Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- NTV'nin Haber Aktörü programında, İstanbul Üniversitesi öğretim üyesi farmakoloji uzmanı Prof. Yağız Üresin ve kardiyoloji uzmanı Prof. İlke Sipahi ile yapılan bir röportaj sunulmaktadır.
- Video, kolesterol ve statinler konusunu kapsamlı bir şekilde ele almaktadır. İlk bölümde kolesterolün kalp ve damar hastalıklarındaki etkisi, LDL ve HDL arasındaki farklar açıklanırken, ikinci bölümde statinlerin faydaları ve yan etkileri tartışılmaktadır. Son bölümde ise ilaç endüstrisi, patent sürelerinin bitmesi ve yeni biyoteknolojik ilaçlar hakkında bilgiler verilmektedir.
- Röportajda ayrıca statinlerin özellikle risk yüksek hastalarda (diyabetik koroner arter hastaları, kalp krizi geçirmiş kişiler) hayat kurtarıcı olduğu, ancak yan etkilerinin genellikle kas ağrısı ve kan şekeri yükselmesi gibi hafif olduğu vurgulanmaktadır. Kolesterol seviyelerini düşürmek için dengeli beslenme ve hareketli yaşam formülünün önemi de belirtilmektedir.
- 00:08Kolesterol ve Statinler Hakkında Tartışma
- Tıp dünyasında kolesterol ve statinler konusunda tartışma devam ediyor; bir kısmı statinlerin hayat kurtarıcı olduğunu, diğer kısmı ise işe yaramadığını iddia ediyor.
- Kolesterolün etkileri hala tartışma konusu olup, şimdiye kadar statin adı verilen maddeyi içeren ilaçlarla kontrol altına alınıyordu.
- İlaç şirketleri statinin yetersiz kaldığı düşüncesiyle yeni ilaçları piyasaya sürmeye hazırlanıyor ve Amerika Birleşik Devletleri'nde yeni bir molekülle yeni kuşak ilaçların geliştirildiği açıklandı.
- 01:11Kolesterolün Kalp ve Damar Hastalıklarındaki Rolü
- Kolesterol damar sertliğinin en önemli sebebi olup, damar sertliği insanoğlunun en büyük düşmanıdır.
- Kalp krizi ve kalp krizine yol açan aterosklerotik plakların temel muhtevası kolesterol kristalleridir.
- Hastaların kolesterol seviyeleriyle kalp krizi riskleri arasında güçlü bir bağ vardır; kötü huylu kolesterol (LDL) ne kadar artarsa kalp krizi ve damar tıkanıklığı riski o kadar artar.
- 02:13Statinlerin Tedavideki Rolü
- Statinler, özellikle kötü kolesterolü düşüren ilaçlar, şu ana kadar bulunan ve piyasada kullanılan ilaçlar içerisinde en etkili ve en güvenli olanlarıdır.
- Riski yüksek kötü kolesterol seviyesi olan insanlara statinle yapılan tedavi, koroner arter hastalığı ile ilgili riski azaltır.
- Eğer kişide zaten koroner arter hastalığı varsa, statin tedavisi onun tekrar etmesi riskini kesinlikle engeller.
- 03:16İyi ve Kötü Kolesterol Ayrımı
- Kolesterol yağ olduğu için kanda taşınabilmesi için suda çözünür bileşikler haline getirilmesi gerekir ve bunları lipoproteinler olarak adlandırırız.
- LDL (düşük yoğunluklu lipoprotein) kanda temel kolesterol taşıyıcısı olup, yüksekliği koroner arter hastalığı riski ile bağlantılıdır.
- HDL (yüksek yoğunluklu lipoprotein) iyi kolesterol olarak adlandırılır, kolesterolü damarlardan alıp götürdüğü için yüksekliği koroner arter hastalığı ile ters orantılıdır.
- 05:23Statin Kullanımında Karar Verme
- Statin kullanımında herkese aynı reçete geçerli olacakmış gibi bir anlayış yanlıştır; herkesin biyolojik farklılıkları vardır.
- Şeker hastalığı gibi damar sertliği için yüksek riskli ortamlarda kolesterolü düşürmek son derece önemlidir ve bu hastalarda ilaç başlama eşik değeri daha düşük olur.
- Hastanın riski çok düşükse (sigara içmiyorsa, gençse, kadınsa) ilacı kullanmaya gerek yoktur; en önemli kullanım alanı zaten bilinen damar sertliği olan hastalardır.
- 08:02Statin İlaçlarının Kullanımı ve Etkinliği
- Şeker hastalığı önemli bir risk faktörüdür ve on yıllık risk %7,5'in üzerindeyse statin ilaçları reçete edilmektedir.
- Statin ilaçları bazı hastalarda etkili olabilir, bazılarının hayatını kurtarabilir, ancak bazı hastalarda yeterli olmayabilir.
- Statin alan bir hasta kaybedilirse 85-90 yaşına geldiğinde bu sürpriz değildir, aynı şekilde statin almayan kriz geçirmiş bir insanda 5-10 sene sağ kalabilir.
- 08:43Statin İlaçlarının Yan Etkileri
- İlaçların istenmeyen etkileri vardır, ancak statinlerin istenmeyen etkileri kronik kullanılan ilaçlar içinde karşılaştırıldığında oldukça azdır.
- 2000'lerin başında Amerika Birleşik Devletleri'nde bir statin piyasadan çekildi çünkü 37 ölüm bildirilmişti, ancak bu ölümler aynı zamanda istenmeyen etkileri arttıracak bir ilacı birlikte kullanan kişilerde oluşmuştu.
- Statinlerin kasla ilgili yaptığı etkiler öldürücü olanlar nadirdir, ancak öldürücü olmayan kişiyi rahatsız edenler daha fazla olabilir.
- 10:43Statin İlaçlarının Faydaları ve Kanserle Karşılaştırması
- Kardiyovasküler hastalıklar ve damar sertliği kansere göre çok daha öldürücüdür, insanların yaklaşık yarısı bu hastalıklardan ölüyor.
- Koroner arter hastalığı ve inmeden kanserde kullanılan ilaçların hem yaşam süresine etkisi belli değildir ve istenmeyen etkileri çok fazladır.
- Diyabetik bir koroner arter hastası riski bir kanser hastasından daha az değildir ve bu hastalara verilen ilaçlara göre istenmeyen etkileri çok daha azdır.
- 11:32Statin İlaçları Hakkında Yanlış Bilgiler
- "The Statin Disaster" (Statin Felaketi) adlı kitapta, statinlerin yarardan çok zararı olduğu ve yüz kişiden sadece birinin yarar gördüğü iddia edilmektedir.
- Tıp dünyasında bilinen damar sertliği olan kişilerde ve enfaktüs geçirmiş kişilerde statinlerin hayatı kurtardığı konusunda tartışma yoktur.
- Kalp krizi geçiren 83 hastaya beş yıl boyunca statin verildiğinde bir tanesinin hayatı ilaca bağlı olarak kurtuluyor, ancak milyonlarca insana verildiğinde kurtarılan hasta sayısı on binlerle, Türkiye için yüz binlerle ifade ediliyor.
- 15:25Statin İlaçlarının Yan Etkileri Hakkında Gerçekler
- Statinlerin kalp yetmezliği riskini arttırdığı yönünde hiçbir tıbbi yayın yoktur.
- Statinlerin iki temel yan etkisi vardır: kas problemleri (en sık sorun kas ağrısıdır, ilacı kesince geçer) ve kan şekerinde mütevazi bir yükselme (3-5 birim, bazen 10 birim).
- Statinlerin ALS, meme kanseri, konjestif kalp yetersizliği, kas zayıflığı, beyin disfonksiyonu ve nörolojik hastalıklar gibi ciddi yan etkileri beraberinde getirdiği iddiaları ispat eden konsensus oluşmuş tek bir bilimsel yayın yoktur.
- 17:40Statin İlaçları ve İlaç Endüstrisi
- Statin grubu ilaçlar artık ilaç endüstrisinin birinci sırada yer almıyor, çünkü patent süreleri bitti ve jenerikleri piyasaya sürüldü.
- Statin ilaçları zamanında tansiyon ilaçlarından biri olarak bayrak gemisi olmuş, ancak şu anda bir numarada değiller ve aylık tedavisi 10-15 lira civarında.
- İlaç endüstrisinde yeni moleküller ve biyoteknoloji alanında çalışmalar devam ediyor, özellikle dirençli hastalarda ve genetik bozukluklarda yeni ilaçlar geliştiriliyor.
- 19:43Biyoteknoloji ve İlaç Endüstrisi
- Biyoteknolojik ilaçlar özellikle kanser gibi hastalıklarda ilgi çekici ve ümit verici seçenekler sunuyor.
- Firmaların biyoteknolojiye yönelmesinin arkasında sadece bu tür ilaçlara çare bulmak değil, aynı zamanda biyoteknolojide daha büyük kar elde etmek de var.
- 20:33Kolesterol ve Yaşam Tarzı Değişiklikleri
- Kolesterol ve bağlı sorunları dengeli beslenme ve hareketli yaşam formülüyle kısmen dengelemek mümkün.
- Doğru diyet, egzersiz programı ve kuruyemişler (fındık, yer fıstığı, ceviz) ile kötü huylu kolesterolü 5-10 birim düşürebilir ve riski azaltabiliriz.
- Risk düşükse sadece yaşam tarzı değişiklikleri yeterli olabilir, ancak risk yüksekse veya kolesterol seviyeleri genetik olarak yüksekse ilaçlar hayat kurtarıcı olabiliyor.
- 22:18Kandaki Diğer Maddeler ve Kolesterol İlişkisi
- Kandaki diğer maddeler (trigliserit, kan şekeri) kolesterolle doğrudan bağlantılıdır, özellikle trigliserit yüksek olursa HDL (iyi kolesterol) düşer.
- LDL (kötü kolesterol) değişken değil ve statinler gibi ilaçlarla rahat müdahale edilebilir.
- Trigliserit, HDL düşüklüğü ve diğer biyokimyasal parametreler risk hesabına katılır.
- 23:13Diyet ve Kolesterol İlişkisi
- Yaşam tarzı değişikliği ve fiziksel aktivite çok önemlidir, ancak diyet çok güvenilir değildir.
- 1960'lardan beri gelen "yağlardan uzak durun" ve "kırmızı et asla yeme" gibi algılar yanlıştır.
- Sıkı bir diyet sadece LDL'yi %15-16 LDL etkiler ve risk düşükse diyetle kolesterol seviyesini ortadan kaldırmak mümkün olabilir.
- Doymuş yağları bırakıp karbonhidratlara saldırmak veya doymuş yağlarla birlikte doymamış yağları bırakmak da bir hata, dengeli beslenmeye ve hareketli yaşama yönelmek gerekir.