Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Weber Yayınları'nın ideaport programı kapsamında düzenlenen bir webinar formatındadır. Sunucu Burak Baykal, Dr. Serdar Gökpınar ve konuk Dr. Ezgi Özcan (Massachusetts Amhers Üniversitesi'nde doktora sonrası çalışmalarını yürüten) tarafından sunulmaktadır.
- Webinar, "Gıda-Mikrobiyom-Sağlık Üçgeni" başlığı altında mikrobiyomun ne olduğu, vücuttaki mikroorganizmaların önemi ve mikrobiyomun sağlık üzerindeki etkileri üzerine kapsamlı bilgiler sunmaktadır. Sunum, mikrobiyomun şeker hastalığı, obezite, alerjik hastalıklar ve akıl sağlığı gibi çeşitli sağlık konularındaki rolünü, prebiyotikler ve probiyotikler hakkında bilgileri ve Türkiye'deki mikrobiyom çalışmaları hakkında bilgileri içermektedir.
- Webinar'da ayrıca anne sütündaki oligosakkaritlerin bebek mikrobiyomu üzerindeki etkisi, antibiyotik kullanımının mikrobiyom üzerindeki etkileri, mikrobiyom teknolojisinin sağlık alanındaki gelişmeleri ve günlük beslenmede mikrobiyom sağlığı için öneriler gibi konular ele alınmaktadır. Sunum sonrasında izleyicilerden gelen sorulara cevap verilmektedir.
- 00:09Webinar Tanıtımı
- Burak Baykal ve Dr. Serdar Gökpınar, Bilkent CPU'da bulunan TTG ve Ankara ofis'ten ideaport programında Deeptek adı verilen teknoloji alanlarına odaklanan webinar serisini sunuyorlar.
- Bugünkü webinar konusu "Gıda-Mikrobiyom-Sağlık üçgeni, mikrobiyom ve etkileri" olup, Massachussets Amhers Üniversitesi'nde doktora sonrası çalışmalarını yürüten Dr. Ezgi Özcan konuk konuşmacı olarak yer alıyor.
- Webinar Zoom üzerinden yayınlanıyor ve YouTube üzerinden de yayınlanan bu verilerin kaydı daha sonra sosyal medya hesaplarından paylaşılacak.
- 01:41Dr. Ezgi Özcan'ın Kariyeri
- Dr. Ezgi Özcan, 2011 yılında Ortadoğu Teknik Üniversitesi'nde Gıda Mühendisliği bölümünden mezun olmuş ve yüksek lisansını Biyoteknoloji bölümünde TED Üniversitesi'nde yapmış.
- Yüksek lisans tezinde siyah çayda bulunan yararlı gıda maddelerinin insan mikrobiyom tarafından kullanılmasını incelemiş ve bununla ilgili bir fermantasyon teknolojisi geliştirmiş.
- Doktora eğitimini Mersin Üniversitesi'nde Gıda Bilimi bölümünde yapmış ve anne sütünde bulunan moleküllerin gıdaların bakteriler tarafından kullanılmasını incelemiş.
- 03:52Mikrobiyom Nedir?
- Mikrobiyom, vücudumuzu paylaştığımız yararlı, zararlı virüs veya bakteri olarak adlandırılan küçük, mikroskobik organizmaların tamamıdır.
- Vücudumuzun her yerinde mikroplar bulunmakta ve bu mikroplar yaşamımızı idame ettirmemize yarar.
- Vücudumuzdaki insan hücrelerinin bakteri hücrelerine oranı 2016 yılında yapılan bir çalışmada 1:1 olarak keşfedilmiş ve vücudumuzda bulunan bakterilerin toplam ağırlığı yaklaşık 200 gram olarak savunulmaktadır.
- 05:33Mikrobiyom Çalışmaları
- 2008 yılında Amerika'da bulunan Ulusal Sağlık Enstitüsü mikrobiyoma olan ilgiyi göz önünde bulundurmuş ve mikrobiyo sağlığa ve hastalıklara karşı etkisini araştırmaya için bir girişim başlatmıştır.
- Mikrobiyom örnekleri alındıktan sonra, kalça indi denilen yöntemle mikroorganizmaların DNA'ları izole edilerek tanım yapılıyor.
- Mikrobiyom projesinde vücuttan alınan örneklerle birlikte mikroorganizmaların DNA'ları izole edilip, DNA sekanslama yöntemi kullanılarak bakterilerin belli bölgeleri sekanslanarak mikrobiyomların tanımı yapılmıştır.
- 07:28Kalın Bağırsak ve Mikrobiyom
- Kalın bağırsağın sindirimde rol oynadığı bilinirken, insan mikrobiyom projesinin gelişmesiyle bambaşka bir bilgi keşfedilmiş.
- Bir buçuk metre uzunluğunda ve 500 ml sıvı kapasitesine sahip organın yarısını bakteri hücreleri oluşturmakta ve hücre sayısının gramındaki hücre sayısı 10 üzeri 12 gibi bir rakamdan bahsediliyor.
- Bu organizmalar insanda bulunan enzimlerin sindiremediği gıda maddelerini sindirirler ve sindirilen maddelerin vücuda karışmasını sağlarlar.
- 09:29Mikrobiyomun Vücutta Şekillenmesi
- Anne karnında bebek mikroorganizma ile karşılaşmaya başlıyor, ancak asıl gelişme doğumdan sonra gerçekleşiyor.
- Doğumdan itibaren bebekler çevreleriyle etkileşim ve beslenme şekillerine göre mikrobiyomları çeşitleniyor.
- 2013 yılında Kanada'da yapılan bir çalışmada, bebeklerin normal doğum veya sezeryan doğum, anne sütüyle beslenip beslenmedikleri, antibiyotik tedavisi görüp görmediklerine göre mikrobiyomun nasıl şekillendiği gösterilmiş.
- 11:06Anne ve Bebek Mikrobiyomu İlişkisi
- Mikrobiyom çalışmaları sayesinde anne kalın bağırsak mikrobiyomu ile bebeğin kalın bağırsak mikrobiyomu arasında benzerlikler keşfedilmiş.
- 2009 yılında Kanada'da yapılan çalışmada, annelerin sütlerindeki mikrobiyomlar ile bebek kalın bağırsağında bulunan mikrobiyom doğrudan ilişkili olduğu gösterilmiş.
- Bu ilişkinin başka çeşitli etkilere de bağlı olduğu, örneğin çocuğun kardeşlerin olup olmadığı, doğum şekli, cinsiyeti, anne ortamı, vücut ağırlığı, yaşı veya beslenme şekli gibi faktörlerin de etkilediği keşfedilmiş.
- 13:13Anne Sütü ve Mikrobiyom İlişkisi
- Anne sütünde bulunan oligosakkaritler, kalın bağırsağa yerleşmiş bakteriler tarafından kullanıldığı bilgisi, gıda-mikrobiyom ilişkisini incelememize örnek oluşturan önemli bir keşiftir.
- Anne sütü laktoz, proteinler, lipitler, bağışıklık sistemine dair faktörler, hormonlar ve oligosakkaritler gibi insan sütü sakkaritlerini içerir.
- Oligosakkaritler bebekler tarafından kullanılmadıkları için mikrobiyom için besin kaynağıdır ve inek sütüne göre insan sütünde sekiz kat daha fazladır.
- 14:56Bifidobakterium ve Mikrobiyom
- Oligosakkaritlerin en önemli özelliği bifidobakterium adlı yararlı bakteriler tarafından kullanılmasıdır.
- Bifidobakterium, insan sütü sakkaritlerini tüketmek için genetik yapıya sahip bir mikroorganizmadır.
- Bu bakteri oligosakkaritleri kullanarak laktat ve asetat gibi karbona dayalı yıkım ürünleri üretir, bu maddeler diğer bakteriler için besin kaynağı olabilir.
- 17:14Mikrobiyomun Gelişimi ve Etkileri
- Bifidobakterium, şekerleri kullanarak büyümeye başlar ve bebek kalın bağırsağında yer eder, ancak başka yiyeceklerin takviyesi ile birlikte mikroorganizmalar çeşitlenir.
- Oligosakkaritler sadece bebekleri etkileyen maddeler değildir, lifli yiyecekler, bakliyat ürünleri, meyve ve sebze de içerir.
- Fenolik maddeler, meyve ve sebzelerde bulunan koruma mekanizması olarak üretilen, eksitlenmeyi önleyen ve rengini veren maddelerdir.
- 20:06Prebiyotik ve Probiyotik
- Prebiyotik, mikroorganizmaları besleyen karbonhidratlardır.
- Probiyotik ise yararlı ve canlı organizmalardır, insanlar tarafından sindirilemezler ve prebiyotikleri beslerler.
- Sımbiyotik ürünler, prebiyotik ve probiyotikin birleşimi olan takviye ürünleri olup, gıda ve ilaç endüstrisinde büyük rol oynamaktadır.
- 21:03Mikrobiyomun Sağlık Üzerindeki Etkileri
- Kolon mikrobiyomu şeker hastalığı, diyabet ve obezite ile doğrudan ilişkilidir.
- Şeker hastalığı veya obeziteye sahip insanlarda, normal hastalıklara sahip olmayanlardan farklı bir kolon mikrobiyomu ve daha az yararlı mikroorganizma bulunmuştur.
- Erken kolon mikrobiyomunun gelişimi, ileriki yaşlarda alerjik hastalıklara da etki etmektedir.
- 23:53Mikrobiyomun Bağırsak ve Beyin İlişkisi
- En yeni gelişme, kolon mikrobiyomunun akıl sağlığına etki etmesidir.
- Bilim insanları bağırsak ve beyin ekseni keşfetti ve mikrobiyom tarafından üretilen nörotransmitterlerin beyne iletildiğini tespit ettiler.
- GABA adlı nörokimyasal madde, düşük olması durumunda duygu durumunun değişmesine yol açar ve bu durumda üreten mikroorganizmaların kalın bağırsakta azaldığı gözlemlenmiştir.
- 25:54Antibiyotikler ve Mikrobiyom
- Alexander Fleming'in 1943 yılında keşfettiği penisilin, hastalıkların tedavi edilmesinde yeni bir çağ açmıştır.
- Antibiyotikler, bakterileri öldürerek veya büyümesini engelleyerek etki eder ve antibiyotik kullanımının sonrasında insan kalın bağırsağındaki mikrobiyomda değişim olduğu gözlemlenmiştir.
- Bakteriler antibiyotiklere karşı direnç kazanmaya başlamıştır ve antibiyotik tedavisi sonrası direnç gösteren bakterilerin çoğaldığı gözlemlenmiştir.
- 28:39Mikrobiyom Teknolojisi ve Dışkı Nakli Yöntemi
- Mikrobiyom teknolojisi alanında önemli bir gelişmelerden biri olan dışkı nakli yöntemi, hasta sağlıklı bir kişiden alınan dışkıda bulunan yararlı mikroorganizmaların toplanarak işlemden geçirilmesi ve Clostridium difficile hastalığına sahip hastalara verilmesidir.
- Bu yöntemde, hatlarla gelen mikroorganizmalar hastanın kalın bağırsağında yer edip hastalığa karşı savaşarak mikrobiyomun yenilenmesini sağlamaktadır.
- 29:41Mikrobiyom ve Hastalık Tanısı
- Mikrobiyom sayesinde erken hastalık tanısı yapma konusunda bilim gelişimi ilerlemektedir, ancak mikrobiyom bireyden bireye değiştiği için bu konuda kesinlik yoktur.
- Yapılan çalışmalar gösteriyor ki mikrobiyom farklı olsa bile, gerçekleştirdiği fonksiyonlar benzerlik gösterebilir ve metabolizmaları birbirine benzerlik gösterebilir.
- Şeker hastalığı, obezite ve alerjik hastalıklara sahip olan insanlarda farklı mikrobiyom olduğu ve çeşitliliğin azaldığı gözlemlenmiştir.
- 32:40Mikrobiyom ve Evrimsel Gelişim
- Bilim insanları mikrobiyomun evrimsel gelişimini anlamak için memeliler arasında nasıl geliştiğini ve nasıl değiştiğini araştırmaktadır.
- Bilgisayar programlarına bağlı teknolojiler kullanılarak, mikroorganizmaların hangi hayvanlardan ve zamanlarda izole edildiği bilgiler online sistemlere aktarılmaktadır.
- Bakterilerin genom teknolojisi ve omix teknolojileri kullanılarak hangi fonksiyonları gerçekleştirdiği öğrenilerek, hayvanların besin grubu tüketimleri ve mikrobiyomlarının birbirine olan yakınlığına dair grafikler üretilmektedir.
- 35:29Gıda ve Mikrobiyom İlişkisi
- 2010 yılında yapılan bir çalışmada, çocukların dışkısında bulunan bakterilerin çeşitliliğinin beslenme şekillerine göre değiştiği, özellikle Afrika'da yaşayan çocukların lifli yiyecekleri sindiren bakteriler içerdiği ortaya çıkmıştır.
- Gıda mikrobiyomu manipüle etmek için, insan ve hayvan çalışmaları yapılarak bakterilerin gıdaları nasıl kullandığı ve neler ürettiğine dair bilgi edinilmektedir.
- 1990'lı yıllardan itibaren yapay ortamda gıdaların kullanımı ve mikrobiyom etkilerini araştırmak için mide, ince bağırsak ve kalın bağırsağın taklit edildiği reaktör sistemleri geliştirilmiştir.
- 40:17Mikrobiyomun Önemi ve Geleceği
- İnsan genom projesinden sonra 2008 yılında başlayan İnsan Mikrobiyom Projesi, mikrobiyomun farklı alanlara etkisini araştırmaktadır.
- Her birimizin üzerinde yaklaşık 500 ile 1000 farklı mikroorganizma olduğu öngörülüyor ve bu mikroorganizmalar toplamda yaklaşık 2-2,5 kiloya tekabül ediyor.
- Vücudumuzdaki mikrobiyom, bizim sahip olduğumuz genlerin yüz katı gen taşıyor ve Hipokrat'ın "bütün hastalıklar karından başlar" sözü modern tıpta doğrulanmaya başlamaktadır.
- 43:22Probiyotikler ve Mikrobiyom
- Her hastalığa her probiyotik etkili olmayabilir, günümüzde kişiselleştirilmiş tedavi (medi) konusuna doğru ilerliyoruz.
- Bilim insanları mevcut probiyotiklerin yeterli olmadığını düşünüyor, tek probiyotiklerin mikrobiyomu manipüle etme kapasitesi sınırlı.
- Clostridium difficile gibi ciddi hastalıklarda dışkı nakli yöntemi kullanılıyor, sağlıklı bireyden alınan mikrobiyom topluluğu hastalıklı bireyde yenilenme için kullanılıyor.
- 45:24İnsan ve Hayvan Mikrobiyomları
- Memeli hayvanlarla insan arasında mikrobiyom benzerlikleri var, ancak bireyden bireye farklılıklar da gösteriyor.
- Evrim çalışmaları yapan bilim insanları bu konuyu çok önemsiyor.
- 46:34Biyofilm ve Kanser İlişkisi
- Bakteriler ürettikleri ürünler sayesinde kalın bağırsağda tutunarak biyofilm oluşturuyorlar.
- Biyofilmün kanser hastalıklarını nasıl etkilediği ve kanser hücrelerine nasıl tutunduğu konusunda çalışmalar yapılıyor.
- 47:50Anne Sütü ve Oligosakkaritler
- Anne sütünde 200'den fazla farklı oligosakkarit bulunuyor, bu maddeler takviye besinlerde de kullanılıyor.
- Gıda şirketleri anne sütünden izole edilmiş oligosakkaritleri formüllerin içerisine katıyorlar.
- Anne sütünde bulunan çeşitlilik kapasitesine tam olarak erişilememiş durumda.
- 50:08Mikrobiyom Sağlığı ve Beslenme
- Mikrobiyom sağlığı hedefleyen uygulamalar günlük hayatımıza girmeye başlamış durumda.
- Lifli ürünler, bakliyatlar ve fermantasyon ürünlerinin mikrobiyom sağlığı için yararlı olduğu konuşuluyor.
- Yoğurtdaki probiyotikler mide asitini geçebilme kapasitesi sınırlı, kapsül edilmiş probiyotikler daha etkili olabilir.
- 55:17Mikrobiyom Çalışmaları ve Türkiye
- Mikrobiyom sağlığı konusunda gen terapi ve CRISPR teknolojisi gibi çalışmalar yapılıyor.
- Türkiye, bitki ve hayvan çeşitliliği açısından zengin bir ülke olduğu için mikrobiyom çeşitliliği de yüksek olabilir.
- Türkiye'deki mikrobiyom çalışmaları Avrupa ve Amerika'yı takip ediyor, ancak teknolojilerin finansal açıdan pahalı olduğu için ilerleme daha yavaş.
- 59:03Webinar Kapanış ve Teşekkürler
- Ezgi Hanım'a son eklemesi olup olmadığı soruldu ve onaylandı.
- Webinarın tüm katılımcılar için faydalı olduğu belirtildi.
- Webinar kaydının ilerleyen günlerde IdeaPort web sayfasında yayınlanacağı hatırlatıldı.
- Gelecek webinarlar için IdeaPort sosyal medya hesaplarının takip edilmesi önerildi.