Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, sunucu Çağla'nın Prof. Dr. Osman Müftüoğlu ile gerçekleştirdiği bir sağlık programıdır. Programda ayrıca mutfağa Özgeç Şahin ve Dilek Sabancı gibi konuklar da yer almaktadır.
- Program, izleyicilerden gelen sağlık sorularına cevap vererek başlamakta ve çeşitli sağlık konularını ele almaktadır. Migren, kronik sinüzit, kalp krizi belirtileri, el uyuşması, beyaz unun sağlık etkileri, gluten intoleransı ve alfa lipoik asit gibi konular detaylı olarak incelenmektedir. Ayrıca 2022'nin sağlık haberleri ve 2023'te beklenen sağlık trendleri hakkında bilgiler paylaşılırken, ekonomik bir yılbaşı sofrası hazırlama bölümü de programın içeriğinde yer almaktadır.
- Programda sağlıklı yaşam için dört temel prensip (beslenme, huzurlu hayat, hareketli hayat ve kaliteli uyku), "ikigai" felsefesi ve ruhsal sağlık konuları da ele alınmaktadır. Ayrıca plastik kullanımının sağlık üzerindeki olumsuz etkileri, kuersetin'in yaşlanmayı yavaşlatan özellikleri ve patatesin kilo kontrolünde faydaları gibi güncel sağlık bilgileri de paylaşılmaktadır.
- 00:01Programın Tanıtımı
- Programda Prof. Dr. Osman Müftüoğlu konuk olarak yer alıyor ve arka arkaya en sık sorulan sorular cevaplanacak.
- Kalp sağlığı, ağrısız kalp krizi, beyaz un, öfke, alfa lipoik asit, ananas sapı ve menopoz gibi konular ele alınacak.
- Yüz TL'ye yılbaşı sofrası örneği sunulacak ve bu sofrada tavuk, iç pilav, elmalı kereviz, soğanlı mezeler ve kabaklı ayva tatlısı hazırlanacak.
- 02:15Migren Sorunu
- Migren, psikolojik durum, hayat ilişkileri, iş yükü ve iş tutumuna bağlı olarak ortaya çıkabilen bir durumdur.
- Sanatçılar, yoğun mesai çalışanlar ve ani kararlar vermek zorunda kalanlar migren ataklarına daha fazla rastlanıyor.
- Migren önleyici olarak zencefil (günlük üç defa bir çay kaşığı toz zencefil) ve magnezyum (magnezyum glisinat öncelikli) kullanılabilir.
- Migren bir kronik hastalık değil, bir kompleks yapının yansımasıdır ve stres yönetimi ve yaşam tarzı değişikliğiyle kontrol edilebilir.
- 05:50Boğaz ve Burnu Sorunu
- Kronik sinüzitli bir kişi için boğaz ve burnu sorunları ortaya çıkabilir.
- Bağırsakta güçlü probiyotik gücü boğaz, burnu ve ağız içindeki muflorları korur, bu güç kaybolduğunda kandida işgaline uğranabilir.
- Ağız içi gücü için geliştirilmiş patentli probiyotikler bulunmakta ve bu probiyotikler diş çürükleri, boğaz enfeksiyonları ve sinüs enfeksiyonlarına engel olabilir.
- 07:50Yorgunluk ve Çözüm Önerileri
- Psikolojik yorgunluk, çok çalışmayı gerektirmeyen ve işsizlik, bir şeye odaklanmamak gibi durumlarla oluşabilir.
- Yorgunluk hissi olan kişilerin B12, magnezyum, D vitamini ve demir eksikliklerini kontrol etmeleri ve tiroid fonksiyonlarını incelemeleri önerilir.
- Adaptojenler (ginseng, rhodiola, aşvaganda) adaptasyon sağlayarak yorgunluklu kişilere enerji verir ve stres durumunda dengeyi sağlar.
- 11:40Sağlıklı Yaşam İçin Prensipler
- Sağlıklı yaşam için dört temel prensip vardır: beslenme, huzurlu/stresli az bir hayat, hareketli bir hayat ve kaliteli uyku.
- Bu prensiplerin önemi yaşa göre değişir; beslenme 80 yaşındaki için öncelikli olmayabilir, hareket ise özellikle 60 yaşın üstünde çok önemlidir.
- Sağlıklı yaşam için değerlerimiz, becerilerimiz ve amaçlarımızın bir üçgen içinde olması gerekir.
- 13:25İkigai Felsefesi
- İkigai, Japonların hayat felsefesidir ve "iki" (hayat) ve "gai" (amaç) kelimelerinden oluşur.
- İkigai, hayatın bir anlamı olmasına ve sabahleyin yataktan keyifle kalkmayı sağlayan şeydir.
- Bir hedef belirlerken kültürel değerlerimize, maneviyatımıza, becerilerimize ve ekonomik gücümüze uygun olması gerekir.
- 15:32Ağrısız Kalp Krizi
- Ağrısız kalp krizi olabilir ve en çok 45-60 yaş arası kadınlarda görülür.
- Şeker hastalarında, özellikle 45-60 yaş grubu kadınlarda ağrısız kalp krizleri maksimum düzeyde görülür.
- Ağrısız kalp krizlerini kadınlar sadece baş dönmesi, denge kaybı, iç sıkıntısı veya tansiyon düşmesi olarak algılarlar.
- 16:44Kalp Krizi Belirtileri
- Kalp krizine bağlı ağrılar sadece göğsün ön bölümünde değil, çene, boynun sol kısmı, sol omuz, sol kol ve sırt bölgesinde de hissedilebilir.
- Daha önce kalp krizi geçirenler için ilerleyici bitkinlik, nefes darlığı, halsizlik, zor nefes alma, terleme, bulantı, baş dönmesi ve geçici şuur kaybı gibi belirtiler önemlidir.
- Kalp krizi riski olanlar için EKG çekimi yapılabilir, özellikle aile tarihinde kalp hastalığı varsa.
- 18:14Kalp Krizi Risk Faktörleri
- Yüksek kolesterol, düşük iyi kolesterol, yüksek kötü kolesterol, insülin direnci veya şeker hastalığı kalp krizi riskini artırır.
- Yüksek tansiyon ve geniş bel çevresi olanlar için kalp krizi riski yüksektir.
- Kalp krizi önlenebilir bir sağlık problemidir ve göbek büyüdükçe kalp hastalanırken, bellek küçülür.
- 19:24El Uyuşması ve Belirtileri
- El bileğinin içinden geçen kanalda sinir sıkışması (karpal tünel sendromu) elde uyuşma ve ağrıya neden olabilir.
- Kol ve el ağrıları omuzdan aşağıya doğru gelirse, boyun fıtığının işareti olabilir.
- Boyun fıtığı ciddi ölçüde ise uyuşma ve güç kaybına neden olabilir, basit tedbirler, fizyoterapi veya cerrahi ile tedavi edilebilir.
- 21:00Beyaz Unun Sağlıksızlığı
- Buğday tanesinin kabuğu, rüşeymi (embriyo) ve etli kısmı (endosperm) vardır, kabukta kepek adı verilen vitamin ve mineral kaynakları bulunur.
- Modern tarım teknikleriyle buğdaylar şişmanlaştırılmış, kabuğu ve rüşeymi ayırtılıp sadece etli kısım un haline getirilmiştir.
- Beyaz un, kalori açısından zengin, vitamin ve mineral açısından fakir, gluten açısından zengin olup, şişmanlık ve bağırsak problemlerine neden olabilir.
- 24:45Beslenme ve Takviye Kullanımı
- Ne yediğimiz, ne yuttuğumuz (haplar) ve ne içtiğimiz çok önemlidir.
- Takviye kullanımının artmasıyla birlikte, takviyelerin içindeki katkı maddelerine dikkat edilmelidir.
- Takviyelerde gluten, koruyucu, boya, şeker ve laktoz gibi maddelerin olup olmadığı kontrol edilmelidir.
- 26:59Ekonomik Yıllık Akşam Yemeği Hazırlığı
- Fox TV'nin ekonomik bir hediyesi olarak 100 TL'ye dört kişilik bir yılbaşı akşam yemeği hazırlanıyor.
- Yemek pişirmecisi, 170 TL'ye 7 yemeği ve 30 TL'ye 6 lezzet hazırladığını belirtiyor.
- Baharatlı pilav için soğan, pirinç, baharatlar ve kestane kullanılıyor; kestanelerin parçalanmadan pişirilmesi önemlidir.
- 28:41Tavuk Kalça Pişirme ve Aile Yıllık Rutinleri
- Tavuk kalça, yoğurt, salça, soğan, zerdeçal, kimyon ve kırmızı pul biber ile fırında pişiriliyor.
- Konuşmacı, ailesiyle birlikte yılbaşı öncesinde ev yemeği yediğini ve yılbaşı gecesi birlikte geçirdiğini belirtiyor.
- Tavuğun acemi (kemikli) kalça, göğüs veya but kısımlarıyla pişirilebileceği, hindiyenin portakallı içeceklerle yakışacağı belirtiliyor.
- 30:21Yıllık Gelenekler ve Yeme Alışkanlıkları
- Yıllık gecelerinde sınırsız yemek yemek yerine ölçülü olmanın önemli olduğu vurgulanıyor.
- Geçmişte tombala oynama gibi daha eğlenceli yıllık geleneklerin, günümüzde biraz mekanize hale geldiği belirtiliyor.
- Çocukluk yıllarında aileyle yıllık geçiren kişilerin, büyüdükçe arkadaşlarıyla da geçirmek istedikleri ifade ediliyor.
- 32:02Mezeler ve Tatlılar Hazırlığı
- Kereviz, yeşil elma ve sarımsaklı yoğurt karışımı ile doyurucu ve lezzetli bir mezeler hazırlanıyor.
- Karamelize soğan, kabak ve sarımsaklı karışım ile ikinci bir mezeler hazırlanıyor.
- Ayva tatlısı için hibiskuslu suda bekletilmiş ayvalar kullanılıyor.
- 33:50Plastik Kullanımı ve Sağlık Tehlikeleri
- Alüminyum folyo yerine yağlı kağıt kullanılması öneriliyor, özellikle asitli yiyeceklerde alüminyumun gıdaya geçmesi tehlikeli olabilir.
- Hollanda'da bilim insanları ilk kez insan kanında mikroplastik parçacıkları (PET) bulunduğunu, bunların vücutta hareket edebildiğini belirtiyorlar.
- Plastik partiküllerin cinsiyet belirleyici hormonları etkileyebildiği, çocuk obezitesi ve erken pubertelerin sorumlusu olarak endokrinologların çoğu fitaratı suçladığı belirtiliyor.
- 36:32Plastik Kullanımını Azaltma Önerileri
- PET şişelerin mümkün olduğunca sert olanları kullanılması, güneş altında eriyenlerin tercih edilmemesi öneriliyor.
- Belediyelerin vatandaşlara daha sağlıklı su içmeleri konusunda zorlanması ve zorlama gruplarının oluşturulması öneriliyor.
- Evde sağlıklı su yapma yöntemlerinin araştırılması ve konuşulması gerektiği vurgulanıyor.
- 37:18Sağlıkçılara Yönelik Şiddet
- Türkiye'de günde ortalama seksen'den fazla sağlıkçılara yönelik şiddet vakası yaşanmaktadır.
- Türk Tabipleri Birliği'ne göre hekimlerin yüzde seksen dört'ü meslek hayatlarında en az bir kez fiziksel veya sözel şiddete uğramıştır.
- Sağlık bakanlığı ve adalet bakanlığı tarafından alınan tedbirlerin uygulanması gerekmektedir, ancak 2500'e yakın olaydan sadece 200-300'ü kovuşturmaya götürülmüştür.
- 39:41Türk Sağlık Endüstrisi'nin Gelişimi
- Erzurum Üniversitesi ve Sağlık Bakanlığı'nın işbirliğiyle geliştirilen Türkvak aşısı, 22 Aralık 2021'de acil kullanım onayı almıştır.
- Türkvak'ın üretimi, Türkiye'nin aşı üretiminde yeniden sahaya çıkması anlamına gelmektedir.
- Bu gelişme, Türk sağlık endüstrisinin dönüşümünün işareti olarak değerlendirilmektedir.
- 41:19Alzheimer Tedavisinde Gelişmeler
- Queensland Üniversitesi Beyin Enstitüsü'nde Alzheimer tedavisinde kullanılmak üzere geliştirilen yeni bir ultrason cihazı insanlar üzerinde denenmeye başlandı.
- Çalışma ekibi, cihazla nöro-modülasyon etkisi elde ederek Alzheimer hastalarının beynindeki sinir aktivitesini ve genel beyin fonksiyonunu değiştirmeyi amaçlamaktadır.
- Japon ve Amerikan firmalarının ortaklığında geliştirilen yeni bir antikor yapısındaki ilaç, erken saptanmış Alzheimer vakalarında yüzde otuz'a yakın bilişsel iyileşme sağlamaktadır.
- 42:30Çikolata ve Ağır Metal Tehlikesi
- Bitter çikolataların çoğunun tehlikeli seviyede ağır metal içerdiği ortaya çıkmıştır.
- Yapılan araştırmada incelenen 28 ürünün tamamının kurşun ve kadmiyum içerdiği tespit edilmiştir.
- Günde sadece 30 gram çikolata yiyen yetişkinler bile, söz konusu metallerden en az birini zararlı seviyede tüketmiş olmaktadır.
- 43:51Patatesin Sağlık Faydaları
- Yeni bir araştırmaya göre patates, kızartılmadığında (sadece haşlanmış veya fırında pişirilmiş) obezite yapıcı bir gıda değildir.
- Patates, kilo kontrolünde işe yarayabilir, tok tutabilir ve mideyi geç boşaltarak tokluk süresini uzatabilir.
- Enf teknolojisi ile hazırlanan patateslerde trans yağ oranı çok düşük olup, kızarmış patateste olduğu kadar bol miktarda akrilamid oluşmamaktadır.
- 45:532023'te Sağlık Trendleri
- 2023'te bağışıklık meselesi çok konuşulacak bir konu olacaktır.
- Bağışıklık zayıflığı, enfeksiyonlara karşı direnci azaltır ve enfeksiyonları ağır geçirme riskini artırır.
- Ruhsal sağlık konusuna daha fazla eğileceğiz çünkü bedensel sağlık ve ruhsal sağlık birlikte değerlendirilmelidir.
- 47:40Sağlık ve Çevre İlişkisi
- Bu yıl bedensel sağlık kadar ruhsal sağlığa ve bedensel besinlere de ruhsal takviyelere ihtiyaç duyulacak.
- Sağlık ve çevre ilişkisi önümüzdeki dönem trend olarak konuşulacak, çünkü sağlıklı yaşam sadece sağlıklı bir çevrede mümkün olabiliyor.
- Çevreye saygısızlık yapmak, çevre bize travma ve saldırganlıkla geri dönmektedir, bu nedenle çevreyle dost bir sağlık gündeme alınacak.
- 49:06Psiko-Dermatoloji ve Metabolik Psikoloji
- Psiko-dermatoloji araştırmalarına göre sürekli gülümsemek, beyni mutlu olmaya başlatabilir ve güneş gözlüğü kullanmak, yüzün mutsuz görünmesini önleyebilir.
- Metabolik psikoloji, Stanford'da yeni kurulan bir enstitü olarak, metabolizma ve ruhsal durumun yakın ilişkisini araştırıyor.
- Çocukların stres altında olmaları döneminde, özellikle imtihan dönemlerinde daha çok sivilce çıkması, metabolik psikoloji araştırmalarına göre metabolizmadaki arızaların cilt döküntüsü olarak ortaya çıkmasıyla açıklanabilir.
- 51:20Quercetin ve Faydaları
- Quercetin, Corona döneminde konuştuk ancak aslında senolitik (yaşlanmayı yavaşlatan) ve uzun ömre yol açan önemli bileşiklerden biridir.
- Quercetin inflamasyonu önler, paslanmayı engeller ve zombi hücreleri (yaşlanıp bir türlü ölmeyen ve etrafındaki genç hücreleri zehirleyen hücreler) yok etmede etkilidir.
- Quercetin en çok elma, soğan, avokado, muz, ananas, lahanagiller, üzüm, böğürtlen, zerdeçal, kapari ve turpgillerde bulunur.
- 53:49Gluten Duyarlılığı
- Gluten duyarlılığının belirtileri arasında hazımsızlık, şişkinlik, gaz ve karın ağrısı, halsizlik, yorgunluk, ishaller, kas ve eklem ağrıları, aft atakları, ağız yaraları, dilde ağrılı şişme, iştahsızlık, kilo kaybı ve depresif ruh hali bulunur.
- Bu belirtilerden en azından birkaçını yaşamak, bir hassasiyet olduğunu düşündürmelidir.
- Şişkinlik ve gaz gibi yaygın sorunlar sık ve kronik hale geldiğinde, ağrı, halsizlik, bulantı, ağız yaraları, eklem ağrıları, bitkinlik, uyku bozuklukları ve kronik isteksizlikle birlikte gelirse toleranssızlık olabilir.
- 55:31Bağırsak Sağlığı ve Intoleranslar
- Beyin huzursuz olduğunda bağırsak mutsuz olur ve bağırsak mutsuzluğu sadece insanın mutsuzluğundan değil, bağırsakta bulunan 1,5 trilyon 1,5 kilo ağırlığında bakteri yükünün dengesizliğinden kaynaklanabilir.
- Gluten intoleransı, çölyak hastası olmayan ancak gluten tüketiminden sonra bağırsak belirtileri yaşayan kişilerde görülen bir durumdur.
- Histamin, fruktoz ve laktoz intoleransları da benzer bağırsak belirtileri yaratabilir; histamin peynir ve çikolata gibi gıdalarda bulunurken, fruktoz intoleransı genetik bir durumdur ve bağırsak hücrelerinde fruktozu işleyen enzim eksikliğinden kaynaklanır.
- 57:00Bağırsak Sorunlarının Tedavisi
- Bağırsak sorunlarını değerlendirmek için ticari tuzağa düşmemek ve bir gastroenterolog veya dahiliye uzmanı ile görüşmek gerekir çünkü bu konu karmaşık ve çözümü zordur.
- Fruktoz intoleransı için testler hala güvenilir değil ve gluten intoleransı testlerinde farklı laboratuvarlarda farklı sonuçlar çıkabilir.
- Gluten intoleransı sadece bağırsak belirtilerine değil, haşimato, sedef hastalığı, nörolojik bozukluklar ve migren gibi otoimmün hastalıkların tetiklenmesinde de rol oynayabilir.
- 59:17Gluten ve Beslenme Önerileri
- Yeni hayatta minimum gluten tüketimi hedeflenmelidir çünkü gluten sağlık sorunlarına neden olabilir.
- Glutenin kilo verme etkisi yanlış bir inandırıcılıktır; kilo verme sebebi genellikle gluten içeren gıdaların (unlu gıdaların) kesilmesidir.
- Laktozdan ve şekerden uzak durmakta da fayda vardır; yoğurt mayalanırken laktozun çoğu tüketilirken, ekşi hamurda bakteriler gluteni yiyerek beslenir.
- 1:01:04Karabuğday ve Beslenme
- Karabuğday (Horasan buğdayı, Tatar buğdayı) aslında bir buğday değil, gluten içermez ve bu nedenle çölyak hastaları için uygun bir seçenektir.
- Karabuğday kan şekerini kontrol eder, kansere karşı koruyucu, yüksek tansiyonu düşürür, kansızlığa karşı faydalı ve kilo kontrolünde yardımcı olur.
- Karabuğday aynı zamanda cilt ve saça faydalı olup, karaciğer yağlanmasına karşı önleyici etkiye sahiptir.
- 1:03:26Alfa Lipoik Asit ve Özellikleri
- Alfa lipoik asit, C vitaminden 300-400 kat, E vitaminden en az 200 kat daha güçlü bir antioksidandır.
- C vitamini suda eriyerek sulu kısımlarda, E vitamini yağda eriyerek yağlı kısımlarda işe yarıyorken, alfa lipoik asit hem suda hem yağda eriyerek geniş bir alanda görev yapar.
- Alfa lipoik asit, glutatyonun arkadaşı olarak bilinir ve doğal formda çok değerlidir, ancak sentetik formu aynı güçlü fonksiyonu görmemektedir.
- 1:04:35Alfa Lipoik Asit Kullanımı
- Alfa lipoik asit kremi ciltten emildiğinde cildin antioksidan zenginliğini artırır ve kolajenin korunmasına yardımcı olur.
- Kaliteli alfa lipoik asit kremleri çalışır, ancak herkesin bu ürünleri kullanması gerekmez.
- Alfa lipoik asit, vücudumuzdaki iyi hücreleri çoğaltan veya kötü hücreleri çoğaltan bir özelliğe sahip değildir.
- 1:06:13Alfa Lipoik Asit Kaynağı ve Kullanımı
- Alfa lipoik asit, normal et, süt, yoğurt ve yumurta tüketen herkes tarafından kazanılır.
- İç organlar (böbrek, karaciğer, dalap) ve kaslar gibi çok çalışkan organlar, et yediğimizde içindeki mitokondri sayesinde bol alfa lipoik asit kazandırır.
- Alfa lipoik asit eksikliğine bağlı bir sağlıksızlık durumu yoktur, ancak 40-45 yaşından sonra veya cilt sağlığı için kür yapmak isteyenler için dönemsel kullanıma uygun bir katkı madaresidir.
- 1:08:01Rezveratrol ve Yaşlanma
- Rezveratrol, glutatyon ve alfa lipoik asit ile birlikte "seolitik üçlü" olarak adlandırılır ve bu üçlüyü yeterince kazandığımızda daha yavaş ve kaliteli yaşlanırız.
- Rezveratrolü almanın en kolay yolu asma yaprağıdır; siyah üzümün kabuğu ve çekirdeğinde de bulunur.
- Rezveratrol, pahalı bir besin madaresi olarak satılır ve bu maddeyi içeren haplar yüksek fiyatlarla pazarlanır.
- 1:11:51Yeni Yıl Mesajı
- Profesör Dr. Osman Müftüoğlu, Demirel'in 1997 yılında kendisine verdiği tavsiyeden bahsederek, değiştiremediğimiz şeyleri unutmak ve değiştirmeyi hedeflediğimiz şeylere odaklanmak gerektiğini vurgulamıştır.
- İyi yaşlanmak için "incitme, incinme, üzme, üzülme" dörtlüsünü ekleyerek, daha keyifli bir yaşam için bu duyguları kontrol etmeyi önermiştir.
- Herkese keyifli, sağlıklı, mutlu, huzurlu ve bereketli bir yıl dilemiştir.