vb.) sorunlara yol açar ve bu sorunları telafi etmek için davranışlar geliştirilir.
- 07:31Şemaların Etkileri ve Değiştirilmesi
- Şemalar, hayatımızı şekillendiren kalıplardır ve uyum bozucu şemalar sorunlara yol açabilir.
- Şemalar aktiflendiğinde, sıradan olaylara karşı abartılı tepkiler verilir ve hayatımızı esir alır.
- Şemaları değiştirmek zordur çünkü hayatımızın bir parçası haline gelmiş olup, yıllardır tekrarlanmıştır, ancak bir şema düzeldiğinde diğerlerinde de paralel olarak iyileşme görülebilir.
- 10:10Farklı Şemalar
- Terk edilme şeması, ayrılma, ebeveyn kaybı veya reddedici ebeveyn yapısı gibi durumlarla oluşabilir.
- Duygusal yoksunluk şeması, insanların bizi yeterince sevmediği ve ihtiyaçlarımızı karşılamadığı inancını içerir.
- Kusurluluk şeması, utanç duygusu ve rezil olma korkusuyla ilgilidir, yüksek standartlar (mükemmeliyetçilik) ve haklılık şeması da vardır.
- 11:27Şema Terapisi ve Şema Örnekleri
- Haklılık şeması, çok şımartılmış çocuklarda görülebilir ve gerçekçi sınırlar çizilmemiş kişilerde, her zaman haklı olduklarını düşünen davranışlarda ortaya çıkar.
- Narsistik kişilik özellikleri, başarısızlık şeması ve sosyal izolasyon şeması gibi farklı şemalar da mevcuttur.
- Sosyal izolasyon şeması, bireyin hiçbir zaman ait hissetemediği ortamlarda oluşabilir, örneğin yurtdışından dönen biri Türkçe konuşamadığı için arkadaşlarından dalga geçildiğinde.
- 12:38Şemaların Değişebilirliği
- Herkeste görülecek bir kural yoktur, insan ruhunun güzel kısmı şemaların formatlanabilmesidir.
- Çocukluk çağında yaşanılan incitici olaylar, olumlu çevre ve düzeltici yaşantılar sayesinde ergenlikte şemalar değişebilir.
- Uyum bozucu niteliğini kaybeden şemalar, insanın yaşam boyu her döneminde yeniden yapılandırılabilir.
- 13:24Şema Terapisi Deneyimi
- Terapistler, kendileri de terapi sürecinden geçerek şema terapisiyle ilgili deneyim kazanabilirler.
- Şema terapisi, yeni bir şey keşfedilmesi ve her danışanla çalışırken kendini geliştirmek gibi keyifli tarafları vardır.
- Geçmiş travmatik yaşantıları kurcalarken acı verici olabilir, ancak sonrasında iyileşince rahata kavuşulur.
- 14:46Program Kapanışı
- Konuşulan psikiyatrist Arzu Erkan Yüce teşekkür edildi.
- Programda "sorunlar boynuzu açmadan bir uzmana danışın" mesajı verildi.
- Programda şema terapisi gibi yeni bir tedavi yöntemi tanıtıldı.